مجلّه سیاست خارجی آمریکا - Foreign Policy؛
گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو - احمد رضاپور؛ مجلّه سیاست خارجی آمریکا (Foreign Policy) - نزدیک به جناح محافظه کار آمریکا در گزارشی با عنوان «اردوغان درحال تبدیل ترکیه به مشتری چین است» نوشت: رجب طیّب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه در سال ۲۰۰۹ و زمانی که در سمت نخست‌وزیری قرار داشت، با حمایت صریح از اقلیّت اویغور واقع در استان سین‌کیانگ چین که عمدتاً مسلمان و ترک‌زبان هستند، شوکی [در روابط دوجانبه] به پکن وارد کرد. وی گفت: «آنچه در چین درحال وقوع است، به زبان ساده یک نسل‌کشی است.» این موضع صرفاً ادای عباراتی توخالی نبود: از زمانی که حزب کمونیست کنترل استان سین‌کیانگ را در سال ۱۹۴۹ بدست گرفت، ترکیه پناهگاهی امن برای اویغور‌های فراری و میزبان یکی‌از بزرگترین جمعیت آوارگان اویغور در جهان بوده است.
این رویه بصورت ناگهانی و غیرمنتظره تغییر کرد. در سال ۲۰۱۶، ترکیه عبدالقدیر یاپکان، فعّال سیاسی اویغورتبار را که از سال ۲۰۰۱ در این کشور زندگی می‌کند، بازداشت و روند استرداد را آغاز کرد. چین و ترکیه در سال ۲۰۱۷، توافقنامه استرداد مجرمین را با این شرط که امضاء کردند. حتی اگر جرم ادعایی تنها در یکی از دو کشور غیرقانونی اعلام شده باشد. از ابتدای سال ۲۰۱۹، ترکیه صد‌ها ایغور را بازداشت کردند و به مراکز اخراجی‌ها (دیپورت) فرستادند. اظهارات اردوغان در یک چرخش دیپلماتیک نرم شد. این چرخش در پوشش اخبار مربوط ایغور‌ها در روزنامه‌های تحت کنترل اردوغان و حامیانش مشهود است.
چرخش قابل توجه اردوغان تفسیری ساده دارد: اقتصاد ترکیه و رژِیم تحت کنترل اردوغان در بحران است. آنکار روی پکن برای بهبود اوضاع حساب کرده است و این موضوع مستلزم تبعیت از نکته نظرات چین است. مشکلات اردوغان درحال افزایش است: اقتصاد ترکیه ضربه‌ای جدّی از پاندمی کرونا خورده است. بخش اصلی اقتصاد این کشور یعنی گردشگری ویران شده است. از زمانی که اردوغان کنترل بانک مرکزی و دادگاه تثبیت کرد، ذخایر ارز خارجی این کشور درحال کاهش، کسری تجاری روبه افزایش و ارزش لیر ترکیه در حال سقوط است.
تمایل شدید چین برای گسترش نفوذ خود به غرب آسیا و اروپا، راه نجاتی برای اردوغان است. همکاری آنکارا - پکن با سرعت بالایی در حال توسعه است: دو کشور از سال ۲۰۱۶، بالغ بر ۱۰ توافقنامه همکاری دوجانبه در زمینه‌هایی نظیر انرژی هسته‌ای منعقد کرده‌اند. اکنون چین بزرگترین منبع وارادت کالا در ترکیه پس از روسیه است. چین ۳ میلیارد دلار در ترکیه بین سال‌های ۲۰۱۶ - ۲۰۱۹ سرمایه‌گذاری کرده که قصد دارد این رقم را تا پایان سال ۲۰۲۱ به دوبرابر برساند.
