دانشگاه آزاد می‌تواند نظام آموزش عالی را متحول کند

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشحو، دومین دوره آموزشی تشکیلاتی طرح شهید شهریاری ویژه تشکل‌های استادان دانشگاه آزاد اسلامی با حضور محمدمهدی طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در واحد بروجرد برگزار شد.

طهرانچی در ابتدای این مراسم با تسلیت ایام سوگواری حضرت سیدالشهدا (ع) و یاران باوفای ایشان با اشاره به نقش حضرت زهرا (س) و حضرت زینب (س) در حفظ اسلام و خط امامت، گفت: در تاریخ اسلام با حضور دو بانوی بزرگوار برخورد می‌کنیم که متأثر از مظلومیت و غصه‌های آن‌ها به عزاداری می‌پردازیم، اما باید بدانیم این دو بانوی بزرگوار در دو مقطع مهم تاریخی که دشمنان اسلام از درون جامعه اسلامی تلاش داشتند اسلام و امامت را به پایان برسانند، ایستادگی کردند و جلوی کودتای آنان را گرفتند.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: جریان ابوسفیانی در مقابله با اسلام و امامت در دو مقطع به میدان آمد که یک بار در حادثه سقیفه بود که با حضور و به صحنه آمدن بانوی دو عالم حضرت فاطمه زهرا (س) و خطبه‌خوانی ایشان در مسجد نقشه شوم دشمنان برهم ریخت و حضرت زهرا (س) یک‌تنه ایستادند و نگذاشتند که خط امامت منقطع شود و ابوسفیانی‌ها را ناکام گذاشتند.

طهرانچی خاطرنشان کرد: مقطع دوم هم مربوط به حادثه عاشوراست که نوادگان ابوسفیان ملعون با همه توان به میدان آمدند و قصد داشتند خط امامت را قطع کنند و صحنه‌ای خلق کردند که ملائکه زمانی که خواستند در هنگام خلقت انسان ادله بیاورند که آدم چه موجودی است، گفتند موجودی است که خون می‌ریزد و ثارالله را جاری می‌کند.

وی ادامه داد: دشمنان اهل بیت (ع) در واقعه عاشورا می‌خواستند کار ناتمام سقیفه را تمام کنند و پس از شهادت امام حسین (ع) قصد داشتند امام سجاد (ع) را به عنوان آخرین امام به شهادت برسانند که عقیله بنی‌هاشم حضرت زینب (س) با همه وجود به میدان آمد و در کوفه چنان خطبه‌ای خواند که کوفیان گمان کردند دوباره حضرت علی (ع) خطبه می‌خواند و این دومین بار بود که یک زن در حفظ اسلام نقش‌آفرینی کرد و توانست خط امامت را زنده نگه دارد.

وی با بیان اینکه به گفته علما؛ اسلام محمدی الحدوث و حسینی البقاء است، گفت: حسینی البقاء بودن اسلام به دست بانوی بزرگی همچون حضرت زینب کبری (س) تکمیل شد که با منطق، درایت و مدیریت خود پس از واقعه عاشورا صحنه را به گونه‌ای رقم زد که یزید ملعون خار شد و از کسانی که به او دستور داده بود واقعه عاشورا را رقم بزنند، برائت جست.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی تأکید کرد: بانوان ما باید توجه داشته باشند که هیچ بدیلی در مکاتب فکری و در میان انسان‌های روی زمین به اندازه حضرت زهرا (س) و حضرت زینب (س) اثرگذار نبوده‌اند. در این ایام بر سختی‌ها و مصیبت‌هایی که بر حضرت زینب (س) گذشته است، باید گریست، اما با تعقل هم باید سر تعظیم بر مقام این بانوی بزرگ فرود آورد که جان علی ابن الحسین را حفظ و بعد از چهل روز نقشه معاویه ملعون را برملا کردند.

