به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو، علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی کشورمان این هفته در برنامه «من‌طهران» حضور یافت، گفت و گوی تفصیلی وی که قرار است رأس ساعت ۹:۳۰ امشب از شبکه العالم پخش شود به شرح زیر است:
پرسش: با چالش‌های مختلفی رو به رو هستیم که در ابتدا به موضوع تحریم‌های آمریکا علیه ایران می‌پردازیم؛ تقریباً یک سال پیش رئیس جمهور آمریکا به طور یک جانبه از برجام خارج شد و سپس تحریم‌های جدیدی را علیه ایران وضع کرد. قبل از ورود به بحث درباره توافق هسته‌ای به بحث تحریم‌های آمریکا علیه ایران می‌پردازیم. تحلیل شما از این مفهوم و معانی این اقدام یعنی وضع تحریم علیه ایران در این مقطع زمانی و به این روش چیست؟ و ایران چگونه با این سیاست مقابله می‌کند؟
لاریجانی: مشکل آمریکا امروز در صحنه بین المللی تنها با ملت ایران نیست با همه دولت‌ها درگیر است، تنها از توافق هسته‌ای خارج نشده است، آمریکا با چین هم مشکل دارد، از توافق موشکی روسیه هم خارج شده است، از توافق آب و هوایی پاریس هم خارج شده است، اخیراً با کشور ترکیه هم دچار مشکل شده است و این نشان می‌دهد دولت آمریکا، یک دولت بی مسئولیت است و کاری به قرار و قواعد بین المللی ندارد، خروج از برجام نشان دهنده غیرقابل اعتماد بودن آمریکاست؛ این اقدامات البته ممکن است نسبت به شعارهایی که آقای ترامپ می‌دهد یعنی اول آمریکا یک منفعت تاکتیکی باشد اما در دراز مدت تمام صحنه بین المللی را در مقابل آمریکا قرار می‌دهد.
توافق هسته‌ای با ایران با درخواست خود رئیس جمهور آمریکا انجام شده است، رئیس جمهور قبلی آمریکا دو نامه به رهبر انقلاب نوشت و اعلام کرد غنی سازی هسته‌ای ایران را قبول دارند، حقوق ملت و دولت ایران را قبول دارند و می‌خواهند با ایران وارد مذاکره شوند، بعد از این دو نامه که توسط رئیس جمهور آمریکا نوشته شد، ایران پذیرفت مذاکرات را تحت شرایطی مشخص انجام دهد؛ بعد از یک مذاکرات بسیار طولانی با ۵+۱ توافق حاصل شد، حال آمریکایی‌ها از این توافق خارج شدند البته آنها به دنبال این بودند که توافق را از بین ببرند ولی کشورهای دیگر این موضوع را قبول نکردند، در این که به حیثیت خودشان و اصل «مذاکره با آمریکا» لطمه زدند، تردیدی نیست، اما نکته مهم این است که با وجود آنکه آمریکا تحریم‌ها علیه ایران را باز گرداند ولی دنیا این موضوع را نپذیرفت، البته ممکن است بعضی از شرکت‌ها از ترس تحریم‌های آمریکا ملاحظاتی داشته باشند ولی شما می‌بینید امروز ما با ترکیه، چین و کشورهای دیگر مبادلات اقتصادی انجام می‌دهیم؛ شما شاهد هستید که در چند روز گذشته آقای روحانی سفری به عراق داشتند و توافقاتی کردند، اینطور نیست که دنیا تسلیم تصمیمات آمریکا بشود.
اینکه آقای ترامپ بدون یک رفتار درست دیپلماتیک کاری را انجام می‌دهد معنی‌اش غلط بودن راه نیست؛ مثل این است که شما در لبنان پایه کار را بر مقاومت می‌گذارید و نتایجی هم دارد و گاهی هم ممکن است اشتباهی در لبنان رخ دهد، این دلیل نمی‌شود که مقاومت غلط است. در مسئله هسته‌ای هم ما یک استراتژی داریم، حالا ممکن است یک جایی دیوانه‌ای سنگی هم بیندازد این دلیل بر غلط بودن استراتژی نیست.
کار آمریکایی‌ها غلط بود ولی آنها دیگر اعتباری ندارند که بخواهند اعمالشان را در دنیا سرایت بدهند؛ البته آمریکا مشکلاتی را برای کشورما به وجود آورده است که با تدبیر قابل حل است.
پرسش: درباره موضوع تحریم‌های آمریکا، قبل از ورود به بحث برجام، شما زمانی درباره فواید و آثار مثبت این تحریم‌های آمریکایی ترامپی صحبت می‌کردید زیرا طی چهل سال گذشته و به اعتراف دشمنان، تحریم‌های آمریکایی علیه ملت ایران پیوسته با شکست مواجه شده است شاید به این دلیل که آنها هنوز آن طور که باید و شاید ملت و دولت و رهبران و نظام و حکومت ایران را نشناخته اند در حالی که ایران سیاست‌های بین الملل را به خوبی شناخته است. فواید و آثار مثبت تحریم‌های آمریکا علیه ایران چه هستند؟
لاریجانی: مسئله‌ای که آمریکا در منطقه دنبال می‌کند مهمتر از مسئله تنها با ایران است، آنها چیزی برای خودشان درست کردند به نام معامله بزرگ قرن و با آن در منطقه جولان می‌دهند!
مشکلی که آمریکایی‌ها دارند این است که شناخت درستی از منطقه ندارند به همین دلیلی امروز رئیس جمهور آمریکا می‌گوید ما هفت تریلیون دلار خرج کردیم ولی نمی‌توانیم در منطقه حضور پیدا کنیم! چرا این کار را کردند؟ چرا آنها در عراق و افغانستان حاضر شدند؟ چه حاصلی داشت؟ نکته مهمتر این است که صهیونیست‌ها طرحی را پیاده کردند تا بحران را در سوریه ایجاد کنند و داعش را با کمک آمریکایی‌ها در منطقه ساختند که هم در سوریه، هم در عراق و بعدها در ترکیه، اردن و برخی کشورهای خلیج فارس و حتی نقاط دیگر از جهان بحران ایجاد کنند و ضمینه حضور اسرائیل در کل منطقه را فراهم کنند.
توطئه بسیار بزرگی آنها در سوریه راه انداختند؛ عمق این حادثه را بسیاری از کشورها متوجه نشدند، بسیاری از کشورها پی نبردند که آنها چه می‌کنند و حتی شاید خیلی از کشورها در ابتدا نگاه مثبتی به اقدامات امریکا داشتند ولی ۸ سال درگیری در سوریه به شکستی بزرگ برای توطئه آمریکایی-سعودی ختم شد، آنها نمی‌خواستند سوریه به این وضع بیفتد، در تلاش بودند از سوریه عبور کنند، داعش هم که بسیاری از مناطق عراق را گرفته بود و با تمام این اقدامات به دنبال این بودند که یک معضل بزرگ در منطقه به وجود بیاورند و عملاً اسرائیل را بر منطقه مسلط کنند؛ این طرح شکست خورد و امروز سوریه روی پای خود ایستاده است و با مقاومتی که کرده است اسرائیل را شکست داده است حالا چند اقدام مذبوحانه را هم شاید آنها انجام بدهد؛ اینها معلوم است مثل یک بچه می‌مانند که یک سیلی محکم از یک بزرگ‌تر خورده و حالا یک سنگ را هم می پرتاب می‌کند این اقدام دفاع نیست؛ تئوری آنها شکست خورد و به همین خاطر امروز آمریکایی‌ها گرفتار هستند؛ فکر می‌کنم امروز هیچ کدام از کشورهای منطقه اعتمادی به آمریکا نداشته باشند. ممکن است از ترس به آنها پایگاهی داده باشند ولی وقتی با آنها مذاکره می‌کنیم اعتمادی به آمریکا ندارند.
مشکل آمریکا امروز در صحنه بین المللی تنها با ملت ایران نیست با همه دولت‌ها درگیر است، تنها از توافق هسته‌ای خارج نشده است، آمریکا با چین هم مشکل دارد، از توافق موشکی روسیه هم خارج شده است، از توافق آب و هوایی پاریس هم خارج شده است، اخیراً با کشور ترکیه هم دچار مشکل شده است.
من خاطرم است چند سال پیش با یکی از مقامات مهم منطقه مذاکراتی داشتم در آن برهه از زمان رابطه خوبی با آن کشور داشتیم، در این مذاکرات مشخص شد با اینکه آنها روابط صمیمانه ای با آمریکا دارند ولی به من می‌گفتند ما از آمریکایی‌ها بیشتر از دشمنان‌مان می‌ترسیم.
پرسش: با توجه به وجهه‌ای که آمریکا در منطقه دارد آیا این موضوع بر روند توافق هسته‌ای تأثیر خواهد داشت و ایران در این زمینه چه کار می‌تواند انجام دهد؟
لاریجانی: مسئله هسته‌ای ایران از شرایط قبل عبور کرده است؛ زمانی اینها می‌خواستند ایران دانش و فناوری هسته‌ای نداشته باشد، خاطرم هست از سال ۸۲ تقریباً مذاکرات با اروپایی‌ها آغاز شد آنها به تهران آمدند و مذاکرات را آغاز کردند؛ درخواست آنها این بود که ظرف سه ماه ایران فعالیت هسته‌ای خود را تعلیق کنید و گفتند ما تحت این شرایط به نتیجه می رسیم و تا به امروز این داستان طولانی ادامه دارد.
