کشتی‌آرای: بانک‌مرکزی عامل حباب سکه / طلا دنباله‌کننده‌ی همیشگی دلار / رصد تمام معاملات تا پایان‌سال

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، قیمت طلا و سکه در یکماهه گذشته از سایر بازار‌ها و کالا‌های سرمایه‌ای مثل دلار و مسکن جا نمانده و به طور چشمگیری افزایش داشته است. بدون شک بخشی از افزایش قیمت سکه و طلا به افزایش نرخ ارز مربوط می‌شود، اما عده‌ای معتقدند در کنار التهابات ارزی و اثرات تورمی آن بر فلز گرانبهایی همچون طلا، دلالی و سوداگری و حتی احتکار نیز عواملی موثر بر جهش قیمت این فلزات است. از سوی دیگر با این روند افزایش سطح قیمت‌ها در کالا‌هایی مثل طلا و سکه و مسکن و خودرو که متاثر از نرخ ارز بوده هم می‌تواند متقابلا با دامن زدن به تورم از ارزش پول ملی بکاهد و باعث گرانی ارز شود و بدین شکل یک چرخه‌ی معیوب و مزمن گریبان گیر اقتصاد کشور می‌شود. اتفاقی که امروز شاهد آن هستیم؛ بنابراین به نظر می‌رسد این عدم تعادل و ثبات در اقتصاد ایران و در تک تک بازار‌ها مثل بازار سکه و طلا بایستی با کنترل و مدیریت هم زمان هر دو سوی بازار یعنی عرضه و تقاضا را به نقطه‌ی تعادل اقتصاد نزدیک کرد. اگر سیاست گذار عزم و اراده‌ی لازم برای مدیریت عرضه و تقاضای بازار و جلوگیری از سودجویان را داشته باشد لاجرم به ابزار مناسب از جمله شناسایی بازیگران، موجودی کالا‌ها و میزان معاملات و کمبود‌ها و مازاد‌ها نیاز دارد. در این راستا و در رابطه با بازار طلا با محمد کشتی‌آرای؛ نایب رئیس اتحادیه طلا و جواهر کشور گفتگو کرده ایم که در ادامه مشاهده می‌کنید.

تا چه میزان سوداگری و دلالی را موثر در افزایش قیمت سکه و طلا در روز‌های گذشته می‌دانید؟
بنده در سال ۱۳۵۳ لیسانس اقتصاد گرفتم و جدای از تجربه‌ی چند دهه‌ی اخیر در صنعت طلا، از آن زمان می‌دانم که به طور خلاصه قیمت طلا در هر کجای دنیا در کشور لیبی، دبی، انگلستان و هر جای دیگر عبارت است از حاصل ضرب قیمت جهانی طلا در قیمت ارز، که یک معادله ساده است و به بیان دیگر رابطه‌ی مستقیم با یکدیگر دارند، از آن طرف هم قیمت ارز در کشور ما ثابت نیست و دائم در حال تغییر و افزایش است بنابراین رشد قیمت طلا و سکه در روز‌های گذشته حاصل افزایش نرخ دلار از ۱۷ هزار تومان به ۲۲ هزار تومان است. یعنی افزایش قیمت طلا نه دلال بازی است و نه حتی حباب است.

به نظر شما محدودیت یا کاهش عمدی عرضه به سرعت گرفتن افزایش قیمت سکه و طلا اثر نمی‌گذارد؟ مثلا در بازار مشاهده می‌شود که طلا فروش سکه دارد، اما نمی‌فروشد، خب این باعث کمیابی و افزایش قیمت نمی‌شود و درنتیجه سودجویی دارنده سکه نمی‌شود؟
خب عرضه نکردن متاسفانه بر می‌گردد به یکی از اون مسائلی که ما همیشه اشاره می‌کنیم. این هم از آن مواردی است که ما با سایر کشور‌های دنیا متفاوتیم! در ایران سکه انحصارا در اختیار بانک مرکزی است در صورتی که در کشور‌های دیگر موسسات مالی و اعتباری هم می‌توانند سکه ضرب کرده و بفروشند.

اما این را بگویم که قیمت طلا به هیچ عنوان نه دلال بازی است نه با تغییر عرضه و تقاضا کم و زیاد می‌شود چرا که به خودی خود تعادل دارد، ولی سکه را قبول دارم، چون عرضه و تقاضا موثر است. اینکه گاهی در رسانه‌ها مثلا خود من اعلام می‌کنم سکه حباب دارد به همین معنی است، این حباب یعنی ما به التفاوت قیمت واقعی و قیمتی که اکنون معامله می‌شود.

به نظر شما عامل حباب در قیمت سکه چه کسی یا موضوعی است؟
بانک مرکزی که عرضه نمی‌کند! آن که صاحب سکه‌های خرد است مثل مغازه دار و یا مردم طبیعی است وقتی که نرخ ارز بالا می‌رود تصمیم می‌گیرد که نفروشد تا گران‌تر شود، اما عرضه کننده اصلی و سیاست‌گذار بانک مرکزی است.

با استفاده از سامانه‌های الکترونیکی نمی‌توان همان خرده فروشان و دارندگان سکه را رصد کرد؟
همینطور است، اکنون سامانه‌ای در حال طراحی است که همین عملکرد را دارد. در این سامانه که تا پایان سال راه اندازی و بهره برداری می‌شود مثل سامانه‌ی ثنا، مغزه دار باید خود را اعلام کند و خرید و فروش روزانه‌ی آن آنلاین رصد شود.
از طرف دیگر اپلیکیشنی طراحی کرده ایم برای ارتباط مردم با اتحادیه و رسیدگی به شکایات و موضوعاتی که در حوزه‌ی طلا وجود دارد. اما سامانه برای این است که کلیه‌ی معاملاتی که در بازار طلا، جواهر و سکه در کشور انجام میشود کاملا رصد و پایش گردد. امروز بانک مرکزی یک میلیون دلار که به فلان صرافی میدهد وارد سیستم ثنا می‌کند و می‌داند این ارز وارد کدام صرافی شده و چه کسی با چه مشخصات هویتی چقدر خریداری می‌کند، با سامانه معاملات طلا و سکه و جواهر هم به همین شکل شفافیت ایجاد می‌شود.

اگر فروشندگان همکاری نکردند و بعد از معامله در سیستم ثبت نکردند اتحادیه یا دولت چطور می‌تواند تخلف را تشخیص دهد؟
خب اگر ثبت نکرد، آن کسی که گرفته می‌تواند شکایت کند و این به منزله پول شویی و تخلف تلقی می‌شود. از طرفی، چون موجودی‌ها و معاملات قابل بازرسی است در یکی از بازرسی‌ها تخلفات مشخص می‌شود.