وی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به اهمیت آینده‌نگری و توجه به علم سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی به سوره حضرت یوسف (ع) در قرآن اشاره کرد و گفت: این سوره احسن القصص قرآن است که تنها بیان قصه و داستان نیست، بلکه روایت حکمرانی و مدیریت است که خداوند می‌فرماید ما به حضرت یوسف علم تعبیر خواب آموختیم و از تعبیر خواب به عنوان علم یاد می‌شود که براساس آن، حضرت یوسف (ع) می‌توانست خواب افراد را تعبیر کند و آینده را به صورت شفاف ببیند. بر این اساس، خوابی که پادشاه مصر دیده بود را به هفت سال پرآبی و هفت سال قحطی تعبیر کرد و به پادشاه مصر گفت که من امین، حفیظ و علیم هستم و خواست که مدیریت آینده مصر را به وی بسپارد.

طهرانچی با اشاره به وضعیت دانشگاه آزاد اسلامی و عدم توجه مدیران پیشین این دانشگاه به آینده، خاطرنشان کرد: کسانی که اکنون به دانشگاه می‌آیند، ۱۸ سال قبل به دنیا آمده‌اند و ما اکنون می‌توانیم بگوییم که در ۱۸ سال آینده نیز جمعیت دانشجویی کشور چه تعداد است. حال سؤال اینجاست که چرا مدیران وقت دانشگاه آزاد اسلامی در زمانی که تعداد دانشجویان این دانشگاه به یک میلیون و ۷۰۰ هزار نفر رسیده بود، به جای تدبیر و آینده‌نگری، اقدام به ساخت و ساز و استخدام‌های بی‌مورد کردند تا اکنون که تعداد دانشجویان کاهش یافته است، دانشگاه با مسائل مالی روبرو شود.

عضو هیئت امنای دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به مدیریت مالی منابع این دانشگاه در دوره جدید، تصریح کرد: اگر تیم مدیریتی جدید درآمد‌ها و هزینه‌های دانشگاه را مدیریت نمی‌کرد، طی شش ماه گذشته ۲۰۰ واحد دانشگاهی در پرداخت حقوق و دستمزد اعضای هیأت علمی و کارکنان خود با مشکل مواجه می‌شدند. به عنوان نمونه، در دانشگاه آزاد اسلامی استان لرستان ۵ میلیارد تومان مازاد بر درآمد‌های استان حقوق و دستمزد پرداخت شد و با تلاش شبانه‌روزی همکاران توانستیم بحرانی که دانشگاه در اثر افزایش هزینه‌ها با آن مواجه شده بود را خنثی کنیم.

طهرانچی با اشاره به بودجه سال مالی ۹۹-۹۸ دانشگاه آزاد اسلامی، گفت: پیش‌بینی درآمدی ما برای سال مالی جاری حدود ۶ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان است که ۸ درصد آن مربوط به بنیاد شهید بوده که معمولاً با تأخیر چندساله وصول می‌شود، بنابراین درآمد قابل تحقق دانشگاه حدود ۵ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان است که فقط ۴ هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان از درآمد‌های دانشگاه صرف پرداخت حقوق کارکنان و اعضای هیئت علمی می‌شود و حداقل یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان نیز بابت هزینه‌های آب، برق و... پرداخت می‌شود.

وی افزود: اگر ما منابع محدود و هزینه‌های دانشگاه را مدیریت نمی‌کردیم و تسلیم فضاسازی‌ها و شایعات می‌شدیم، در پرداخت حقوق کارکنان و اعضای هیأت علمی دچار مشکل می‌شدیم.

معتقدیم دانشگاه آزاد می‌تواند نظام آموزش عالی کشور را متحول کند
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی خاطرنشان کرد: متأسفانه زمانی که دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی زیاد بود، تدبیر و مدیریت نشد و به فکر چنین روز‌هایی نبودند. با این حال اکنون مدیران دانشگاه آزاد اسلامی با تلاش شبانه‌روزی، دانشگاه را از بزنگاهی که در آن قرار گرفته، عبور می‌دهند. ما به آینده این دانشگاه امیدوار هستیم و تلاش داریم با پشت سر گذاشتن مشکلات، دانشگاه آزاد اسلامی را در مسیر و ریل درست قرار دهیم.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه افتخار می‌کنیم در دانشگاه آزاد اسلامی، خادمی بخش بزرگی از آموزش عالی کشور را برعهده داریم و با همه وجود از این دانشگاه دفاع می‌کنیم، گفت: معتقدیم دانشگاه آزاد اسلامی می‌تواند نظام آموزش عالی کشور را متحول کند. شرط اول تحقق این هدف این است که نقاط ضعف گذشته و غفلت‌هایی که صورت گرفته را بشناسیم و آن‌ها را برطرف کنیم.