در این فاصله ایران با همه بهانه‌هایی که آنها داشتند به دانش هسته‌ای رسید و امروز برآن تسلط دارد؛ ما داهیانه در مسئله هسته‌ای گام برداشتیم، ما تحقیق و توسعه مان را متوقف نکردیم، کارمان را انجام می‌دهیم؛ سانتریفیوژهای ما دارد می چرخد و کارش را انجام می‌دهد؛ منتها ما برای اینکه در دوره‌ای حُسنِ نیت مان را به طرف مقابل نشان بدهیم قبول کردیم مذاکره کنیم و به توافق رسیدیم؛ حالا آنها مطمئن هستند کاری نمی‌توانند بکنند چون کشوری که به دانش فناوری هسته دست پیدا کند از میدان بدرش کردنش ممکن نیست؛ لذا آنها گرفتار هستند و من فکر می‌کنم راهی ندارند تا با ایران اصولی‌تر برخورد کنند.
پرسش: به نظر شما آیا مذاکره با آمریکا بر مبنای شرایط جدید صورت خواهد گرفت؟
لاریجانی: آنها حرف‌هایی دارند، می‌گویند ما برای مذاکره شرایطی داریم ولی ما توافقی در این شرایط نداریم، ما یک بار توافق را انجام دادیم و تمام شده است و حاضر نیستیم شرایط دیگری را بپذیریم؛ آنها باید به توافقات قبلی پایبند باشند فلذا ما بحث مذاکره‌ای نداریم.
پرسش: اگر دولت لایحه ازسرگیری یا عدم ازسرگیری مذاکره را به مجلس بفرستد شروط شما برای ازسرگیری مذاکره چیست؟
لاریجانی: فعلاً ما همان تصمیمی که در مجلس گرفتیم همان مبنا است و موضوع دیگری مطرح نیست.
پرسش: به نظر شما مهلتی که برای اروپایی‌ها، پس از خروج آمریکا از برجام تعیین شده تا چه حد مؤثر بوده است، و امروز همکاری بین اروپا و امریکا به چه مرحله‌ای رسیده است؟
لاریجانی: اروپایی‌ها از همان ابتدا که آمریکایی‌ها از توافق خارج شدند اصرار داشتند که توافق از بین نرود در حالی که ما حق داشتیم از توافق خارج شویم، اصرار رهبران اروپا این بود. البته به نظر من اروپایی‌ها هم به تعهدشان عمل نکردند و نهایتاً بسیار طولانی اقدام کردند، مذاکراتی هم با ما داشتند و یک سازو کار ارائه کردند.
پرسش: اروپایی‌ها می‌گویند شما برای رساندن برجام به نتیجه، اعتمادی به آنها ندارید یا قبولشان ندارید؟
لاریجانی: آنها مصر هستند که این روند ادامه پیدا کند و به همین دلیل گفتند یک سازو کار ایجاد شود.
پرسش: آنها اصرار دارند اما اقدام عملی نمی‌کنند. ایران از آنها انتظار دارد اقدامات عملی صورت دهند. شما گفته اید که صبر ایران تمام خواهد شد؟
لاریجانی: بله همینطور است یعنی آنها اقدامات عملی متناسب برنداشتند لکن اخیراً یک سازو کار مالی را درست کردند که از این طریق بتوانند کارشان را انجام دهند. ادعای آنها این است و گفته اند اراده سیاسی ما بر این است که توافق هسته‌ای را نگه داریم اما برخی شرکت‌های ما مراودات و مشکلاتی دارند به همین دلیل سازو کاری را فراهم کردند. این سازو کار اگر فعال شود و برای مراودات مفید باشد، می‌تواند تحریم‌های آمریکا را دور بزند. این به رفتار اروپایی‌ها و اراده‌شان برای این کار بستگی دارد. تا اینجا اگر بخواهیم تحلیل کنیم، اروپایی‌ها کار مهمی انجام ندادند.
پرسش: سوال دیگر را درباره توافق هسته‌ای می پرسم و خواهش می‌کنم صریح و واضح به من جواب بدهید. آیا مذاکره دیگری درباره توافق هسته‌ای در پیش داریم یا کار به درگیری و رویارویی می‌کشد؟
لاریجانی: توافق ما از روی احساسات نبود. در ایران مسائل استراتژیک با تحلیل درست، بررسی و ارزیابی درست انجام می‌شود چه در موضوع هسته‌ای، چه در مسائل منطقه‌ای. اینطور نیست که مثلاً یک حرکت احساسی انجام دهیم. بنابراین گامی که در گذشته برداشته ایم بر اساس محاسبه و دقت بود و جمهوری اسلامی ضرر نکرد. اینکه آقای ترامپ بدون یک رفتار درست دیپلماتیک کاری را انجام می‌دهد معنی‌اش غلط بودن راه نیست؛ مثل این است که شما در لبنان پایه کار را بر مقاومت می‌گذارید و نتایجی هم دارد و گاهی هم ممکن است اشتباهی در لبنان رخ دهد، این دلیل نمی‌شود که مقاومت غلط است. در مسئله هسته‌ای هم ما یک استراتژی داریم، حالا ممکن است یک جایی دیوانه‌ای سنگی هم بیندازد این دلیل بر غلط بودن استراتژی نیست.
غلط کرده هوک! حرف‌های بی ربط می‌زند! ما همیشه برای عراق و دولت عراق احترام قائلیم. آن زمانی که عراقی‌ها صدام را بیرون کردند از آن زمان و از ابتدا ما در کنار ملت عراق بودیم. وقتی داعش به آنجا حمله کرد و از ما کمک خواستند، ما کمک کردیم. من گمان می‌کنم که هوک از فرط عصبانیت این حرف را می‌زند.
پرسش: امروز در مقابل سیاست خارجی ایران، طرح آمریکا به نام "معامله قرن-ترامپ" برای نابودی کامل آرمان فلسطین و نیز تلاش برای تخریب وجهه ایران و تحریک افکار عمومی جهانی علیه ایران را در پیش داریم، درست است که همه آنها به شکست انجامیدند با این حال چالش‌هایی هنوز هستند؛ آیا مجلس شورای اسلامی وظیفه نظارتی خود را به طور کامل در جهت دادن و هدایت سیاست خارجی ایران برای دفع توطئه‌های آمریکا ادا می‌کند؟
لاریجانی: تصور ما این است که آمریکایی‌ها در منطقه توفیق زیادی نداشتند. درست است که افرادی را دست آموز برای خودشان درست کردند که در قضیه اسرائیل اینها را سرگرم کنند اما اینها کارهای تاکتیکی است. آنچه که اکنون مهم است، این است که مقاومت آیا امروز نسبت به دیروز قدرتش بیشتر شده یا نه؟ وقتی می‌خواهید رفتار استراتژیکی را بحث کنید باید بحث کلان کنید. آیا مقاومت، امروز با پیروزهایی که در عراق در سوریه در لبنان پیدا کرد، وزنش در منطقه بالاتر رفت یا پایین‌تر؟ اینجاست که می‌شود توفیق آمریکایی‌ها را ارزیابی کرد. اینکه می آیند و از معامله بزرگ قرن صحبت می‌کنند رفتار استراتژیک نیست. اینکه امروز اسرائیل از خودش مسرتی را نشان می‌دهد به خاطر قدرت او نیست به خاطر فشل بودن بعضی از کشورهای عربی است، از ضعف آنها برای خود پرستیژ ایجاد می‌کند نه قدرت ذاتی خودش. لذا در مجلس نگاه با یک ارزیابی دیگری است و در پارلمان مسائل استراتژیکی را مورد توجه قرار می‌دهند.
پرسش: در بخش دوم گفتگو به موضوع "معامله ترامپ" برای فلسطین و موضوع مبارزه با تروریسم می‌پردازیم اما در مورد مسائل داخلی برخی دوایر از احتمال تغییر و تعدیل قانون اساسی صحبت می‌کنند. آیا این موضوع در دستور کار مجلس هست؟
لاریجانی: تغییر در قانون اساسی الان مطرح نیست، البته قانون اساسی یک وحی منزل نیست، یک تصور بشری است و می‌شود همیشه تغییر پیدا کند لکن اکنون در سطح کلان کشور مطرح نیست. آن چیزی که اکنون هست لازم است ساختار بودجه و اقتصادی کشور را تغییرات مهمی دهیم که در چهار ماه آینده باید راجع به آن در کشور تصمیم گیری شود.
پرسش: رهبر انقلاب اسلامی بر موضوع اقتصاد مقاومتی و عدم تمرکز بر نفت و درآمدهای نفتی تأکید کرده اند، شما به عنوان رئیس مجلس شورای اسلامی فکر میکنید که این امر تا چه اندازه محقق شده یا خواهد شد؟ و برنامه‌های بعدی شما برای اجرای این طرح چیست؟
لاریجانی: کارهای خوبی در این زمینه شروع شد. اگر به اقتصاد مقاومتی توجه کنید چند مؤلفه دارد یعنی اقتصاد باید درونش قوی و برون زا باشد و بتواند صادرات کند. ببینید در حال حاضر صادرات ایران نسبت به دو دهه پیش چقدر رشد کرده است. صادرات پتروشیمی و محصولات صنعتی داریم و خیلی بیش از فروش نفت در قیمت فعلی صادرات داریم پس بنابراین ما در این مسیر قرار گرفته ایم. در اقتصاد مقاومتی این وجود دارد که از داخل کشور استفاده بهینه شود هم از نیروی انسانی و هم از امکانات. بر این مسیله باید بسیار کار کرد. این روند شروع شده اما جای کار فراوان دارد و باید از نیروی کار کشته استفاده شود. درمجلس هم کمیسیونی برای این مهم تشکیل شده است. مسیر روشن است و شرایط سخت هم اگر پیش بیایید باز همین مهم به کارمان می‌آید.
