خراج به پای مردم، باج به دست سودجویان / درپی استقرار نظام مالیاتی کارآمد و عادلانه / آیا اعتیاد نفتی در اقتصاد قابل ترک است؟

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو- سینا احدیان، در طول یک قرن اخیر چه در تئوری‌های اقتصادی و چه در تجربیات کشور‌های پیشرفته مهمترین منبع درآمد دولت‌ها مالیات است. درواقع اخذ مالیات درآمدی پایدار برای اداره کشور‌ها محسوب می‌شود.

بجای فروش منابع طبیعی از جمله نفت و گاز که به فرزندان و آیندگان نیز تعلق دارد و روزی هم به اتمام خواهد رسید و از طرفی به تکانه‌های خارجی از جمله قیمت‌های جهانی و تحریم حساسیت و وابستگی دارد، منطق اقتصادی و توجه به منافع ملی و آینده نگری حکم می‌کند که برای اداره کشور از روش دیگری استفاده کرد و یا دست کم سهم این منابع از بودجه کشور کم شود.

علاوه بر افزایش درآمد‌های مالیاتی که موجب کاهش وابستگی بودجه به نفت می‌شود ضروری است به مسائل پیشرفت اقتصادی و عدالت اجتماعی در اخذ مالیات توجه ویژه داشت.

اینکه مالیات از چه فعالیت‌ها و افرادی بیشتر گرفته شود و از چه فعالیت‌ها و افرادی کمتر و برای چه امور و چه قشری هزینه گردد بسیار مهم است و نتیجه سیاست‌گذاری درست آن به رشد و شکوفایی اقتصادی و بهبود شاخص‌های توسعه بویژه توسعه انسانی و رضایت‌مندی شهروندی منجر می‌شود.

در واقع نظامی از منابع و مصارف مالیاتی را می‌توان برای اقتصاد یک کشور مطلوب و متعادل دانست که از افراد با درآمد بالا و ثروتمندان مالیات بیشتری بگیرد و در راستای رشد و توسعه اقتصادی و یا فعالیت‌های عام المنفعه و حمایت و توانمندسازی فقرا و مستمندان خرج کند تا فقر و فساد‌های ناشی از آن از چهره جامعه پاک شود.

متاسفانه نظام ناکارآمد مالیاتی ایران بجای اینکه در خدمت تولید، صنایع، کارآفرینان، فقرا و فرودستان باشد به کام دلالان و رانت خواران و سودجویان فاسدی است که علاوه بر عدم پرداخت سهم خود در اداره کشور در بازار‌های کاذب و غیر مولد سفته بازی و دلالی می‌کنند و با پا نهادن بر شانه‌های اقتصاد سرمایه‌داری مریض ایران به فرو رفتن آن در باتلاق رکود و تورم دامن می‌زنند و اقشار متوسط و مستضعف جامعه را غرق در زیاده خواهی خود می‌کنند. به صورتی که از مردم و مستضعفان و بیکاران و مشاغل کم درآمد خراج یا همان مالیات به انواع مختلف می‌گیرند و قوانین و سازوکار‌ها را به شکلی درآورده اند که سودجویان و رانت خواران و ثروتمندان با فرار‌ها و معافیت‌های بیهوده و غلط مالیاتی از بیت المال و جیب مردم به نوعی باج ستانی می‌کنند.

مرکز پژوهش‌های مجلس و سازمان برنامه و بودجه کشور در آخرین گزارش‌های خود که در روز‌های اخیر منتشر شد به لزوم سالم سازی اقتصاد و کاهش وابستگی کشور به نفت تحت عناوین " اداره کشور بدون نفت" و "چارچوب اصلاح ساختاری بودجه با رویکرد قطع وابستگی مستقیم بودجه به نفت" تاکید کردند که نیمی از راهکار‌ها در هر دو گزارش به اصلاح نظام مالیاتی مربوط است.

در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس ۱۰ راهکار اجرایی و کارا معرفی شده است که طبق محاسبات اجرای هر راه حل به طور متوسط ۱۰ هزار میلیارد تومان و در مجموع ۱۰۰ هزار میلیارد تومان درآمد‌های دولت را افزایش می‌دهد، بدین صورت می‌توان با جایگزینی این منابع درآمدی به تحقق رویای شیرین قطع وابستگی بودجه به نفت آن هم در شرایط خاص کنونی با توجه به تحریم‌های شدید نفتی امیدوار بود.

 

به علت اهمیت بسیار بالای نظام مالیاتی کشور و اصلاح آن و در راستای پیگیری و مطالبه گری در حوزه مشکلات اقتصادی کشور گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو در اواسط اردیبهشت‌ماه سال جاری طی نامه‌ای از سرپرست سابق سازمان امور مالیاتی درخواست کرد تا با تعیین زمانی برای مصاحبه به ۵ سوال در خصوص قوانین روی زمین مانده‌ی مالیاتی و راهکار‌های ارائه شده‌ی کارآمد که مورد بی توجهی مسئولان و قانون‌گذاران قرار گرفته است و موجب فشل شدن اقتصاد گردیده است پاسخ دهد.

گفتنی است که این ۵ سوال در راستای همان ۵ راه حلی است که به تازگی در گزارش مرکز پژوهش‌ها به عنوان راهکار‌های مالیاتی مطرح شده است.

محور اصلی این سوالت و دغدغه‌های اساسی کارشناسان و صاحب نظران در خصوص سیستم مالیاتی کشور به بخش‌های افزایش پایه‌های مالیاتی، اخذ مالیات از ثروتمندان و بخش‌های نامولد و اعطای مشوق‌های مالیاتی به فعالت‌های مولد، بکارگیری مالیات بر عایدی سرمایه (CGT) و جمع درآمد اشخاص حقیقی (PIT)، کاهش یا قطع معافیت‌های بیهوده و رانتی و جلوگیری از فرار‌های مالیاتی مربوط است.

بعد از انتشار و بررسی پاسخ‌های سازمان امور مالیاتی کشور به پرسش‌های خبرگزاری دانشجو در سلسله گزارشی تحت عنوان " باج و خراج " سراغ سایر افراد و نهاد‌های مربوط و مسئول خواهیم رفت تا با شفاف سازی و آگاهی بخشی، اصلاح اساسی نظام مالیاتی کشور را به یک مطالبه عمومی تبدیل کرده و به بخشی از ناکارآمدی‌ها و نارسایی‌های ساختاری اقتصاد کشور پایان دهیم.

با خبرگزاری دانشجو و سلسله گزارش‌های " باج و خراج " جهت مطالبه گری اصلاح و اسقرار نظام مالیاتی کارا و عدالت محور همراه باشید.