توقف تولید «پارازایلین» پتروشیمی بوعلی سه ساله شد

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو نگاهی به لیست طرح‌های در دست ساخت صنایع پتروشیمی خلیج فارس نشان از یک ناهماهنگی و سرگردانی تمام عیار در سبد محصولات و خوراک دریافتی دارد به طوری‌که از مجموع طرح‌های مهم در دست اجرای این هلدینگ شامل پالایشگاه بیدبلند دو، پالایش گاز یادآوران، الفین ایلام، متانول آپادانا، اتیلن گچساران، اوره و آمونیاک هنگام، اتیلن اکساید اندیمشک و ... حتی یک طرح با خوراک مایع و محصولات زنجیره ارزش آن دیده نمی‌شود و این درست همان مشکلی بوده که صنعت پتروشیمی کشور با آن دست به گریبان است.

باید گفت که افراط و تفریط بزرگترین مشکل توسعه صنعت پتروشیمی ایران در طول یک دهه گذشته بوده است و با وجود در اختیار بودن سبد متنوعی از انواع خوراک‌های مایع و گازی هیچگاه توازن بین خوراک مایع و گازی شامل اتان، متان، پروپان، بوتان، نفتا و میعانات گازی وجود نداشته است و این غفلت تاریخی منجر به کاهش تاب آوری سبد محصولات میانی و نهایی پتروشیمی ایران در شرایط تحریم‌های غیرقانونی شده است.

براساس آمار و اطلاعات منتشر شده توسط مدیران صنعت نفت در ۶ سال گذشته ظرفیت تولید میعانات گازی پارس جنوبی به بیش از ۸۰۰ هزار بشکه در روز رسیده و به زودی با بهره برداری از پالایشگاه بیدبلند خلیج فارس این ظرفیت بین ۳۰ تا ۵۰ هزار بشکه در روز افزایش می‌یابد و قطعا با بهره برداری کامل فاز ۱۳ و ۱۴ پارس جنوبی و ... باید شاهد افزایش ظرفیت تولید میعانات گازی کشور به بیش از یک میلیون بشکه در روز باشیم.

افزایش ظرفیت تولید میعانات گازی یک فرصت بزرگ مقابل صنعت پتروشیمی و به ویژه هلدینگ خلیج فارس به‌عنوان بزرگترین بنگاه تولید و توسعه صنعت پتروشیمی بوده که از این ظرفیت نه تنها استفاده نشده که با تعطیلی دو واحد تولید «پارازایلین» در پتروشیمی بوعلی‌سینا و پتروشیمی بندرامام میزان آسیب پذیری و ریسک تولید گاز بالادست صنعت نفت به شدت افزایش یافته به عبارت ساده‌تر جای آنکه هلدینگ خلیج فارس به عنوان یک کاتالیزور ریسک تولید گاز را با مصرف بیشتر میعانات گازی کمتر کند، بیشتر کرده است.

واحد پارازایلین پتروشیمی بوعلی مردادماه ۱۳۹۵ به دلیل یک حادثه از مدار تولید خارج شده که خروج این واحد از یک طرف و تاخیر‌های دنباله دار ساخت و بهره برداری این واحد از سوی هلدینگ خلیج فارس تاکنون نه تنها منجر به افزایش ریسک تولید در بخش بالادستی صنعت نفت در شرایط تحریم شده که هزینه تولید محصولات نهایی و پرطرفدار پتروشیمیایی و پلیمری در ماهشهر را به شدت افزایش داده است.

پتروشیمی بوعلی از ظرفیت تولید سالانه یک میلیون و ۶۵۰ هزار تن محصول برخوردار بوده که پس از حادثه در واحد پارازایلین تولید سالانه ۴۰۰ هزار تن از این خوراک پتروشیمی شهید تندگویان متوقف شد، به عبارت ساده‌تر با تاخیر در راه اندازی واحد پارازایلین پتروشیمی بوعلی و توقف تولید پارازایلین در این مجتمعموجب شده تا پتروشیمی تندگویان بزرگترین متضرر این حادثه باشد به طوری که برای تامین خوراک ۴۶۸ هزار تنی پارازایلین این مجتمع عملا باید سه شرکت دست در دست یکدیگر داده تا خوراک یک مجتمع را تامین کنند.

پتروشیمی نوری به عنوان تولیدکننده، شرکت تجارت صنعت و به دنبال آن پایانه و مخازن پتروشیمی همگی بایدکمک کنند تا امکان تامین خوراک پتروشیمی تندگویان با کشتی از عسلویه به ماهشهر برسد و این درحالی است که فاصله پتروشیمی بوعلی و تندگویان به یک کیلومتر هم نمی‌رسد.