سرمایه چین به یک منبع حیاتی برای رژیم اردوغان تبدیل شده است. بانک صنعتی و بازرگانی چین (ICBC) ـــ سودآورترین شرکت و بزرگترین بانک جهان ـــ هنگامی که ارزش لیر ترکیه بیش از ۴۰ درصد در سال ۲۰۱۸ سقوط کرد، وام ۳.۶ میلیارد دلاری جهت ادامه پروژه‌های در دست ساخت مربوط به حمل و نقل و انرژی به دولت ترکیه اعطاء کرد.در ژوئن/ خرداد ۲۰۱۹ و پس از انتخابات شهرداری بزرگترین شهر ترکیهـــ استانبول ـــ که نشان داد پشتیبانی مردمی از اردوغان رو به زوال است، بانک مرکزی چین یک میلیارد دلار به ترکیه انتقال داد.امسال نیز همزمان با کاهش تدریجی محبوبیت اردوغان در میان بحران شیوع کرونا و کمبود شدید ذخایر ارزی ترکیه، چین بار دیگر برای نجات وی به میدان آمد. اکنون چین به شرکت‌های تجاری ترکیه‌ای اجازه داده که از واحد ارزی یوآن برای پرداخت‌های خود استفاده کنند.
ابتکار یک کمربند و یک جاده چین، یک منبع مالی جدیدی به ترکیه و پایگاه استراتژیکی (در حال حاضر منظور از پایگاه حضور اقتصادی است) به چین در دریای مدیترانه ارائه می‌کند. ترکیه از طریق تفلیس (پایتخت گرجستان)، خط راه‌آهن کارس (شرقیترین نقطه ترکیه) به باکو (پایتخت آذربایجان و نوارساحلی دریای خزر) را تکمیل کرده است؛ نقطه‌ای که به شبکه حمل‌و‌نقل چین متصل می‌شود.
خط راه‌آهن کارس - تفلیس - باکو | از بندر باکو تا بندر آکتائو قزاقستان خط دریایی برقرار است
برای مشاهده تصویر بزرگتر کلیک کنید
برای مشاهده تصویر بزرگتر کلیک کنید
رنگ سبز: شبکه حمل‌و‌نقل چین| از بندر «لیان یونگانگ» چین تا بندر «آکتائو» قزاقستان خط ریلی ایجاد شده است / کریدور از طریق دریای خزر به بندر «باکو» آذربایجان متصل می‌شود/ از بندر «باکو» آذربایجان خط آهن با عبور از گرجستان و ترکیه تا اروپای شرقی کشیده شده است
برای مشاهده تصویر بزرگتر کلیک کنید
درسال ۲۰۱۵، یک کنسرسیوم چینی ۶۵ درصد سوّمین بندر بزرگ ترکیه واقع در استانبول را خرید که موقعیت محوری در شبکه حمل و نقل چین فراهم می‌کند. سرمایه‌گذاران چین نیز به پروژه‌های بزرگ تحت انجام مدیریت ضعیف اردوغان کمک کردند. در ژانویه/دی ۲۰۲۰، یک کنسرسیوم چینی، ۵۱ درصد پل سلطان سلیم را "که اروپا را به آسیا در تنگه بسفر متصل می‌کند"، خرید. این ماجرا پس از این رخ داد که تخمین درآمد‌های این پل با شکست مواجه شد و کنسرسیوم ایتالیایی-ترکیه‌ای که کنترل پل را بدست داشتندخواهان ترک پروژه شدند.
پل «سلطان سلیم یاووز» - سومین پل که آسیا (بخش شرقی استانبول) و اروپا (بخش غربی استانبول) را در تنگه بسفر ترکیه به هم متصل می‌کند - در سال ۲۰۱۶ افتتاح شد | منبع عکس: HA
ابتکار یک کمربند و یک جاده چین، راهبرد ترکیه به عنوان نقش کریدور حمل و نقل تقویت می‌کند و جایگاه سیاسی اردوغان را "به عنوان کسی که زیر‌ساخت‌های کشورتوسعه‌داد، سرمایه‌خارجی جذب کرد و پروژه‌های مقیاس بزرگ را به انجام رساند،" ارتقاء می‌بخشد. در سال جاری میلادی، شرکت دولتی بیمه اعتباری و صادراتی چین (Sinosure) متعهّد شد که رقمی بالغ بر ۵ میلیارد دلار جهت انجام پروژه یک کمربند و یک جاده چین درخاک ترکیه اختصاص دهد.