پرسش: به عنوان آخرین سوال در این بخش از گفت‌وگو، ارزیابی شما از نقشه راهی که رهبر انقلاب اسلامی برای چهل سال دوم طرح کرده اند چیست؟
لاریجانی: نکاتی که رهبری انقلاب برای گام دوم فرمودند نکات مهمی است یعنی مسیر آینده کشور را هم برای مردم و هم برای حکومت مشخص کردند. البته این یک اراده قوی می‌خواهد برای اینکه حرکت‌هایی که متناسب با آن هست را فراهم کند. ثقل آن این است که آن روحیات انقلابی که انقلاب اسلامی از آن به جود آمد کاملاً احیا شده و با یک تازه نفسی حرکتش را ادامه دهد. این هم به تربیت کادر، هم به ساختارهای حکومتی و هم به افراد مربوط است.پارلمان (مرکز پژوهش‌ها) و دولت بر این مسئله کار می‌کنند.من فکر می‌کنم ایشان جهت را برای چهل سال اینده نشان دادند که اگر می‌خواهید ایران و ملت سعادتمند باشند این جهتگیری را باید دنبال کنند.
پرسش: این پیامی روشن از سوی رهبر انقلاب اسلامی است مبنی بر اینکه ایران باقی است و پایدار است نه فقط امروز بلکه در آینده. این کشور آمادگی کامل دارد تا در مقابل تمام چالش‌ها مقاومت می‌کند؟
لاریجانی: تروریست‌ها که در گذشته در ایران اقدامات تروریستی داشتند غالباً از دو جهت حمایت می‌شدند؛ یکی آمریکایی‌ها و دیگری برخی کشورهای منطقه‌ای که فکر می‌کردند از طریق اقدامات تروریستی می‌شود کاری کرد. درست است برخی از بزرگان ما را ترور کردند چون موفق نشدند اقدامات دیگری را آغاز کردند. جنگ را راه انداختند، هشت سال طول کشید اما باز هم موفق نشدند. در این فاصله یک شرایط جدید به وجود آمد مخصوصاً ایجاد هسته‌های تروریستی در افغانستان و نقاط دیگر.
در قضیه عراق؛ نوع برخورد آنها با مردم، جریانی مقابل با آمریکا را شکل داد و کل منطقه را فرا گرفت، همچنین توطئه ای که برای سوریه داشتند این را مقابله را خیلی بزرگ‌تر کرد. لذا آنها یک ماجرایی در منطقه ایجاد کرده‌اند و این خانمی که قبلاً وزیر خارجه آمریکا بود هم گفت که ما خودمان داعش را به وجود آوردیم؛ یک نکته‌ای در اینجا هست که آمریکایی‌ها و بعضی از کشورهای منطقه که می‌شناسید، فکر می‌کنند این جریان‌های تروریستی که به وجود می‌آورند، می‌تواند یک ابزاری باشد برای رساندن آنها به هدف باشد. ولی این در ادامه دامن‌گیر خودشان می‌شود چون نمی‌توانند آن را مدیریت کنند. با این اوصاف آیا می‌توانند با ایران مقابله کنند؟ بله چنان که گفتید یک بار به مجلس حمله کردند و چند ساعتی درگیری به وجود آوردند یا در اهواز و یا در سیستان و بلوچستان؛ اما ما کامل تسلط داریم که اینها از کجا تغذیه می‌شوند و چه کسانی پشت آنها هستند.
پرسش: چه کسی آنها را حمایت می‌کند؟
لاریجانی: روشن است که از کشورهایی که ساختار قبیله‌ای دارند و هنوز در دنیای قدیم زندگی می‌کنند گروه‌های تروریستی تغذیه می‌شوند. ممکن است این کشورها ژست امروزی هم به خودشان بگیرند اما فکرشان متعلق به همان سالیان قبل است و قبیله‌ای است. اینها گرفتار هستند و تصور می‌کنند که با پول می‌توان هر کاری بکنند. اینها برنامه و تفکر حکمرانی ندارند. هیچ ایده‌ای برای مسلمانان ندارند. فقط پول! پول پخش کنند و گروهی درست بکنند و عملیاتی انجام بدهند! مشکلشان این است که ما می‌دانیم با تروریست‌ها چگونه مقابله کنیم اینطور نیست که اگر یک ضربه می‌زنند، چند ضربه نخورند! آنها یک ضربه می‌زنند و ۱۰ ضربه بزرگ‌تر می‌خورند. ما انتظار این را داریم که بعد از ضرباتی که در عراق و سوریه خوردند باز هم کارهایی بکنند. شنیدید در افغانستان هم کارهایی کردند، در عراق هم گاهی کارهایی می‌کنند. اما باید این را پذیرفت که کار انتحاری و اینکه کسی خود را در خیابان بُکُشد و کار انتحاری انجام بدهد، از نظر نظامی ارزشی ندارد. فقط کار ایذائی است و این با تسلط اطلاعاتی قابل حل است و آمریکایی‌ها ناتوان‌تر از آن هستند که این مسیر را ادامه بدهند. من مدتی پیش شنیدم که در کنگره آمریکا گزارشی در مورد میزان اقدامات تروریستی که در خود آمریکا انجام شده، آمده است. این یک علامت است که وقتی شما یک جریان تروریستی ایجاد میکنید در ادامه نمی‌توانید آن را مدیریت کنید؛ به نظر من آنها برای ایران زیاد نمی‌توانند مشکلی ایجاد کنند، چون ما سال‌ها با این پدیده مواجه بودیم و آن را می‌شناسیم و می‌دانیم که چطور باید با آنها مبارزه کرد.
پرسش: جناب دکتر لاریجانی! در مورد تروریسم و تروریست‌ها، یک سال پیش ایران و سوریه و روسیه اعلام کردند که گروه تروریستی داعش تقریباً به پایان رسیده اما خب باقیمانده‌ها و بازمانده‌های آنها در برخی مناطق در سوریه هنوز وجود دارند. رئیس ستاد ارتش آمریکا چند روز پیش در این زمینه حرفی زده بود و درباره بازگشت داعش به نوع دیگر و به شکل جدید هشدار داده بود. ایران در حال حاضر این تحولات را چطور پیگیری و ردیابی می‌کند؟ با توجه به این که می‌دانیم که در حال حاضر برخی بازمانده‌های داعش در سوریه حضور دارند.
آقای ترامپ با سیاست خیلی تاجر مسلکانه برخورد می‌کند، صحنه سیاست صحنه آدم‌های تیزهوش و با فراست است، اینجور نیست که یک تاجر پابرهنه بیاید در سیاست و همه کارها را درو کند و به نظرم خیلی زود به انتها می‌رسد و این معامله بزرگ قرن قبل از اینکه متولد بشود سقط جنین می‌شود و کسی نمی‌تواند آن را انجام بدهد.
لاریجانی: در سوریه کمر این تروریست‌ها شکسته شده است. حالا در ادلب و مناطق دیگر کمی مسئله سازی می‌کنند و البته آمریکایی‌ها نمی‌خواهند آن را پایان دهند. باید بگویم که مسئله سوریه روحیه آنها را خیلی خراب کرد، چون پروژه بزرگی برای منطقه داشتند که در رأس آن سوریه بود و الان در حال دست و پا زدن هستند. البته این نکته که گفتید که ممکن است اینها شکل دیگری از تروریسم را ایجاد بکنند، نمی‌توان رد کرد، مخصوصاً با ترانزیت داعش و تروریست‌ها به افغانستان، مشخص است که اینها به دنبال ماجرای جدیدی هستند. اما اکنون کشورهای منطقه همگی هوشیار هستند. من فکر می‌کنم هم روسیه و هم چین و هم کشورهای دیگر حواسشان جمع است و می‌دانند که خطر تروریسم چیست. لذا همانقدر که آنها به دنبال اقداماتی هستند، این طرف هم آرایش دفاعی دارند و فکر می‌کنند.
پرسش: آقای دکتر لاریجانی گفتگوی ما رو به اتمام است و سوال‌های بسیاری باقی مانده و من می‌خواهم از وقت باقیمانده حداکثر استفاده را بکنم. درباره عقب‌نشینی نیروهای آمریکا که ابتدا اعلام کردند می‌خواهند عقب نشینی کنند و در ادامه گفتند که این کار را انجام نمی‌دهد و شاید اسرائیل وارد این موضوع شد و مانع شد. اما ترامپ گفت که آمریکا نقش خود را به عنوان ژاندارم منطقه ادامه خواهد داد نظر شما چیست؟
لاریجانی: آمریکایی‌ها گفتند می‌خواهیم از سوریه خارج شویم و بعد آن را به شکلی دیگر تغییر دادند. البته همین که گفتند ما از سوریه خارج می‌شویم، برای آنها مشکلاتی در کشورهای منطقه به وجود آورد و کشورهای منطقه را شرطی کرد. تصور من این است که آمریکایی‌ها در مناطقی حضور پیدا می‌کنند که بتوانند از طریق اقدامات نظامی هوایی کاری را انجام بدهند و از مواجه شدن با مردم منطقه می‌ترسند. ولی از این حملات هوایی نتیجه مهمی به دست نمی‌آید چند بمباران ممکن است انجام شود اما تسلط ایجاد نمی‌کند. این اقدام آمریکا مشکلاتی برای کردهای سوریه به وجود آورده است بخصوص برای کارهای مشترکی که از قبل داشتند.
