فاز دوم پتروشیمی خراسان شمالی؛ گامی برای اشتغال و سوداندوزی/ فعالان دانشجویی از موانع پیش‌رو می‌گویند

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، حسین اکبری؛ پروپیلن به عنوان یک محصول پایه‌ای در صنعت پتروشیمی اهمیت خاصی دارد؛ زیرا محصولات پایین دستی با ارزشی از این ماده تولید می‌شود.

 

در حال حاضر بیشترین تولید پروپلین دنیا به صورت روش‌های غیر مستقیم بوده و پروپیلن به صورت محصول جانبی تولید می‌شود. با توجه به کمبود پروپیلن در دنیا و رشد تقاضا در سال‌های آینده، روش‌هایی برای تولید مستقیم این محصول در نظر گرفته شده است.

پیش از سال ۲۰۰۶ ظرفیت بالای پروپیلن تولیدی به صورت جانبی تولید شده و ۹۵ درصد عرضه‌ی جهانی از طریق واحد‌های اتیلن و واحد‌های بخار صورت گرفته است. در حال حاضر روش‌های مستقیم گسترش یافته و در کشور خودمان نیز آغاز شده است.

در سال ۱۳۶۹ میزان پروپیلن تولید شده در کشور حدود ۱ میلیون تن بوده است که از این میزان سهم قابل توجهی از آن توسط ۶ پتروشیمی مارون، رجال، پلی نار، اراک و پلی پروپیلن جم به وجود آمده. با توجه به مصرف بالای پلی پروپیلن در صنایع نساجی و پلاستیک در کشور، میزان تقاضای این ماده در کشور بیشتر از میزان تولید در پتروشیمی‌های ذکر شده است؛ به طوری که در سال ۹۶، حدود ۱۲۷ میلیون دلار پلی پروپیلن به کشور وارد شده است.

همچنین به دلیل کمبود پلی پروپیلن در کشور، بیشتر معاملات این ماده در بورس کالا در وضعیت رقابت معامله می‌شود و خریداران مجبور به پرداخت هزینه‌های بالاتر از قیمت پایه می‌شوند.

 

از این رو در سال ۹۴ و همزمان با سفر رئیس جمهور به خراسان شمالی، فاز دوم پتروشیمی بجنورد موسوم به جی تی پی پی کلنگ زنی شد. در پروژه gtpp پتروشیمی خراسان، هدف، تولید پلی پروپیلن از گاز طبیعی بود؛ اما فرآیند تولید به نحوی است که در میانه کار ابتدا متانول تولید می‌شود، سپس متانول به پرو پیلن تبدیل شده و در نهایت پلی پروپیلن از آن تولید خواهد شد. با توجه به ارزیابی اقتصادی، تولید متانول سودآور‌تر از ادامه فرآیند و تولید پلی پروپیلن است.

 

از سویی دیگر کشور به پلی پروپیلن نیاز دارد و از این رو دولت مجوز طرح GTPP را با تامین گاز طبیعی با ۳۰٪ تخفیف اعطا می‌کند. این موضوع باعث می‌شود عده‌ای معتقد باشند در صورت عدم نظارت، پتروشیمی‌ها به جای تولید پلی پروپیلن، کار را در قسمت تولید اتانول متوقف کنند و به جای تولید ماده مورد نیاز کشور، به سود اندوزی رو آورند.

مصطفی سعیدی، دانشجوی بجنوردی دکتری مهندسی شیمی دانشگاه علم و صنعت در این خصوص به خبرنگار ما گفت: این پروژه برای استان تهدید نیست و کاملا سود دارد. شرق کشور فقط ۲ پتروشیمی دارد که یکی در بجنورد و دیگری به تازگی در چابهار تاسیس شده. در این مورد رانتی هم اتفاق نمی‌افتد. در تمام کشور قیمت گاز برای داخلی‌ها همین اندازه است. نیروگاه سیکل ترکیبی فقط در کشور ما صرفه اقتصادی دارد و آن هم به خاطر قیمت پایین گاز است.