اما با توجه به تاخیر‌های متعدد بازسازی این مجتمع، خوراک باید از فاصله بیش از ۵۰۰ کیلومتری در آب‌های خلیج فارس پیموده شود تا خوراک تولید پت تامین شود. افزایش هزینه تولید پتروشیمی تندگویان از یک طرف، و بالارفتن ریسک تولید گاز از طرف دیگر موجب شده است که با توقف تولید واحد پارازایلین پتروشیمی بوعلی عملا میزان خوراک (میعانات گازی) دریافتی این مجتمع ۲۵ تا ۳۰ درصد کاهش یافته و هرچند مسئولان هلدینگ خلیج فارس تاکید می‌کنند که دریافت خوراک کاهش نیافته و صرف تولید زایلین می‌شود، اما با توجه به بازار عرضه و تقاضای ضعیف زایلین به ویژه در آسیا و خاورمیانه، پتروشیمی بوعلی به دلیل پائین بودن اقتصاد تولید زایلین‌ها ترجیح می‌دهد که با ظرفیت پائین‌تر تولید داشته باشد.

همزمان با تاخیر سه ساله در راه اندازی واحد پارازایلین، تولید از واحد مشابه در پتروشیمی بندرامام هم با ظرفیت تولید سالانه ۱۸۰ هزار تن محصول متوقف شده و مسئولان هلدینگ خلیج فارس دلیل توقف پارازایلین در بندرامام را پائین بودن اقتصاد آن دانسته و حتی خبر از تغییر کاربری این واحد می‌دهند.

به عبارت ساده تولید ۵۸۰ هزار تن محصول مهم پارازایلن در منطقه ماهشهر متوقف شده، اما کشور‌های حاشیه خلیج فارس در همسایگی ایران یکی از صادرکنندگان بزرگ پارازایلین به چین هستند.

گفتنی است، رئیس جمهور اخیرا قانون توسعه صنایع پائین دستی نفت را به وزارت نفت ابلاغ کرده است و بحث ساخت و توسعه پتروپالایشگاه‌ها در بین مسئولان کشور حسابی داغ شده است، اما نباید فراموش کرد هدف از ساخت و توسعه پتروپالایشگاه صرف احداث واحد‌های جدید و استفاده از خوراک بیشتر میعانات گازی نباشد بلکه مسئولان باید برای تکمیل و استفاده از ظرفیت‌های موجود در صنایع پتروشیمی کشور فکر کنند به ویژه آنکه هدف از توسعه پتروپالایشگاه‌ها بیش از آنکه تولید سوخت باشد تکمیل زنجیره‌های ارزش است.

در این بین، «آروماتیک» بزرگترین حلقه مفقوده توسعه پتروپالایشگاه‌ها در کشور بوده به طوری که با افزایش ظرفیت تولید میعانات گازی در پارس جنوبی و سایر حوزه‌های گازخیز کشور عملا استفاده بهینه‌ای از این ظرفیت نشده و در ساخت اکثر پتروشیمی‌ها صرفا استفاده از خوراک‌های مایع و گازی در دستور کار قرار گرفته است.

توقف تولید در پتروشیمی نوری به‌عنوان بزرگترین زنجیره آروماتیک نشان داد که صنعت پتروشیمی کشور چقدر در برابر کاهش و یا توقف خوراک‌های زنجیره آروماتیک شکننده بوده و باید برای تقویت این نقطه ضعف بزرگ تسریع در ساخت و راه اندازی واحد پارازایلین پتروشیمی بوعلی، تعیین تکلیف وضعیت واحد پارازایلین پتروشیمی بندرامام و تسریع در ساخت طرح پتروشیمی کیان در دستور کار قرار بگیرد.

پتروشیمی خلیج فارس به عنوان بزرگترین هلدینگ پتروشیمی کشور نقش غیرقابل انکاری در توسعه پتروپالایشگاه‌ها و اجرای رهنمود‌های مقام معظم رهبری در تکمیل زنجیره‌های ارزش در این صنعت را دارد که مرور برنامه‌های توسعه‌ای این هلدینگ نشان می‌دهد که فعلا استراتژی مدون و مشخصی برای متنوع سازی سبد تولید و خوراک این هلدینگ وجود ندارد و تمرکز بیشتر صرفا بر توسعه و افزایش تولید خوراک و محصولات پایه گازی همچون اوره، آمونیاک و متانول است که باید در این زمینه اصلاحاتی صورت گیرد