زنگنه چطور به تولد بابک زنجانی‌های جدید کمک می‌کند؟ / جنگ روانی وزیر علیه بورس نفت

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو - مقدسه فلاح‌زاده؛ حدود ۷ ماه است که عرضه نفت در بورس، افتان و خیزان به راه خود ادامه می‌دهد از یک شروع خوب و غیرمنتظره در عرضه‌های اول و دوم، تا ثبت عبارت بدون معامله برای نوبت‌های سوم و چهارم، انجام معامله‌ای کوچک درمرحله بعد و در نهایت عرضه بدون فروش، همه و همه نشان از وجود خریدار است، اما ضعف زیرساخت‌های مالی و پشتیبانی در فرایند عرضه و تحویل نفت باعث شده تا خریداران محتاط‌تر عمل کنند. فواصل زیاد عرضه در نوبت‌های اولیه به بهانه تصویب مجدد قانون، راه‌اندازی راهکار موازی مذاکرات مستقیم توسط وزارت نفت با جذابیت تخفیف بیشتر، ایجاد ترس برای مشتریان این بازار نوپا در نشست‌های رسانه‌ای آقای وزیر، حاشیه‌هایی پررنگ‌تر از عرضه‌های نفت در سال ۹۷ بوده‌اند.
با وجود شرایط تحریمی و مشکل فروش نفت، انتظار بروز رفتار‌های مسئولانه و توقع همکاری بیشتر از وزارت‌خانه مذکور می‌رفت. طرح امکان لو رفتن نام مشتریان نفتی بورس توسط وزیر، آن هم در شرایط تحریم میتوانست تیر خلاص به این بازار نوپا باشد. همچنین اظهارات اخیر وی درمورد بحث شفافیت در بورس، جای بسی تامل است. زنگنه با اشاره به وظیفه قانونی وزارت نفت برای عرضه نفت در بورس تاکید کرد: «بورس شفاف‌ترین روش برای معامله و رقابت است و ما می‌خواهیم غیرشفاف‌ترین کار یعنی همان دور زدن تحریم را از طریق بورس انجام دهیم که نمی‌شود.»

شفافیت در قیمت کجا و شفافیت در نام مشتریان کجا؟
در پاسخ به وزیر نفت باید گفت آنچه از شفافیت در بورس نامبرده میشود مربوط به کشف قیمت در آن است که خود، شرط لازم برای جلوگیری از رانت و فساد است. از طرفی اسامی خریداران غیر شفاف است که تحریم نشوند. نکته جالب توجه این است که در عرضه‌های پیشین، خود مشتریان با بحث شفافیت در بورس و در عین حال فاش نشدن نام خریداران مشکلی نداشته‌اند و علی رغم استفاده از تکنیک‌های جنگ روانی وزیر، برای ایجاد حس بی‌اعتمادی در مشتریان، از این حیث به بورس انتقادی نداشته‌اند. در واقع با سازوکار حاضر، ابعاد لازم در بورس، شفاف و ابعاد غیرضروری، غیرشفاف است. اما اگر این نوع عرضه نفت در بستر بورس نامناسب است چه باید کرد؟

 

راهکار جایگزین وزارت نفت برای فروش مناسب در زمان تحریم چیست؟
اگر پاسخ، استفاده از اتاق مذاکرات مستقیم با تخفیف بیشتر است که باید گفت این روش به شدت رانت و فساد ایجاد می‌کند. از طرفی در دوره تحریم قبلی که از همین سیستم استفاده شد طرف خریدار تحریم هم شد. یعنی این روش غیر شفاف نه تنها جوابگو نبود بلکه منجر به شکل گیری نماد رانت و فساد هم شد. نمونه‌اش شخص بابک زنجانی که هم در ایران محاکمه شد و هم از طرف آمریکا تحریم شد. وزیر نفت در افتتاحیه فاز‌های جدید پارس جنوبی گفته است: «بابک زنجانی نباید فراموش شود». اما وی باید بداند که راهکار اتاق مذاکره مستقیم نتیجه‌ای جز تولد دوباره این افراد ندارد.
به نظر می‌رسد در شرایط حساس کنونی کشور، فرصتی برای حدس و خطا، آن هم به قیمت به تاراج گذاشتن منافع ملی وجود ندارد. وزارت نفت هم به جای اینکه چوب لای چرخ بورس بگذارد بهتر است بر این راهکار ضد تحریمی تمرکز کند و با تمام قوا به میدان بیاید. تقویت زیر ساخت‌های مالی بورس، تداوم در عرضه و تلاش برای جذب مشتری راهکار‌هایی هست که هر چه زودتر مسیر ناهموار عرضه نفت در بورس را به یک شاهراه فراخ و قدرتمند برای اهداف استراتژیک بورس نفت تبدیل می‌کند.