وی ادامه داد: کسانی که گمان می‌کنند با فضاسازی‌های مجازی می‌توانند ما را از راهی که انتخاب کرده‌ایم، پشیمان کنند تا از این مسیر کوتاه بیاییم، اشتباه می‌کنند، چرا که ما یاد گرفته‌ایم این راه را با شجاعت و توکل به خدا پیش ببریم.

عضو هیئت امنای دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به تاریخچه فعالیت دانشگاه‌ها در جهان، گفت: دانشگاه یک ظاهر و پوسته دارد که چیستی و چگونگی آن است، اما مهم‌ترین جزء دانشگاه، چرایی آن است که مربوط به پارادایم، مکاتب، رویکرد، نظریه‌ها، روش‌شناسی، اهداف و گزاره‌های دانشگاه می‌شود که باید در کنار چیستی و چگونگی، به این موارد نیز توجه داشت.

طهرانچی با بیان اینکه دانشگاه یک سامانه اجتماعی بزرگ‌مقیاس است که دارای ویژگی‌هایی ازجمله انسان‌مداری، پیچیدگی، چندوجهی بودن، درک تغییرات محیطی سریع و اثرات محیطی فرامرزی است، اظهار کرد: از سال ۱۹۶۵ ایده تبدیل دانشگاه نخبگانی به دانشگاه فراگیر، گسترده و توده‌ای در انگلستان مطرح شد و این ایده از ۱۰ سال بعد در این کشور شروع و پیاده‌سازی شد. در این گذار، دوسوم دانشگاه‌های کنونی انگلستان پس از سال ۱۹۷۵ و جنگ جهانی دوم به وجود آمدند و تعداد دانشجویان این کشور که تا پیش از این سال ۱۳ درصد بود، امروز به ۵۱ درصد رسیده است. این آمار نشان می‌دهد دانشگاه از نخبگانی، به توده‌ای و فراگیر گذار کرده است.

وی افزود: هدف جوامع غربی از فراگیر کردن دانشگاه، توسعه سیاسی، مفهوم شهروندی و دموکراتیزه کردن جامعه بود که معتقد بودند این کار را می‌توانند از طریق آموزش عالی فراگیر محقق کنند که در این مسیر نیز موفق بودند. به همین دلیل دانشگاه در جوامع غربی مدل‌های مشارکتی، دیوان‌سالار، شرکتی و تجاری را پشت سر گذاشت.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی خاطرنشان کرد: در کشور ما عده‌ای گمان می‌کنند مدل اداره دانشگاه همچنان باید مشارکتی باشد در حالی که این اولین مدل مدیریت دانشگاه است که مربوط به سال‌های ۱۹۰۰ تا ۱۹۳۰ میلادی می‌شود. اکنون دانشگاه‌ها در کشور‌های پیشرفته به سمت مدل تجاری رفته‌اند به طوری که در آمریکا حتی رئیس دانشگاه نیز از بیرون از محیط دانشگاه و از بین افراد موفق در حوزه‌های اقتصادی انتخاب می‌شود.

طهرانچی با اشاره به کتاب «دانش در چالش» نوشته جرارد دلانتی، اظهار کرد: در این کتاب درباره رویکرد دانشگاه در قرن بیستم آمده است «قرن بیستم، عصر دانشگاه مدرن بود. جامعه مدرن محصول حرکت مهمی از یکپارچگی اجتماعی مبتنی بر دین و خانواده به سمت یکپارچگی اجتماعی مبتنی بر گروه‌های شغلی، وابستگی متقابل این گروه‌ها و همچنین نخبه‌سالاری آموزشی است.»

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: بنیان دانشگاه مدرن برمبنای تضاد با دین و خانواده شکل گرفت. به همین دلیل است که مقام معظم رهبری می‌فرمایند دانشگاه از اول در کشور ما غلط بنیان‌گذاری شد، البته ایشان در بیانیه گام دوم اشاره می‌کنند که دانشگاه دستاورد‌های خوبی هم به همراه داشته است، اما موضوعی که مطرح می‌شود، این است که ما به چرایی اتفاقات در دانشگاه دقت نداشتیم.