پرسش: سوال بعدی من در مورد یمن است که آمریکا و عربستان بعد از چهار سال هیچ پیشرفت قابل توجهی نداشتند؛ به نظر شما این جنگ فرسایشی در یمن به چه فرجامی خواهد رسید؟
لاریجانی: بله، در مورد یمن من فکر می‌کنم که سعودی‌ها گرفتار شدند. مردم یمن مردم رشید و جنگجویی هستند. زمانی جمال عبدالناصر هم اشتباهی مرتکب شد و به یمن رفت و مشکلاتی ایجاد کرد. اما سعودی‌ها خیلی پابرهنه وارد عمل شدند و این برای آنها مشکل ایجاد کرد. در ابتدای بمباران یمن تصور سعودی‌ها این بود که ظرف چند ماه کار را تمام می‌کنند، الان چند سال شده و این جنگ ادامه دارد، این نشان می‌دهد که یمنی‌ها افراد رشیدی هستند. باید عربستان به راه اشتباهی که رفته اعتراف کند و من شنیده ام که آنها اصرار دارند که مشکل یمن را به روش نظامی حل کنند، اما با این روش آنها مشکلات خود را اضافه می‌کنند. باید بپذیرند که با یک ملت طرف هستند. باید احترام به این ملت را بپذیرند؛ این ملت رشید و ریشه دار است. مال امروز و دیروز نیستند که جنگ جهانی دوم باشد و بتواند گوشه‌ای را خط کشی کنند به نام یمن. یمن از گذشته بوده است و مردم ریشه داری هستند. مخصوصاً امارات که مشخص نیست اصلاً برای چی وارد این قضیه شده است. آنها باید اشتباه خود را بپذیرند.
پرسش: در مورد سفر رئیس جمهور روحانی به عراق و مهم‌ترین ابعاد این سفر و استقبال عراق از این سفر در قبال این برایان هوک مشاور ترامپ در زمینه ایران مدعی شد که ایران می‌خواهد عراق را به یکی از استان‌های خود تبدیل کنند و راهی برای دستیابی و قاچاق اسلحه ایجاد کند. پاسخ شما به این ادعاهای هوک چیست؟
لاریجانی: غلط کرده هوک! حرف‌های بی ربط می‌زند! ما همیشه برای عراق و دولت عراق احترام قائلیم. آن زمانی که عراقی‌ها صدام را بیرون کردند از آن زمان و از ابتدا ما در کنار ملت عراق بودیم. وقتی داعش به آنجا حمله کرد و از ما کمک خواستند، ما کمک کردیم. من گمان می‌کنم که هوک از فرط عصبانیت این حرف را می‌زند. ما همیشه عراق را یک دولت مهم و دموکراتیک در منطقه می‌دانیم و رفتار ارتش عراق و نیروهای حشد الشعبی عراق که سیلی محکمی به تروریست‌ها زدند یک امر مهم برای کل منطقه می‌دانیم و حرف‌های اینها را نباید زیاد توجه کرد. شما رسانه‌ها باید جواب آنها را بدهید! نظر شما هم برای ما مهم است!
پرسش: دکتر لاریجانی امروز شاهد هستیم که کشورهای عربی برای عادی سازی روابط با اسرائیل و اجرای معامله قرن (یا به قول شبکه العالم معامله ترامپ) از هم سبقت می‌گیرند و کوشنر داماد ترامپ گفته است که بعد از انتخابات اسرائیل این اقدام انجام خواهد شد. شما آینده این که معامله قرن را چطور ارزیابی میکنید؟
لاریجانی: بله متأسفانه در این قضیه کشورهایی که خود را ذلیل کردند بیشترین ضرر را خواهند دید و مردم فلسطین خام نمی‌شوند. مردم با ریشه‌ای هستند و سال‌ها مبارزه کرده‌اند. سر آنها را نمی‌توان کلاه گذاشت! معامله قرن مانند یک شکلاتی است که می‌خواهند آن را بین کشورهای مختلف تقسیم کنند. ولی داخل آن یک زهر است و آن زهر را می‌خواهند به کام مردم فلسطین بچشانند. این کار امکان پذیر نیست. ساده انگاری برخی کشورهای منطقه واقعاً تأسف آور است. من نمیدانم چرا اینها خجالت نمی کشند؟ اینها با اسرائیل چنین رفتاری می‌کند و خود را چطور مقابل اسرائیل خم کرده اند!
پرسش: با این سادگی جهان عرب، آینده چگونه خواهد بود؟ ایران آغوش خود را به روی کشورهای منطقه گشود و پیام صلح و دوستی فرستاد اما چرا کشورهای عربی در تشکیل ناتوی عربی بر ضد ایران اصرار دارند و متأسفانه می‌خواهند ایران را به عنوان دشمن جهان عرب معرفی کند؟ به نظر شما پروژه ناتوی عربی به چه مرحله‌ای می‌رسد و آیا آمریکا توانسته ایران را به عنوان دشمن عرب‌ها در ذهن و فکر کشورهای عربی جایگزین اسرائیل بکند؟
لاریجانی: به نظر من کشورهای عربی در دو مقطع اشتباهات فاحشی انجام داده‌اند. البته همه آنها نه، همین کشورهای منطقه! یکی در اول انقلاب که به جای آنکه از اخراج شاه توسط مردم ایران و حمایت ما از مردم فلسطین خوشحال باشند، برعکس عمل کردند و به همین بهانه‌هایی که می‌گوئید و از ترس ایران مقابل ایران صف کشیدند و علیه ایران جنگ راه انداختند ولی موفق نشدند. آن یک اشتباه بود و من به خاطر دارم سال‌ها پیش که رفته بودم یکی از کشورهای عربی که کشور قدرتمندی است، به من گفتند که ما دچار اشتباه بزرگی شدیم.
اشتباه جدید کشورهای عربی منطقه این است که خودشان را پرت کردند در دامن اسرائیل، اسرائیل کوچک‌تر از این حرف‌ها است که کشورهای منطقه خودشان را پرت کردند در دامن او.
حالا هم دوباره یک اشتباه جدید دارند می‌کنند و آن اشتباه جدید این است که خودشان را پرت کردند در دامن اسرائیل، اسرائیل کوچک‌تر از این حرف‌ها است که کشورهای منطقه خودشان را پرت کردند در دامن او. یک اشتباهی که می‌تواند برای خودشان خیلی گران تمام شود و بر ایران تأثیر ندارد چون ایران مواضع ثابتی داشته و مشربش هم این است که از مسیر مقاومت حمایت کند، آنها هستند که یک روزی پشت میکروفون از مردم فلسطین حمایت می‌کنند اما خنجر می‌زنند به مردم فلسطین در طرح معامله قرن.
آقای ترامپ با سیاست خیلی تاجر مسلکانه برخورد می‌کند، صحنه سیاست صحنه آدم‌های تیزهوش و با فراست است، اینجور نیست که یک تاجر پابرهنه بیاید در سیاست و همه کارها را درو کند و به نظرم خیلی زود به انتها می‌رسد و این معامله بزرگ قرن قبل از اینکه متولد بشود سقط جنین می‌شود و کسی نمی‌تواند آن را انجام بدهد.
پرسش: وضعیت محور مقاومت را امروز در سایه این تحولات و چالش‌ها چگونه است و چه معادله‌هایی در صحنه ایجاد کرده است؟
گراف مقاومت نشان می‌دهد در سالهای گذشته همواره این جریان رو به صعود بوده و این اراده خداوند است، به عنوان مثال شما حزب الله امروز را مقایسه کنید با دیروز و ده سال پیش، اینها جنگ ۳۳ روزه راه انداختند که دخل حزب الله را بیاورند، به خاطر دارید وقتی جنگ ۳۳ روزه شد بوش در اجلاس G8 در موسکو یک حرف مزخرفی پشت میکروفون زد که نمی‌دانست میکروفون روشن است، نمیدانم به خاطر دارید یا نه در آنجا گفته بود حزب الله را درو کنید بریزید بیرون، شد؟ من به خاطر دارم اینها وقتی که حمله کردند به لبنان جنگ ۳۳ روزه یک هفته بعد از آن در رم اجلاسی گذاشتند در آنجا خانم رایس هرچقدر کشورهای دیگر گفتند بیایید آتش بس اعلام کنیم گفت نمی‌کنیم، فکر می‌کردند پیروز هستند اما بعد از دو سه هفته تماس می‌گرفتند از کشورهای مختلف که بیایید آتش بس را یکجوری درست کنیم، حزب الله بزرگ شد و در عراق این حرکتی که انجام دادند الان قدرت نظامی عراق بزرگ‌تر شد یا کمتر؟ معلوم است که بزرگ‌تر شد به هرحال حشدالشعبی چیزی شده است. در سوریه به مردم خسارت زدند اما آیا ارتش سوریه امروز همان ارتش گذشته است؟ دیگر الان تجربه پیدا کرده است این دیگر ارتشی نیست که با مانور زندگی کرده باشد، جنگ کرده. بنایراین شما اگر گراف مقاومت را بکشید در همه بخشها رو به صعود است و هزینه داده تا صعود پیدا کرده است بنابراین آینده منطقه آینده‌ای است که مردم صالح و انقلابی و با طریق مقاومت زندگی درست برای مردم منطقه ترسیم کنند.