یکی دیگر از موضوعاتی که برخی مسئولان را از شروع این پروژه بیمناک کرده، تامین آب مورد نیاز برای فاز دوم پتروشیمی است. سعیدی در این خصوص نیز بیان داشت: به ازای هر تن پروپیلن نیاز به ۴۰۰ متر مکعب آب است. حال یک واحد ۴۵۰ هزار تنی پروپیلن، حدود ۱۸۰ میلیون مترمکعب آب لازم دارد که عدد بالایی است.

با تمام این تفاسیر، فعلا خبری از شروع این پروژه نیست. در سال‌های اخیر بار‌ها سخن از آغاز این طرح به گوش رسیده، اما بعد از مدتی دوباره به فراموشی سپرده شده است.

علی محقر، رئیس هیئت مدیره پتروشیمی خراسان در این خصوص گفت: وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی وقت در سال ۹۴ در سفر رئیس جمهور کلنگ این طرح را زد، ولی به تعهدشان عمل نکرده اند.

محقر ادامه داد: سالانه ۱۵ میلیون متر مکعب آب پساب داریم و فقط به درد صنعت می‌خورد که در همان زمان فاینانسور نقد داشتیم و با لایسنسور شرکت خارجی «لرگی» هم «ام او یو» امضا کردیم، بنابراین منابع مالی، آبی و نیروی انسانی تأمین شده است.

رئیس هیئت مدیره پتروشیمی خراسان خاطرنشان کرد: در سفر روحانی به استان، رئیس جمهور در سخنرانی اش در بجنورد اظهارکرد: «۷۰۰ میلیون دلار از منابع صندوق توسعه را به این امر اختصاص دادم» بنابراین در همان زمان هم منابع خارجی و هم ۷۰۰ میلیون دلار قول رئیس جمهور را داشتیم.

وی افزود: با این وجود دولت، مسئولان، شستا و وزارت تعاون کوتاهی کردند و باید کوتاهی شان را جبران کنند، نه این که این طرف و آن طرف کسی را پیدا کنند که بگوید توجیه ندارد. درباره طرح اوره آمونیاک ۲ با استاندار مذاکره کردم و طی پیگیری‌هایی عمق قضیه، کارشکنی‌ها و نیت برخی افراد مشخص شد. در نتیجه جمع بندی استاندار این بود که موضوع را به رئیس جمهور بگوید تا در جریان کارشکنی مدیران میانی باشد.

 

 

اصغر ابراهیمی اصل، معاون پیشین وزارت نفت نیز در خصوص این پروژه‌ی بر زمین مانده گفت: سال‌ها قبل از اجرای طرح جی تی پی پی برای تبدیل گاز به محصول پلی پرو پیلن در واحد‌های پتروشیمی کشور تعریف شد.

ابراهیمی اصل خاطرنشان کرد: آب بر بودن این طرح همچنین هزینه تولید بالای آن از مهمترین معایب این طرح بود که دولت تصمیم گرفت اجرای این طرح فقط در واحد‌های پتروشیمی کنار دریا اجرایی شود.

معاون پیشین وزارت نفت در ادامه به مجتمع پتروشیمی خراسان اشاره و بیان کرد: سال‌ها قبل در راستای انجام طرح توسعه برای این مجتمع، اجرای طرح جی تی پی پی برای این مجتمع تعریف و کلنگ آن با حضور رئیس جمهور بر زمین زده شد، با این وجود، پس از مدتی به علت پر آب طلب بودن این طرح و هزینه تولید بالای آن، اجرای طرح از دستور کار خارج شد.

اما با تمام این مباحث در چند روز گذشته باز هم این موضوع به سر زبان‌ها افتاد. در دیداری که استاندار خراسان شمالی و مجمع نمایندگان استان با رئیس صندوق توسعه ملی داشته اند، اعلام شده با طی شدن روند اجرای طرح جی تی تی پی در پتروشیمی خراسان شمالی، ۷۰۰ میلیون دلار به این موضوع اختصاص می‌یابد.

