سیف: فضای ناسالم و رانتی بلای جان صنایع بزرگ کشور / چرا بورس‌کالا موفق عمل نمی‌کند؟

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، نگران کننده و پیچیده شدن وضعیت اقتصادی کشور بر کسی پوشیده نیست، وضعیتی که رئیس جمهور گاه آدرس کاخ سفید را برای لعن و نفرین می‌فرستد و گاهی هم عنوان می‌کند که اگر مدیریت دولتش نبود تا به حال اقتصاد ایران از هم پاشیده بود، لذا مسئولین هم فهمیده اند که وضعیت اصلا خوب نیست که رئیس دولت هر بار به شکلی سعی می‌کند عوامل تاثیر گذار بر اقتصاد را به مسائلی ارتباط دهد که گویی دولت از آن‌ها مبراست. برای حل مشکلات اقتصادی نسخه‌های مختلفی داده می‌شود و برخی حتی معتقدند تا دولت بعدی هیچ تفاوت مهمی در اقتصاد ایران به وقوع نمی‌پیوندد، اما حمایت از تولید و بنگاه‌های اقتصادی که اولین راهکار همه‌ی کارشناسان و اساتید اقتصادی است چگونه باید دنبال شود را الله مراد سیف؛ اقتصاددان و استاد دانشگاه در این گفتگو توضیح داده است.

مهمترین محور‌های تولید که در صنایع کوچک و متوسط و حتی بزرگ باید به آن‌ها توجه شود تا بخشی از مشکلات اقتصادی حل شود از دید شما چیست؟ آیا برای حمایت از صنایع باید از آن‌ها حمایت‌های مالی و یارانه‌ای صورت بگیرد؟
در تولید دو محور مهم و اساسی است که باید مد نظر قرار داده شود، محور اشتغال و ایجاد ارزش افزوده. واقعیت این است که صنایع کوچک و متوسط مهمترین صنایع تاثیر گذار در بحث ایجاد اشتغال و کاهش نرخ بیکاری به شمار می‌روند، لذا برای افزایش اشتغال و کاهش بیکاری لازم است تا صنایع کوچک و متوسط تقویت شوند، شرایط کاری این صنایع بهبود داده شود و فضای لازم برای توسعه کسب و کار بنگاه‌های کوچک و متوسط فراهم شود. موضوع مهمی که باید به آن توجه شود این است که بیش از اینکه مساله اعطای یارانه به بنگاه‌های اقتصادی و تولیدی کوچک و متوسط حائز اهمیت باشد تقویت و بهبود فضای کسب و کار مولفه مهمی برای تقویت این بنگاه‌ها به شمار می‌رود. متاسفانه هنوز بسیاری از تولیدات کوچک و متوسط ما گرفتار برخی محدودیت‌ها و بروکراسی‌های دولتی هستند و، چون شفاف کار می‌کنند و زیر چتر مالیاتی هستند معمولا مالیات روی دوش این‌ها سنگینی می‌کند، بنابراین به جای اینکه در وهله اول بخواهیم به آن‌ها یارانه پرداخت کنیم بهتر است فشار‌های مالیاتی از روی بنگاه‌های تولیدی و اقتصادی برداشته شود، شرایط اعطای مجوز برای فعالیت بنگاه‌های تولیدی سهل‌تر شود تا واحد‌های تولیدی در چرخه‌های بروکراسی اداری گرفتار نشوند.

---

بیشتر بخوانید:

---

آیا لازم است واردات برای توسعه و تقویت تولید متوقف شود؟
مدیریت فضای واردات کشور و جلوگیری از قاچاق کالای وارداتی هم یک نوع کمک بسیار خوب و قابل تامل به تولید و حمایت از واحد‌های کوچک و متوسط اقتصادی است. به هر حال اگر کالایی که امکان ساخت آن در داخل فراهم باشد وارد نشود در کنار آن فضای کسب و کار به درستی مدیریت شود و موانع از پیش پای تولید کننده برداشته شود که به راحتی بتوانند تولید کنند بخش مهمی از مشکلات تولیدی واشتغال کشور حل می‌شود. با توجه به اینکه صنایع کوچک و متوسط ما کمتر به صورت مستقیم درگیر نرخ ارز هستند و از اثرات ثانویه نرخ ارز متضرر می‌شود و، چون بسیاری از این واحد‌ها مستقیما وابسته به ارز و نهاده‌های وارداتی نیستند اگر فضا را برای توسعه تولید این واحد‌ها باز شود به مساله اشتغال، تولید و درآمدزایی و افزایش رفاه عمومی کمک شده است.