پرسش: با چالش‌های مختلفی رو به رو هستیم که در ابتدا به موضوع تحریم‌های آمریکا علیه ایران می‌پردازیم؛ تقریباً یک سال پیش رئیس جمهور آمریکا به طور یک جانبه از برجام خارج شد و سپس تحریم‌های جدیدی را علیه ایران وضع کرد. قبل از ورود به بحث درباره توافق هسته‌ای به بحث تحریم‌های آمریکا علیه ایران می‌پردازیم. تحلیل شما از این مفهوم و معانی این اقدام یعنی وضع تحریم علیه ایران در این مقطع زمانی و به این روش چیست؟ و ایران چگونه با این سیاست مقابله می‌کند؟
لاریجانی: مشکل آمریکا امروز در صحنه بین المللی تنها با ملت ایران نیست با همه دولت‌ها درگیر است، تنها از توافق هسته‌ای خارج نشده است، آمریکا با چین هم مشکل دارد، از توافق موشکی روسیه هم خارج شده است، از توافق آب و هوایی پاریس هم خارج شده است، اخیراً با کشور ترکیه هم دچار مشکل شده است و این نشان می‌دهد دولت آمریکا، یک دولت بی مسئولیت است و کاری به قرار و قواعد بین المللی ندارد، خروج از برجام نشان دهنده غیرقابل اعتماد بودن آمریکاست؛ این اقدامات البته ممکن است نسبت به شعارهایی که آقای ترامپ می‌دهد یعنی اول آمریکا یک منفعت تاکتیکی باشد اما در دراز مدت تمام صحنه بین المللی را در مقابل آمریکا قرار می‌دهد.
توافق هسته‌ای با ایران با درخواست خود رئیس جمهور آمریکا انجام شده است، رئیس جمهور قبلی آمریکا دو نامه به رهبر انقلاب نوشت و اعلام کرد غنی سازی هسته‌ای ایران را قبول دارند، حقوق ملت و دولت ایران را قبول دارند و می‌خواهند با ایران وارد مذاکره شوند، بعد از این دو نامه که توسط رئیس جمهور آمریکا نوشته شد، ایران پذیرفت مذاکرات را تحت شرایطی مشخص انجام دهد؛ بعد از یک مذاکرات بسیار طولانی با ۵+۱ توافق حاصل شد، حال آمریکایی‌ها از این توافق خارج شدند البته آنها به دنبال این بودند که توافق را از بین ببرند ولی کشورهای دیگر این موضوع را قبول نکردند، در این که به حیثیت خودشان و اصل «مذاکره با آمریکا» لطمه زدند، تردیدی نیست، اما نکته مهم این است که با وجود آنکه آمریکا تحریم‌ها علیه ایران را باز گرداند ولی دنیا این موضوع را نپذیرفت، البته ممکن است بعضی از شرکت‌ها از ترس تحریم‌های آمریکا ملاحظاتی داشته باشند ولی شما می‌بینید امروز ما با ترکیه، چین و کشورهای دیگر مبادلات اقتصادی انجام می‌دهیم؛ شما شاهد هستید که در چند روز گذشته آقای روحانی سفری به عراق داشتند و توافقاتی کردند، اینطور نیست که دنیا تسلیم تصمیمات آمریکا بشود.
اینکه آقای ترامپ بدون یک رفتار درست دیپلماتیک کاری را انجام می‌دهد معنی‌اش غلط بودن راه نیست؛ مثل این است که شما در لبنان پایه کار را بر مقاومت می‌گذارید و نتایجی هم دارد و گاهی هم ممکن است اشتباهی در لبنان رخ دهد، این دلیل نمی‌شود که مقاومت غلط است. در مسئله هسته‌ای هم ما یک استراتژی داریم، حالا ممکن است یک جایی دیوانه‌ای سنگی هم بیندازد این دلیل بر غلط بودن استراتژی نیست.
کار آمریکایی‌ها غلط بود ولی آنها دیگر اعتباری ندارند که بخواهند اعمالشان را در دنیا سرایت بدهند؛ البته آمریکا مشکلاتی را برای کشورما به وجود آورده است که با تدبیر قابل حل است.
پرسش: درباره موضوع تحریم‌های آمریکا، قبل از ورود به بحث برجام، شما زمانی درباره فواید و آثار مثبت این تحریم‌های آمریکایی ترامپی صحبت می‌کردید زیرا طی چهل سال گذشته و به اعتراف دشمنان، تحریم‌های آمریکایی علیه ملت ایران پیوسته با شکست مواجه شده است شاید به این دلیل که آنها هنوز آن طور که باید و شاید ملت و دولت و رهبران و نظام و حکومت ایران را نشناخته اند در حالی که ایران سیاست‌های بین الملل را به خوبی شناخته است. فواید و آثار مثبت تحریم‌های آمریکا علیه ایران چه هستند؟
لاریجانی: مسئله‌ای که آمریکا در منطقه دنبال می‌کند مهمتر از مسئله تنها با ایران است، آنها چیزی برای خودشان درست کردند به نام معامله بزرگ قرن و با آن در منطقه جولان می‌دهند!
مشکلی که آمریکایی‌ها دارند این است که شناخت درستی از منطقه ندارند به همین دلیلی امروز رئیس جمهور آمریکا می‌گوید ما هفت تریلیون دلار خرج کردیم ولی نمی‌توانیم در منطقه حضور پیدا کنیم! چرا این کار را کردند؟ چرا آنها در عراق و افغانستان حاضر شدند؟ چه حاصلی داشت؟ نکته مهمتر این است که صهیونیست‌ها طرحی را پیاده کردند تا بحران را در سوریه ایجاد کنند و داعش را با کمک آمریکایی‌ها در منطقه ساختند که هم در سوریه، هم در عراق و بعدها در ترکیه، اردن و برخی کشورهای خلیج فارس و حتی نقاط دیگر از جهان بحران ایجاد کنند و ضمینه حضور اسرائیل در کل منطقه را فراهم کنند.
توطئه بسیار بزرگی آنها در سوریه راه انداختند؛ عمق این حادثه را بسیاری از کشورها متوجه نشدند، بسیاری از کشورها پی نبردند که آنها چه می‌کنند و حتی شاید خیلی از کشورها در ابتدا نگاه مثبتی به اقدامات امریکا داشتند ولی ۸ سال درگیری در سوریه به شکستی بزرگ برای توطئه آمریکایی-سعودی ختم شد، آنها نمی‌خواستند سوریه به این وضع بیفتد، در تلاش بودند از سوریه عبور کنند، داعش هم که بسیاری از مناطق عراق را گرفته بود و با تمام این اقدامات به دنبال این بودند که یک معضل بزرگ در منطقه به وجود بیاورند و عملاً اسرائیل را بر منطقه مسلط کنند؛ این طرح شکست خورد و امروز سوریه روی پای خود ایستاده است و با مقاومتی که کرده است اسرائیل را شکست داده است حالا چند اقدام مذبوحانه را هم شاید آنها انجام بدهد؛ اینها معلوم است مثل یک بچه می‌مانند که یک سیلی محکم از یک بزرگ‌تر خورده و حالا یک سنگ را هم می پرتاب می‌کند این اقدام دفاع نیست؛ تئوری آنها شکست خورد و به همین خاطر امروز آمریکایی‌ها گرفتار هستند؛ فکر می‌کنم امروز هیچ کدام از کشورهای منطقه اعتمادی به آمریکا نداشته باشند. ممکن است از ترس به آنها پایگاهی داده باشند ولی وقتی با آنها مذاکره می‌کنیم اعتمادی به آمریکا ندارند.
مشکل آمریکا امروز در صحنه بین المللی تنها با ملت ایران نیست با همه دولت‌ها درگیر است، تنها از توافق هسته‌ای خارج نشده است، آمریکا با چین هم مشکل دارد، از توافق موشکی روسیه هم خارج شده است، از توافق آب و هوایی پاریس هم خارج شده است، اخیراً با کشور ترکیه هم دچار مشکل شده است.
من خاطرم است چند سال پیش با یکی از مقامات مهم منطقه مذاکراتی داشتم در آن برهه از زمان رابطه خوبی با آن کشور داشتیم، در این مذاکرات مشخص شد با اینکه آنها روابط صمیمانه ای با آمریکا دارند ولی به من می‌گفتند ما از آمریکایی‌ها بیشتر از دشمنان‌مان می‌ترسیم.
پرسش: با توجه به وجهه‌ای که آمریکا در منطقه دارد آیا این موضوع بر روند توافق هسته‌ای تأثیر خواهد داشت و ایران در این زمینه چه کار می‌تواند انجام دهد؟
لاریجانی: مسئله هسته‌ای ایران از شرایط قبل عبور کرده است؛ زمانی اینها می‌خواستند ایران دانش و فناوری هسته‌ای نداشته باشد، خاطرم هست از سال ۸۲ تقریباً مذاکرات با اروپایی‌ها آغاز شد آنها به تهران آمدند و مذاکرات را آغاز کردند؛ درخواست آنها این بود که ظرف سه ماه ایران فعالیت هسته‌ای خود را تعلیق کنید و گفتند ما تحت این شرایط به نتیجه می رسیم و تا به امروز این داستان طولانی ادامه دارد.
در این فاصله ایران با همه بهانه‌هایی که آنها داشتند به دانش هسته‌ای رسید و امروز برآن تسلط دارد؛ ما داهیانه در مسئله هسته‌ای گام برداشتیم، ما تحقیق و توسعه مان را متوقف نکردیم، کارمان را انجام می‌دهیم؛ سانتریفیوژهای ما دارد می چرخد و کارش را انجام می‌دهد؛ منتها ما برای اینکه در دوره‌ای حُسنِ نیت مان را به طرف مقابل نشان بدهیم قبول کردیم مذاکره کنیم و به توافق رسیدیم؛ حالا آنها مطمئن هستند کاری نمی‌توانند بکنند چون کشوری که به دانش فناوری هسته دست پیدا کند از میدان بدرش کردنش ممکن نیست؛ لذا آنها گرفتار هستند و من فکر می‌کنم راهی ندارند تا با ایران اصولی‌تر برخورد کنند.