برای اداره دانشگاه آزاد اسلامی باید برنامه و مدل داشته باشیم
وی با تأکید بر اینکه برای اداره دانشگاه آزاد اسلامی باید برنامه و مدل داشته باشیم، گفت: همانطور که مقام معظم رهبری تأکید دارند، دانشگاه باید محل تربیت قوه عاقله کشور باشد؛ بنابراین در مدیریت دانشگاه نباید سرگرم شهریه و تعداد دانشجو باشیم، بلکه بدانیم رویکرد دانشگاه باید تربیت نسل جوان با معیار‌های اسلام باشد، همانطور که رهبر معظم انقلاب در ابلاغ سیاست‌های کلی علم و فناوری بر تربیت اساتید و دانشجویان مؤمن به اسلام، برخوردار از مکارم اخلاقی، عامل به اسلام، متعهد به انقلاب اسلامی و علاقمند به اعتلای کشور تأکید کرده‌اند.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه دانشگاه آزاد اسلامی به دنبال پیاده‌سازی سیاست‌های کلی علم و فناوری است، اذعان کرد: مقام معظم رهبری شهریورماه ۱۳۹۳ سیاست‌های کلی علم و فناوری را در ۶ بند شامل «جهاد مستمر علمی با هدف کسب مرجعیت علمی و فناوری در جهان»، «بهینه سازی عملکرد و ساختار نظام آموزشی و تحقیقاتی کشور به منظور دستیابی به اهداف سند چشم‌انداز و شکوفایی علمی»، «حاکمیت مبانی، ارزش‌ها، اخلاق و موازین اسلامی در نظام آموزش عالی، تحقیقات و فناوری و تحقق دانشگاه اسلامی»، «تقویت عزم ملی و افزایش درک اجتماعی نسبت به اهمیت توسعه علم و فناوری»، «ایجاد تحول در ارتباط میان نظام آموزش عالی، تحقیقات و فناوری با سایر بخش‌ها» و «گسترش همکاری و تعامل فعال، سازنده و الهام بخش در حوزه علم و فناوری با سایر کشور‌ها و مراکز علمی و فنی معتبر منطقه‌ای و جهانی بویژه جهان اسلام همراه با تحکیم استقلال کشور» ابلاغ کردند.

تغییرات ساختاری صورت‌گرفته در دانشگاه آزاد، در راستای سیاست‌های کلی علم و فناوری است
وی افزود: تغییرات ساختاری صورت‌گرفته در دانشگاه آزاد اسلامی، در راستای سیاست‌های کلی علم و فناوری است و تلاش داریم در جهت تحقق این سیاست‌ها، همه توان خود را به کار بگیریم.

طهرانچی با اشاره به محیط شغلی اساتید و اعضای هیأت علمی در دانشگاه، گفت: اساتید و اعضای هیأت علمی دانشگاه همزمان سه نقش در محیط‌های آموزشی، شغلی و اجتماعی دارند. محیط شغلی اساتید، محیط تربیتی آن‌ها نیز محسوب می‌شود. محیط شغلی باید سازندگی داشته باشد، در غیر این صورت، این محیط مخرب خواهد بود.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با انتقاد از عدم توجه به آموزشی و تربیتی بودن محیط شغلی اساتید و اعضای هیأت علمی، گفت: اعضای هیأت علمی زمانی که در کلاس درس هستند، به عنوان استاد شناخته می‌شوند، اما در محیط کاری خود براساس مرتبه علمی دسته‌بندی می‌شوند و در این محیط به کسی استاد اطلاق می‌شود که مرتبه علمی استادتمامی داشته باشد، اما موضوع مهم این است که محیط شغلی نباید درگیر اثرات نظام شغلی همچون نظام ترفیع و ارتقای مرتبه علمی شود چرا که این موضوع در نظام آموزشی اساتید اثر منفی می‌گذارد. متأسفانه به خصوصیت تربیتی محیط شغلی اعضای هیأت علمی بی‌توجهی شده است و ما انتظار داریم این ذات نایافته از هستی‌بخش، هستی‌بخش شود. مگر می‌شود کسی در محیط شغلی که به تربیت توجه ندارد، حضور یافته و بخواهد اثر سازنده و مثبت داشته باشد؟

مدل جدیدی برای ساعات موظفی اعضای هیئت علمی تدوین شده که به زودی ابلاغ می‌شود
وی با اشاره به برگزاری دوره‌های آموزشی تشکیلاتی شهید شهریاری ویژه اساتید در دانشگاه آزاد اسلامی، خطاب به حاضران گفت: شما در این جمع حضور دارید که بگویید نظام شغلی من، نظام تربیتی نیز محسوب می‌شود؛ بنابراین برگزاری چنین دوره‌هایی به تربیتی‌سازی محیط شغلی اساتید کمک می‌کند.

