پیش‌فروش ۲۲۰ میلیون بشکه نفت با تضمین‌های نامعقول دولت بعد را با خسارت‌های جبران‌ناپذیر مواجه می‌کند

محمد امین حقگو کارشناس اقتصادی اندیشکده امیرکبیر در گفتگو با خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو به یک بام و دو هوای طرح گشایش اقتصادی دولت اشاره کرد و گفت: هنوز جزئیات این طرح مشخص نیست و خیلی نمی‌توان در مورد آن اظهارنظر خاصی کرد. انتقاد‌هایی به طرح وارد است که قابل تامل می‌باشد، اما عده‌ای صرفا به دلیل ایجاد بدهی با این طرح مخالفت می‌کنند که باید گفت بدهی به خودی خود مسئله نیست و حتی می‌تواند در شرایط فعلی خوب هم باشد؛ اما اگر تضمین‌های نامعقولی وجود داشته باشد و یا نرخی که قرار است دولت آینده را بدهکار کند خیلی زیاد باشد، آن‌وقت می‌تواند مسئله آفرین باشد.

وی در خصوص بدهکار شدن دولت بعدی با پیش فروش ۲۲۰ میلیون بشکه نفت در قالب طرح گشایش اقتصادی دولت، بیان کرد: جزئیات این طرح مشخص نیست و خیلی نمی‌توان در مورد آن اظهارنظر خاصی کرد، ولی اگر بحث صرفا ایجاد بدهی باشد که ایجاد بدهی در شرایط فعلی و با توجه به چالش‌های اقتصاد ایران خیلی بد نیست و بهتر از گزینه‌های دیگر برای جبران کسری بودجه است. اما اگر تضمین‌های نامعقولی وجود داشته باشد و یا نرخی که قرار است دولت آینده را بدهکار کند خیلی زیاد باشد می‌تواند مسئله آفرین شود و در آینده چه خود این دولت یا دولت بعد را با چالش‌های جدی و خسارت‌های جبران ناپذیری مواجه سازد.

وی افزود: عده‌ای مسئله را تقلیل می‌دهند و می‌گویند، چون دولت بعد بدهکار می‌شود، پس این طرح خوب نیست. در حالی که اوراق در انواع مختلف خود یک شیوه مرسوم در اقتصاد است که کشور‌های مختلف از آن بهره می‌برند و با ابزار‌های گوناگون بدهی و البته با برنامه‌ریزی جهت هدایت آن، بدهی را به فرصت تبدیل می‌کنند که اابته باید دید دولت فعلی از پس چنین کاری بر می‌آید یا خیر.

حقگو بیان کرد: نقد‌های جدی‌تری به طرح وارد است که مهم‌ترین آن نااطمینانی نسبت به آینده است. یعنی معلوم نیست که در آینده وضعیت قیمت دلار، تحریم‌ها، حساب‌های ارزی و مهم‌تر از همه قیمت نفت به چه سمت و سویی برود و اگر نرخ

دلار افزایش یابد که حتما این اتفاق می‌افتد و تحریم‌ها هم همچنان ادامه داشته باشد، این مسئله می‌تواند دولت را در آینده زمین‌گیر کند؛ لذا چالش موجود از این لحاظ حائز اهمیت است؛ البته این طرح ماهیتا ابعاد بسیار خوبی هم دارد. به نظر می‌رسد که اگر دولت تضمین‌های نامعقولی ندهد و مقدار فروش اوراق نفتی را نیز کاهش دهد تا به یک عدد منطقی برسد، با برنامه‌ریزی مناسب می‌تواند طرح را با موفقیت اجرا کند و در آینده هم مشکل خاصی پیش نیاید. همه چیز بستگی به جزئیات دقیق طرح دولت دارد؛ لذا از این جهت که برخی تنها با تکیه بر بدهکار شدن دولت بعد به طرح انتقاد می‌کنند و صرف بدهکاری را بد می‌پندارند، به نظر نمی‌رسد این ایراد مهمی باشد و خیلی قابل اتکا باشد. قابل ذکر است که در کشور‌های توسعه یافته نیز بازی با ابزار بدهی مرسوم و حتی موفقیت آمیز است.

کارشناس اقتصادی اندیشکده امیرکبیر گفت: در هر صورت این نکته قابل کتمان نیست که در شرایط فعلی دولت دو راه بیشتر ندارد. یا باید کسری بودجه را با انواع اوراق پوشش دهد و یا از بانک مرکزی استقراض کند. اوراق دولتی که در حال انجام است و این طرح جدید هم با توجه به نکاتی که بیان شد می‌تواند مکمل خوبی باشد. اما استقراض از بانک مرکزی موجب افزایش پایه پولی و تورم افسار گسیخته می‌شود که با توجه به شرایط فعلی سیاست‌گذار نباید به این سمت برود.

حقگو اظهار کرد: به هر روی باید ببینیم دولت برای اجرای این طرح چه سازوکاری اندیشیده است. آیا می‌خواهد برای سه سال بعد تضمیمنی عجیب بدهد یا نه و یا در آینده بدهی سرسام‌آوری را ایجاد می‌کند یا نه. همه چیز بستگی به مکانیز اجرایی طرح و توقع و اهداف دولت از طرح دارد.