پرسش: به نظر شما آیا مذاکره با آمریکا بر مبنای شرایط جدید صورت خواهد گرفت؟
لاریجانی: آنها حرف‌هایی دارند، می‌گویند ما برای مذاکره شرایطی داریم ولی ما توافقی در این شرایط نداریم، ما یک بار توافق را انجام دادیم و تمام شده است و حاضر نیستیم شرایط دیگری را بپذیریم؛ آنها باید به توافقات قبلی پایبند باشند فلذا ما بحث مذاکره‌ای نداریم.
پرسش: اگر دولت لایحه ازسرگیری یا عدم ازسرگیری مذاکره را به مجلس بفرستد شروط شما برای ازسرگیری مذاکره چیست؟
لاریجانی: فعلاً ما همان تصمیمی که در مجلس گرفتیم همان مبنا است و موضوع دیگری مطرح نیست.
پرسش: به نظر شما مهلتی که برای اروپایی‌ها، پس از خروج آمریکا از برجام تعیین شده تا چه حد مؤثر بوده است، و امروز همکاری بین اروپا و امریکا به چه مرحله‌ای رسیده است؟
لاریجانی: اروپایی‌ها از همان ابتدا که آمریکایی‌ها از توافق خارج شدند اصرار داشتند که توافق از بین نرود در حالی که ما حق داشتیم از توافق خارج شویم، اصرار رهبران اروپا این بود. البته به نظر من اروپایی‌ها هم به تعهدشان عمل نکردند و نهایتاً بسیار طولانی اقدام کردند، مذاکراتی هم با ما داشتند و یک سازو کار ارائه کردند.
پرسش: اروپایی‌ها می‌گویند شما برای رساندن برجام به نتیجه، اعتمادی به آنها ندارید یا قبولشان ندارید؟
لاریجانی: آنها مصر هستند که این روند ادامه پیدا کند و به همین دلیل گفتند یک سازو کار ایجاد شود.
پرسش: آنها اصرار دارند اما اقدام عملی نمی‌کنند. ایران از آنها انتظار دارد اقدامات عملی صورت دهند. شما گفته اید که صبر ایران تمام خواهد شد؟
لاریجانی: بله همینطور است یعنی آنها اقدامات عملی متناسب برنداشتند لکن اخیراً یک سازو کار مالی را درست کردند که از این طریق بتوانند کارشان را انجام دهند. ادعای آنها این است و گفته اند اراده سیاسی ما بر این است که توافق هسته‌ای را نگه داریم اما برخی شرکت‌های ما مراودات و مشکلاتی دارند به همین دلیل سازو کاری را فراهم کردند. این سازو کار اگر فعال شود و برای مراودات مفید باشد، می‌تواند تحریم‌های آمریکا را دور بزند. این به رفتار اروپایی‌ها و اراده‌شان برای این کار بستگی دارد. تا اینجا اگر بخواهیم تحلیل کنیم، اروپایی‌ها کار مهمی انجام ندادند.
پرسش: سوال دیگر را درباره توافق هسته‌ای می پرسم و خواهش می‌کنم صریح و واضح به من جواب بدهید. آیا مذاکره دیگری درباره توافق هسته‌ای در پیش داریم یا کار به درگیری و رویارویی می‌کشد؟
لاریجانی: توافق ما از روی احساسات نبود. در ایران مسائل استراتژیک با تحلیل درست، بررسی و ارزیابی درست انجام می‌شود چه در موضوع هسته‌ای، چه در مسائل منطقه‌ای. اینطور نیست که مثلاً یک حرکت احساسی انجام دهیم. بنابراین گامی که در گذشته برداشته ایم بر اساس محاسبه و دقت بود و جمهوری اسلامی ضرر نکرد. اینکه آقای ترامپ بدون یک رفتار درست دیپلماتیک کاری را انجام می‌دهد معنی‌اش غلط بودن راه نیست؛ مثل این است که شما در لبنان پایه کار را بر مقاومت می‌گذارید و نتایجی هم دارد و گاهی هم ممکن است اشتباهی در لبنان رخ دهد، این دلیل نمی‌شود که مقاومت غلط است. در مسئله هسته‌ای هم ما یک استراتژی داریم، حالا ممکن است یک جایی دیوانه‌ای سنگی هم بیندازد این دلیل بر غلط بودن استراتژی نیست.
غلط کرده هوک! حرف‌های بی ربط می‌زند! ما همیشه برای عراق و دولت عراق احترام قائلیم. آن زمانی که عراقی‌ها صدام را بیرون کردند از آن زمان و از ابتدا ما در کنار ملت عراق بودیم. وقتی داعش به آنجا حمله کرد و از ما کمک خواستند، ما کمک کردیم. من گمان می‌کنم که هوک از فرط عصبانیت این حرف را می‌زند.
پرسش: امروز در مقابل سیاست خارجی ایران، طرح آمریکا به نام "معامله قرن-ترامپ" برای نابودی کامل آرمان فلسطین و نیز تلاش برای تخریب وجهه ایران و تحریک افکار عمومی جهانی علیه ایران را در پیش داریم، درست است که همه آنها به شکست انجامیدند با این حال چالش‌هایی هنوز هستند؛ آیا مجلس شورای اسلامی وظیفه نظارتی خود را به طور کامل در جهت دادن و هدایت سیاست خارجی ایران برای دفع توطئه‌های آمریکا ادا می‌کند؟
لاریجانی: تصور ما این است که آمریکایی‌ها در منطقه توفیق زیادی نداشتند. درست است که افرادی را دست آموز برای خودشان درست کردند که در قضیه اسرائیل اینها را سرگرم کنند اما اینها کارهای تاکتیکی است. آنچه که اکنون مهم است، این است که مقاومت آیا امروز نسبت به دیروز قدرتش بیشتر شده یا نه؟ وقتی می‌خواهید رفتار استراتژیکی را بحث کنید باید بحث کلان کنید. آیا مقاومت، امروز با پیروزهایی که در عراق در سوریه در لبنان پیدا کرد، وزنش در منطقه بالاتر رفت یا پایین‌تر؟ اینجاست که می‌شود توفیق آمریکایی‌ها را ارزیابی کرد. اینکه می آیند و از معامله بزرگ قرن صحبت می‌کنند رفتار استراتژیک نیست. اینکه امروز اسرائیل از خودش مسرتی را نشان می‌دهد به خاطر قدرت او نیست به خاطر فشل بودن بعضی از کشورهای عربی است، از ضعف آنها برای خود پرستیژ ایجاد می‌کند نه قدرت ذاتی خودش. لذا در مجلس نگاه با یک ارزیابی دیگری است و در پارلمان مسائل استراتژیکی را مورد توجه قرار می‌دهند.
پرسش: در بخش دوم گفتگو به موضوع "معامله ترامپ" برای فلسطین و موضوع مبارزه با تروریسم می‌پردازیم اما در مورد مسائل داخلی برخی دوایر از احتمال تغییر و تعدیل قانون اساسی صحبت می‌کنند. آیا این موضوع در دستور کار مجلس هست؟
لاریجانی: تغییر در قانون اساسی الان مطرح نیست، البته قانون اساسی یک وحی منزل نیست، یک تصور بشری است و می‌شود همیشه تغییر پیدا کند لکن اکنون در سطح کلان کشور مطرح نیست. آن چیزی که اکنون هست لازم است ساختار بودجه و اقتصادی کشور را تغییرات مهمی دهیم که در چهار ماه آینده باید راجع به آن در کشور تصمیم گیری شود.
پرسش: رهبر انقلاب اسلامی بر موضوع اقتصاد مقاومتی و عدم تمرکز بر نفت و درآمدهای نفتی تأکید کرده اند، شما به عنوان رئیس مجلس شورای اسلامی فکر میکنید که این امر تا چه اندازه محقق شده یا خواهد شد؟ و برنامه‌های بعدی شما برای اجرای این طرح چیست؟
لاریجانی: کارهای خوبی در این زمینه شروع شد. اگر به اقتصاد مقاومتی توجه کنید چند مؤلفه دارد یعنی اقتصاد باید درونش قوی و برون زا باشد و بتواند صادرات کند. ببینید در حال حاضر صادرات ایران نسبت به دو دهه پیش چقدر رشد کرده است. صادرات پتروشیمی و محصولات صنعتی داریم و خیلی بیش از فروش نفت در قیمت فعلی صادرات داریم پس بنابراین ما در این مسیر قرار گرفته ایم. در اقتصاد مقاومتی این وجود دارد که از داخل کشور استفاده بهینه شود هم از نیروی انسانی و هم از امکانات. بر این مسیله باید بسیار کار کرد. این روند شروع شده اما جای کار فراوان دارد و باید از نیروی کار کشته استفاده شود. درمجلس هم کمیسیونی برای این مهم تشکیل شده است. مسیر روشن است و شرایط سخت هم اگر پیش بیایید باز همین مهم به کارمان می‌آید.