انرژی بخش دیگری است که توسعه آن برای افزایش قدرت اردوغان کلیدی است. چین ۱.۷ میلیارد دلار برای ساخت نیروگاه ذغال‌سنگی Hunutlu در دریای مدیترانه اختصاص داده است و پیش‌بینی شده که پس از بهره برداری، ۳ درصد از برق ترکیه را تامین کند. آنکارا انعقاد توافقنامه‌ای با شرکت دولتی انرژی هسته‌ای چین (SNPTC) را در دستور کار دارد تا سومّین نیروگاه هسته‌ای ترکیه را بسازد.
فراتر از موضوع توسعه زیرساخت، همکاری چین و ترکیه شامل تعمیق روابط دو جانبه نظامی و امنیتی نظیر جنگ سایبری است. موشک بالستیک « بورا - Bora » ترکیه محصول همکاری دفاعی دوجانبه است ـــ از روی موشک B - ۶۱۱ چین الگو برداری شده است، در سال ۲۰۱۷ رونمایی شد و در جریان عملیات نیرو‌های نظامی ترکیه علیه نیرو‌های PKK کردستان سال ۲۰۱۹ در خاک ترکیه استقرار یافت.
هوآوی که به عنوان تهدید امنیتی ایالات متحده آمریکا تعیین شده است در ترکیه با مانعی روبرو نیست. سهم آن در بازار ترکیه از ۳ درصد در درسال ۲۰۱۷ به ۳۰ درصد در سال ۲۰۱۹ رسیده است. تا سال ۲۰۱۶، دیگر شرکت‌های تکنولوژیکی چینی نظیر ZTE، سازنده بیش از ۴۸ درصد تجهیزات مخابراتی ترکیه (Netas) است. شرکت Netas پروژه‌های کلان و محوری ترکیه نظیر سیستم ارتباطی فرودگاه استانبول و دیجیتالی شدن داده‌های بهداشت و سلامت در کلان ملّی را مدیریت می‌کند.
درحال حاضر، تقویت روابط چین و ترکیه برای دو طرف سودمند است. چین پایگاهی فوق‌العاده استراتژیکی در خاک ترکیه، یکی از اعضای پیمان نظامی ناتو با بازار برزگ در عرصه انرژی، توسعه زیرساخت، تکنولوژی دفاعی و ارتباطات در تقاطع سه قاره آسیا، اروپا و آفریقا (دریای مدیترانه) پیدا می‌کند. از سوی دیگر، چین منابع موردنیاز برای اردوغان جهت تامین مالی مگاپروژه‌ها و حفظ ظاهر درحال توسعه ترکیه علی‌رغم اقتصاد فلج آن فراهم می‌کند ـــ مهم‌تر از همه این موارد، دریافت کمک مالی از چین به اردوغان کمک می‌کند تا از موسسات تحت تسط بلوک غرب نظیر صندوق بین‌المللی پول که ترکیه ملزم به انجام تعهداتی می‌کند، دوری کند.
در انتهای گزارش مجلّه سیاست خارجی آمریکا آمده است: دلیل دیگری نیز وجود دارد که چرایی روابط چین و ترکیه نشان می‌دهد. هر دو کشور از سوی جوامع غربی به دلیل مشی ضد دموکراسی در داخل و توسعه‌طلبی در خارج طرد شدند[!] و در به چالش‌کشیدن هژمونی آمریکا و نظم بین‌المللی که توسط نهادهای غربی بنا گذاشته شده، دیدگاه مشترکی داند.
*مطالب فوق لزوماً مورد تایید خبرگزاری نیست و صرفاً جهت مطالعه مخاطبان ترجمه شده است.
ارسال نظرات