حال این سئوال مطرح می‌شود که این آغاز دوباره، با توجه به نزدیک شدن به فصل انتخابات، حرکتی تبلیغی است و یا دولت عزم جدی برای راه اندازی این پروژه در استان کم درآمد خراسان شمالی دارد؟

 

احسان حسینی مجد، دانشجوی فعال مهندسی شیمی در گفتگو با خبرگزاری دانشجو در خصوص این پروژه گفت: تصمیم‌های بدون تدبیر دولت تدبیر و امید این بار گریبان پتروشیمی خراسان را گرفته است، تصمیم‌هایی که مطالعات زیست محیطی و شرایط اقلیمی در آن‌ها دیده نمی‌شود.

حسینی ادامه داد: استان خراسان شمالی با مسائل و مشکلات کم آبی مواجه است و کشاورزی استان تحت تاثیر این کمبود آب قرار دارد. حالا اجرای فاز دوم پتروشیمی خراسان نیز مزید بر علت شده است که بر این مشکلات افزوده شود.

دانشجوی فعال رشته مهندسی شیمی خاطر نشان کرد: طرح گسترش و توسعه پتروشیمی خراسان با اشتغال حدود ۲ هزار نفر به صورت مستقیم و غیر مستقیم در استان، نقش بسزایی در ایجاد اشتغال و محرومیت زدایی را می‌تواند ایفا کند.

وی برخی مزیت‌های این طرح را نیز برشمرد و عنوان کرد: تولیدات پتروشیمی خراسان دارای اهمیتی استراتژیک برای کشور است و خریداران دست به نقد خارجی و ارز آوری دارد. نزدیک بودن به خط لوله سراسری انتقال گاز از پالایشگاه خانگیران به نکا و قدیمی و فرسوده شدن تجهیزات و دستگاه‌ها و حفظ مهم‌ترین کارخانه‌ی استان و جلوگیری از دچار شدن به سرنوشت کارخانه الیاف شیروان، مسئولین استانی را ترغیب به اجرای طرح GTPP می‌کند.

حسینی ادامه داد: اما مسائل بسیار مهمی که در اجرای این پروژه مهم اعمال نشده و اجرای آن را در هاله‌ای از ابهام فرو برده، مسائل زیست محیطی و اقیلمی استان است.حضور شرکت‌های بزرگ سرمایه گذاری و فاینانس‌های بین المللی که می‌توانست کمک شایانی در بحث حمایت‌های مالی اجرای پروژه انجام دهد، با اعمال تحریم‌ها عملا غیر ممکن شده است. استان خراسان شمالی که با مشکلات کم آبی در بحث کشاورزی و شرب مواجه است در حال پاسخگویی به درخواست آب فاز اول این مجموعه با حجم آبی حدود دو برابر آب مصرفی در شهر بجنورد بوده.

این دانشجو اظهار کرد: استان پتانسیل جوابگویی به این حجم آب درخواستی را ندارد. حفر چاه نیز موجب پایین رفتن آب‌های زیر زمینی و نابودی کشاورزی در زمین‌های پایین دستی می‌شود. می‌توان به جای استفاده از آب شرب مصرفی در پتروشیمی، استفاده از فاضلاب‌های شهری و تصفیه را در دستور کار قرار داد که لازمه‌ی این امر وجود فاضلاب یک پارچه شهری و استفاده از حجم بالای فاضلاب هاست. پتروشیمی خراسان با ایجاد فاضلاب شهری در مرکز استان می‌تواند آب مورد استفاده را به صورت رایگان برای مدت محدود استفاده کند. این در حالی است که آبفای خراسان شمالی مشتاق چنین همکاری با پتروشیمی خراسان است.

وی در پایان بیان داشت: با در نظرگرفتن تمام ابعاد این مسئله می‌توان گفت که با اجرای این طرح کمک بسزایی به استان می‌شود.