پرسش: به عنوان آخرین سوال در این بخش از گفت‌وگو، ارزیابی شما از نقشه راهی که رهبر انقلاب اسلامی برای چهل سال دوم طرح کرده اند چیست؟
لاریجانی: نکاتی که رهبری انقلاب برای گام دوم فرمودند نکات مهمی است یعنی مسیر آینده کشور را هم برای مردم و هم برای حکومت مشخص کردند. البته این یک اراده قوی می‌خواهد برای اینکه حرکت‌هایی که متناسب با آن هست را فراهم کند. ثقل آن این است که آن روحیات انقلابی که انقلاب اسلامی از آن به جود آمد کاملاً احیا شده و با یک تازه نفسی حرکتش را ادامه دهد. این هم به تربیت کادر، هم به ساختارهای حکومتی و هم به افراد مربوط است.پارلمان (مرکز پژوهش‌ها) و دولت بر این مسئله کار می‌کنند.من فکر می‌کنم ایشان جهت را برای چهل سال اینده نشان دادند که اگر می‌خواهید ایران و ملت سعادتمند باشند این جهتگیری را باید دنبال کنند.
پرسش: این پیامی روشن از سوی رهبر انقلاب اسلامی است مبنی بر اینکه ایران باقی است و پایدار است نه فقط امروز بلکه در آینده. این کشور آمادگی کامل دارد تا در مقابل تمام چالش‌ها مقاومت می‌کند؟
لاریجانی: تروریست‌ها که در گذشته در ایران اقدامات تروریستی داشتند غالباً از دو جهت حمایت می‌شدند؛ یکی آمریکایی‌ها و دیگری برخی کشورهای منطقه‌ای که فکر می‌کردند از طریق اقدامات تروریستی می‌شود کاری کرد. درست است برخی از بزرگان ما را ترور کردند چون موفق نشدند اقدامات دیگری را آغاز کردند. جنگ را راه انداختند، هشت سال طول کشید اما باز هم موفق نشدند. در این فاصله یک شرایط جدید به وجود آمد مخصوصاً ایجاد هسته‌های تروریستی در افغانستان و نقاط دیگر.
در قضیه عراق؛ نوع برخورد آنها با مردم، جریانی مقابل با آمریکا را شکل داد و کل منطقه را فرا گرفت، همچنین توطئه ای که برای سوریه داشتند این را مقابله را خیلی بزرگ‌تر کرد. لذا آنها یک ماجرایی در منطقه ایجاد کرده‌اند و این خانمی که قبلاً وزیر خارجه آمریکا بود هم گفت که ما خودمان داعش را به وجود آوردیم؛ یک نکته‌ای در اینجا هست که آمریکایی‌ها و بعضی از کشورهای منطقه که می‌شناسید، فکر می‌کنند این جریان‌های تروریستی که به وجود می‌آورند، می‌تواند یک ابزاری باشد برای رساندن آنها به هدف باشد. ولی این در ادامه دامن‌گیر خودشان می‌شود چون نمی‌توانند آن را مدیریت کنند. با این اوصاف آیا می‌توانند با ایران مقابله کنند؟ بله چنان که گفتید یک بار به مجلس حمله کردند و چند ساعتی درگیری به وجود آوردند یا در اهواز و یا در سیستان و بلوچستان؛ اما ما کامل تسلط داریم که اینها از کجا تغذیه می‌شوند و چه کسانی پشت آنها هستند.
پرسش: چه کسی آنها را حمایت می‌کند؟
لاریجانی: روشن است که از کشورهایی که ساختار قبیله‌ای دارند و هنوز در دنیای قدیم زندگی می‌کنند گروه‌های تروریستی تغذیه می‌شوند. ممکن است این کشورها ژست امروزی هم به خودشان بگیرند اما فکرشان متعلق به همان سالیان قبل است و قبیله‌ای است. اینها گرفتار هستند و تصور می‌کنند که با پول می‌توان هر کاری بکنند. اینها برنامه و تفکر حکمرانی ندارند. هیچ ایده‌ای برای مسلمانان ندارند. فقط پول! پول پخش کنند و گروهی درست بکنند و عملیاتی انجام بدهند! مشکلشان این است که ما می‌دانیم با تروریست‌ها چگونه مقابله کنیم اینطور نیست که اگر یک ضربه می‌زنند، چند ضربه نخورند! آنها یک ضربه می‌زنند و ۱۰ ضربه بزرگ‌تر می‌خورند. ما انتظار این را داریم که بعد از ضرباتی که در عراق و سوریه خوردند باز هم کارهایی بکنند. شنیدید در افغانستان هم کارهایی کردند، در عراق هم گاهی کارهایی می‌کنند. اما باید این را پذیرفت که کار انتحاری و اینکه کسی خود را در خیابان بُکُشد و کار انتحاری انجام بدهد، از نظر نظامی ارزشی ندارد. فقط کار ایذائی است و این با تسلط اطلاعاتی قابل حل است و آمریکایی‌ها ناتوان‌تر از آن هستند که این مسیر را ادامه بدهند. من مدتی پیش شنیدم که در کنگره آمریکا گزارشی در مورد میزان اقدامات تروریستی که در خود آمریکا انجام شده، آمده است. این یک علامت است که وقتی شما یک جریان تروریستی ایجاد میکنید در ادامه نمی‌توانید آن را مدیریت کنید؛ به نظر من آنها برای ایران زیاد نمی‌توانند مشکلی ایجاد کنند، چون ما سال‌ها با این پدیده مواجه بودیم و آن را می‌شناسیم و می‌دانیم که چطور باید با آنها مبارزه کرد.
پرسش: جناب دکتر لاریجانی! در مورد تروریسم و تروریست‌ها، یک سال پیش ایران و سوریه و روسیه اعلام کردند که گروه تروریستی داعش تقریباً به پایان رسیده اما خب باقیمانده‌ها و بازمانده‌های آنها در برخی مناطق در سوریه هنوز وجود دارند. رئیس ستاد ارتش آمریکا چند روز پیش در این زمینه حرفی زده بود و درباره بازگشت داعش به نوع دیگر و به شکل جدید هشدار داده بود. ایران در حال حاضر این تحولات را چطور پیگیری و ردیابی می‌کند؟ با توجه به این که می‌دانیم که در حال حاضر برخی بازمانده‌های داعش در سوریه حضور دارند.
آقای ترامپ با سیاست خیلی تاجر مسلکانه برخورد می‌کند، صحنه سیاست صحنه آدم‌های تیزهوش و با فراست است، اینجور نیست که یک تاجر پابرهنه بیاید در سیاست و همه کارها را درو کند و به نظرم خیلی زود به انتها می‌رسد و این معامله بزرگ قرن قبل از اینکه متولد بشود سقط جنین می‌شود و کسی نمی‌تواند آن را انجام بدهد.
لاریجانی: در سوریه کمر این تروریست‌ها شکسته شده است. حالا در ادلب و مناطق دیگر کمی مسئله سازی می‌کنند و البته آمریکایی‌ها نمی‌خواهند آن را پایان دهند. باید بگویم که مسئله سوریه روحیه آنها را خیلی خراب کرد، چون پروژه بزرگی برای منطقه داشتند که در رأس آن سوریه بود و الان در حال دست و پا زدن هستند. البته این نکته که گفتید که ممکن است اینها شکل دیگری از تروریسم را ایجاد بکنند، نمی‌توان رد کرد، مخصوصاً با ترانزیت داعش و تروریست‌ها به افغانستان، مشخص است که اینها به دنبال ماجرای جدیدی هستند. اما اکنون کشورهای منطقه همگی هوشیار هستند. من فکر می‌کنم هم روسیه و هم چین و هم کشورهای دیگر حواسشان جمع است و می‌دانند که خطر تروریسم چیست. لذا همانقدر که آنها به دنبال اقداماتی هستند، این طرف هم آرایش دفاعی دارند و فکر می‌کنند.
پرسش: آقای دکتر لاریجانی گفتگوی ما رو به اتمام است و سوال‌های بسیاری باقی مانده و من می‌خواهم از وقت باقیمانده حداکثر استفاده را بکنم. درباره عقب‌نشینی نیروهای آمریکا که ابتدا اعلام کردند می‌خواهند عقب نشینی کنند و در ادامه گفتند که این کار را انجام نمی‌دهد و شاید اسرائیل وارد این موضوع شد و مانع شد. اما ترامپ گفت که آمریکا نقش خود را به عنوان ژاندارم منطقه ادامه خواهد داد نظر شما چیست؟
لاریجانی: آمریکایی‌ها گفتند می‌خواهیم از سوریه خارج شویم و بعد آن را به شکلی دیگر تغییر دادند. البته همین که گفتند ما از سوریه خارج می‌شویم، برای آنها مشکلاتی در کشورهای منطقه به وجود آورد و کشورهای منطقه را شرطی کرد. تصور من این است که آمریکایی‌ها در مناطقی حضور پیدا می‌کنند که بتوانند از طریق اقدامات نظامی هوایی کاری را انجام بدهند و از مواجه شدن با مردم منطقه می‌ترسند. ولی از این حملات هوایی نتیجه مهمی به دست نمی‌آید چند بمباران ممکن است انجام شود اما تسلط ایجاد نمی‌کند. این اقدام آمریکا مشکلاتی برای کردهای سوریه به وجود آورده است بخصوص برای کارهای مشترکی که از قبل داشتند.