عضو هیئت امنای دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به لزوم توجه به موضوعات معیشتی اساتید، اظهار داشت: من با جان و دل به رفع دغدغه معیشتی استادان اعتقاد دارم، اما باید بپذیریم که تا خودمان را وقف دانشگاه نکنیم، وضعیت دانشگاه سامان نمی‌یابد. اساتید و اعضای هیأت علمی دانشگاه باید به محیط شغلی و آموزشی خود توجه داشته باشد. برای این موضوع مدل جدیدی را برای ساعات موظفی اعضای هیأت علمی طراحی و تدوین کرده‌ایم که به زودی به تمامی واحد‌های دانشگاهی ابلاغ خواهد شد.

طهرانچی ادامه داد: در این مدل جدید، ساعات موظفی اعضای هیأت علمی با مرتبه‌های علمی مختلف شامل استادتمام ۱۰ ساعت حضور در کلاس به علاوه ۸ واحد پایان‌نامه، دانشیار ۱۲ ساعت حضور در کلاس به علاوه ۸ واحد پایان‌نامه، استادیار ۱۴ ساعت حضور در کلاس به علاوه ۸ واحد پایان‌نامه و مربی ۱۶ ساعت حضور در کلاس به علاوه ۱۶ ساعت فعالیت مکمل شامل فعالیت‌های مشاوره‌ای، عملکردی و فرهنگی است.

وی با اینکه رکن و اساس دانشگاه به استاد است و دانشگاه باید ظاهر خود را با سیاست‌گذاری صحیح و برنامه‌ریزی حفظ کند، گفت: در ابتدای انقلاب با جمعیت حدود ۳۵ میلیونی ۱۷۰هزار دانشجو وجود داشت، ولی امروز ۴۸ درصد جمعیت کشور دانشجو است و نباید از این ظرفیت غفلت کنیم، زیرا دشمنان در آن طرف مرز‌های ایران اسلامی، از این فرصت و ظرفیت استفاده خواهند کرد. آموزش در دانشگاه باید هدف‌دار باشد. دانشجو با آموزش باید پژوهشگر شود تا بتواند در آینده شغلی خود موفق عمل کند.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به توجه این دانشگاه به قانون نظام جامع آموزش و تربیت فنی، حرفه‌ای و مهارتی، گفت: بر این اساس، با توافق صورت گرفته بین دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان و صنایع این استان، امسال ۵۰۰ دانشجوی این واحد از ابتدای شروع به تحصیل، توسط صنعت بورسیه می‌شوند تا بتوانیم به تربیت حرفه‌ای و مهارتی دانشجویان در حین تحصیل نیز توجه داشته باشیم. علاوه بر آن، مقطع کارشناسی ارشد حرفه‌ای و دکتری حرفه‌ای کشاورزی نیز در دانشگاه آزاد اسلامی طراحی شده است تا وضعیت آموزش کشاورزی در کشور متحول شود.

وی در پایان به اجرای طرح پایش در دانشگاه آزاد اسلامی اشاره کرد و افزود: تاکنون ۱۳ چالش ملی در این طرح شناسایی و بیش از ۱۰ هزار زمینه پژوهشی برای این چالش‌ها استخراج شده است که انتظار داریم اساتید این طرح را جدی بگیرند تا بتوانیم با طی مراحل گفتمان‌سازی، شبکه‌سازی، نمادسازی و نهادسازی، منجر به تغییر در رفتار نظام آموزشی شویم و بتوانیم با تلاش‌های شبانه‌روزی خود، دانشگاه را کارآمد کنیم و در جهت رفع چالش‌ها و مسائل کشور فعالیت کنیم.