پرسش: سوال بعدی من در مورد یمن است که آمریکا و عربستان بعد از چهار سال هیچ پیشرفت قابل توجهی نداشتند؛ به نظر شما این جنگ فرسایشی در یمن به چه فرجامی خواهد رسید؟
لاریجانی: بله، در مورد یمن من فکر می‌کنم که سعودی‌ها گرفتار شدند. مردم یمن مردم رشید و جنگجویی هستند. زمانی جمال عبدالناصر هم اشتباهی مرتکب شد و به یمن رفت و مشکلاتی ایجاد کرد. اما سعودی‌ها خیلی پابرهنه وارد عمل شدند و این برای آنها مشکل ایجاد کرد. در ابتدای بمباران یمن تصور سعودی‌ها این بود که ظرف چند ماه کار را تمام می‌کنند، الان چند سال شده و این جنگ ادامه دارد، این نشان می‌دهد که یمنی‌ها افراد رشیدی هستند. باید عربستان به راه اشتباهی که رفته اعتراف کند و من شنیده ام که آنها اصرار دارند که مشکل یمن را به روش نظامی حل کنند، اما با این روش آنها مشکلات خود را اضافه می‌کنند. باید بپذیرند که با یک ملت طرف هستند. باید احترام به این ملت را بپذیرند؛ این ملت رشید و ریشه دار است. مال امروز و دیروز نیستند که جنگ جهانی دوم باشد و بتواند گوشه‌ای را خط کشی کنند به نام یمن. یمن از گذشته بوده است و مردم ریشه داری هستند. مخصوصاً امارات که مشخص نیست اصلاً برای چی وارد این قضیه شده است. آنها باید اشتباه خود را بپذیرند.
پرسش: در مورد سفر رئیس جمهور روحانی به عراق و مهم‌ترین ابعاد این سفر و استقبال عراق از این سفر در قبال این برایان هوک مشاور ترامپ در زمینه ایران مدعی شد که ایران می‌خواهد عراق را به یکی از استان‌های خود تبدیل کنند و راهی برای دستیابی و قاچاق اسلحه ایجاد کند. پاسخ شما به این ادعاهای هوک چیست؟
لاریجانی: غلط کرده هوک! حرف‌های بی ربط می‌زند! ما همیشه برای عراق و دولت عراق احترام قائلیم. آن زمانی که عراقی‌ها صدام را بیرون کردند از آن زمان و از ابتدا ما در کنار ملت عراق بودیم. وقتی داعش به آنجا حمله کرد و از ما کمک خواستند، ما کمک کردیم. من گمان می‌کنم که هوک از فرط عصبانیت این حرف را می‌زند. ما همیشه عراق را یک دولت مهم و دموکراتیک در منطقه می‌دانیم و رفتار ارتش عراق و نیروهای حشد الشعبی عراق که سیلی محکمی به تروریست‌ها زدند یک امر مهم برای کل منطقه می‌دانیم و حرف‌های اینها را نباید زیاد توجه کرد. شما رسانه‌ها باید جواب آنها را بدهید! نظر شما هم برای ما مهم است!
پرسش: دکتر لاریجانی امروز شاهد هستیم که کشورهای عربی برای عادی سازی روابط با اسرائیل و اجرای معامله قرن (یا به قول شبکه العالم معامله ترامپ) از هم سبقت می‌گیرند و کوشنر داماد ترامپ گفته است که بعد از انتخابات اسرائیل این اقدام انجام خواهد شد. شما آینده این که معامله قرن را چطور ارزیابی میکنید؟
لاریجانی: بله متأسفانه در این قضیه کشورهایی که خود را ذلیل کردند بیشترین ضرر را خواهند دید و مردم فلسطین خام نمی‌شوند. مردم با ریشه‌ای هستند و سال‌ها مبارزه کرده‌اند. سر آنها را نمی‌توان کلاه گذاشت! معامله قرن مانند یک شکلاتی است که می‌خواهند آن را بین کشورهای مختلف تقسیم کنند. ولی داخل آن یک زهر است و آن زهر را می‌خواهند به کام مردم فلسطین بچشانند. این کار امکان پذیر نیست. ساده انگاری برخی کشورهای منطقه واقعاً تأسف آور است. من نمیدانم چرا اینها خجالت نمی کشند؟ اینها با اسرائیل چنین رفتاری می‌کند و خود را چطور مقابل اسرائیل خم کرده اند!
پرسش: با این سادگی جهان عرب، آینده چگونه خواهد بود؟ ایران آغوش خود را به روی کشورهای منطقه گشود و پیام صلح و دوستی فرستاد اما چرا کشورهای عربی در تشکیل ناتوی عربی بر ضد ایران اصرار دارند و متأسفانه می‌خواهند ایران را به عنوان دشمن جهان عرب معرفی کند؟ به نظر شما پروژه ناتوی عربی به چه مرحله‌ای می‌رسد و آیا آمریکا توانسته ایران را به عنوان دشمن عرب‌ها در ذهن و فکر کشورهای عربی جایگزین اسرائیل بکند؟
لاریجانی: به نظر من کشورهای عربی در دو مقطع اشتباهات فاحشی انجام داده‌اند. البته همه آنها نه، همین کشورهای منطقه! یکی در اول انقلاب که به جای آنکه از اخراج شاه توسط مردم ایران و حمایت ما از مردم فلسطین خوشحال باشند، برعکس عمل کردند و به همین بهانه‌هایی که می‌گوئید و از ترس ایران مقابل ایران صف کشیدند و علیه ایران جنگ راه انداختند ولی موفق نشدند. آن یک اشتباه بود و من به خاطر دارم سال‌ها پیش که رفته بودم یکی از کشورهای عربی که کشور قدرتمندی است، به من گفتند که ما دچار اشتباه بزرگی شدیم.
اشتباه جدید کشورهای عربی منطقه این است که خودشان را پرت کردند در دامن اسرائیل، اسرائیل کوچک‌تر از این حرف‌ها است که کشورهای منطقه خودشان را پرت کردند در دامن او.
حالا هم دوباره یک اشتباه جدید دارند می‌کنند و آن اشتباه جدید این است که خودشان را پرت کردند در دامن اسرائیل، اسرائیل کوچک‌تر از این حرف‌ها است که کشورهای منطقه خودشان را پرت کردند در دامن او. یک اشتباهی که می‌تواند برای خودشان خیلی گران تمام شود و بر ایران تأثیر ندارد چون ایران مواضع ثابتی داشته و مشربش هم این است که از مسیر مقاومت حمایت کند، آنها هستند که یک روزی پشت میکروفون از مردم فلسطین حمایت می‌کنند اما خنجر می‌زنند به مردم فلسطین در طرح معامله قرن.
آقای ترامپ با سیاست خیلی تاجر مسلکانه برخورد می‌کند، صحنه سیاست صحنه آدم‌های تیزهوش و با فراست است، اینجور نیست که یک تاجر پابرهنه بیاید در سیاست و همه کارها را درو کند و به نظرم خیلی زود به انتها می‌رسد و این معامله بزرگ قرن قبل از اینکه متولد بشود سقط جنین می‌شود و کسی نمی‌تواند آن را انجام بدهد.
پرسش: وضعیت محور مقاومت را امروز در سایه این تحولات و چالش‌ها چگونه است و چه معادله‌هایی در صحنه ایجاد کرده است؟
گراف مقاومت نشان می‌دهد در سالهای گذشته همواره این جریان رو به صعود بوده و این اراده خداوند است، به عنوان مثال شما حزب الله امروز را مقایسه کنید با دیروز و ده سال پیش، اینها جنگ ۳۳ روزه راه انداختند که دخل حزب الله را بیاورند، به خاطر دارید وقتی جنگ ۳۳ روزه شد بوش در اجلاس G8 در موسکو یک حرف مزخرفی پشت میکروفون زد که نمی‌دانست میکروفون روشن است، نمیدانم به خاطر دارید یا نه در آنجا گفته بود حزب الله را درو کنید بریزید بیرون، شد؟ من به خاطر دارم اینها وقتی که حمله کردند به لبنان جنگ ۳۳ روزه یک هفته بعد از آن در رم اجلاسی گذاشتند در آنجا خانم رایس هرچقدر کشورهای دیگر گفتند بیایید آتش بس اعلام کنیم گفت نمی‌کنیم، فکر می‌کردند پیروز هستند اما بعد از دو سه هفته تماس می‌گرفتند از کشورهای مختلف که بیایید آتش بس را یکجوری درست کنیم، حزب الله بزرگ شد و در عراق این حرکتی که انجام دادند الان قدرت نظامی عراق بزرگ‌تر شد یا کمتر؟ معلوم است که بزرگ‌تر شد به هرحال حشدالشعبی چیزی شده است. در سوریه به مردم خسارت زدند اما آیا ارتش سوریه امروز همان ارتش گذشته است؟ دیگر الان تجربه پیدا کرده است این دیگر ارتشی نیست که با مانور زندگی کرده باشد، جنگ کرده. بنایراین شما اگر گراف مقاومت را بکشید در همه بخشها رو به صعود است و هزینه داده تا صعود پیدا کرده است بنابراین آینده منطقه آینده‌ای است که مردم صالح و انقلابی و با طریق مقاومت زندگی درست برای مردم منطقه ترسیم کنند.
تعداد نظرات: ۱
ارسال نظرات
چه شکلی امریکا و اروپا ضرر به کشور بزنند شما راضی میشوید بگویید از برجام ضرر کرده اید!!؟
البته از شما که تلاش زیادی برای ۲۰ دقیقه ای تصویب کردن برجام در مجلس نهم کردید و اجازه قرائت گزارش کمسیون برجام را هم ندادید توقعی بیش از این نیست که هنوز هم از برجام دفاع کنیدو نقض عهد امریکا و اروپا و انجام تعهدات نقد ایران در برجام را ضرر ندانید