بنگاه‌های بزرگ در توسعه اقتصاد تا چه حد و چگونه نقش آفرینی می‌کنند؟
بنگاه‌های بزرگ ما در بخش ارزش افزوده بیشتر از بنگاه‌های کوچک حائز اهمیت هستند. بنگاه‌های بزرگ اقتصادی و تولیدی مثل صنایع فولاد، پتروشیمی و... می‌توانند برای اقتصاد کشور ایجاد ارزش افزوده کنند، لذا مدیریت درست این صنایع بسیار مهم است. متاسفانه فضایی که در تولیدات شرکت‌های بزرگ وجود دارد فضای ناسالم و رانتی است بنحوی که همین فضای ناسالم باعث شده بخش زیادی از ارزی صادراتی به سامانه نیما بازنگردد، پس برای افزایش ارزش افزوده مدیریت بنگاه‌های بزرگ بسیار حائز اهمیت است.

---

بیشتر بخوانید:

آیا قیمت دلار کاهش می‌یابد؟ / بررسی مواضع ارزی رئیس کل بانک مرکزی

سکوت عجیب وزیر جهادکشاورزی در برابر مافیای نهاده‌های دامی/ رانت ارزی و سود ۴۰۰ درصدی دلالی کنجاله سویا

---

بنابراین با حمایت‌های یارانه‌ای از بنگاه‌های بزرگ اقتصادی و تولیدی مخالف هستید؟
مسلما بنگاه‌های بزرگ نیازی به حمایت یا اعطای یارانه توسط دولت ندارند، چون به اندازه کافی از یارانه‌هایی که دولت به صورت مستقیم و غیر مستقیم به آن‌ها می‌دهد منتفع می‌شوند. دریافت انرژی رایگان و برق ارزان همه یارانه‌هایی است که دولت به آن‌ها داده است، بنابراین تنها موضوعی که در صنایع بزرگ باید اتفاق بیفتد بحث مدیریت است و اینکه زنجیره تولید نظارت و کنترل شود. اگر در داخل کشور در حال حاضر نهاده‌ای تولید می‌شود و بنگاه‌های پایین دستی به آن نهاده نیاز دارند آن نهاده حتما باید به دست آن‌ها برسد، نه اینکه نهاده دست دلالان بیفتد و آن‌ها با قیمت‌های بسیار بالاتر از قیمت تمام شده به صنایع کوچک و متوسط بفروشند یا اینکه آن‌ها را صادر کنند و اینگونه چندین ضربه متوالی به اقتصاد وارد کنند.

عرضه نهاده‌های مورد نیاز واحد‌های تولیدی در بورس را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در بورس کالا این موضوع بدترین اتفاقی است که رخ می‌دهد که نهاد‌هایی که در بازار سرمایه عرضه می‌شود مثل نهاده‌های آهن، فولاد یا پتروشیمی، چون با توناژ بالا عرضه می‌شود شرکت‌های بزرگ و متوسط ما به دلیل کمبود نقدینگی نمی‌توانند نیاز‌های خود را خریداری کنند، لذا نهاده‌ها به دست دلالان می‌افتد و آن‌ها به دلیل داشتن منابع مالی بالا نهاده‌ها را در توناژ بالا خریداری می‌کنند، بعد با قیمت‌های خیلی بالاتر به بنگاه‌های کوچک و متوسط می‌فروشند یا صادر می‌کنند، لذا نهاده به دست شرکت‌های کوچک یا متوسط نمی‌رسد، اینجای کار مدیریت کلان اقتصادی باید مساله را حل کند و این گره را باز کند.

آیا باید منتظر روی کار آمدن دولت بعدی برای حل مشکلات باشیم با توجه به اینکه این دولت در ساماندهی و مدیریت اقتصای چندان موفق نبوده است؟
مساله این است که برای حل مشکلات اقتصادی نباید این دولت یا آن دولت کنیم بلکه هر مساله‌ای که در اقتصاد ایجاد می‌شود باید در لحظه حل شود. ما نمی‌توانیم مسائل و مشکلات کنونی اقتصاد را به امید اینکه دولت بهتر و توانمندتری روی کار می‌آید معطل نگاه داریم تا دولت بعدی تشکیل و مستقر شود و وزرا معلوم شوند و برنامه‌های خود را ارائه دهند، ما همین الان هم از بسیاری مسائل اقتصادی عقب هستیم باید همه آن‌ها را حل کنیم. دولت آقای روحانی به عنوان دولت مستقر نباید خود را تمام شده و در پایان کار مدیریت اقتصادی ببینند باید برای حل اشکالات و ایرادات اقتصادی تلاش کند تا گردونه اقتصادی بچرخد و اقتصاد کار خود را انجام دهد. مثل این می‌ماند که کشتی روی آب یا هواپیمای روی هوا سوختش تمام می‌شود یا عیبی پیدا می‌کند، وقتی که زمانی برای نشاندن هواپیما یا به ساحل رساندن کشتی نداریم باید روی هوا و روی دریا مشکل پیش آمده را برطرف کنیم، لذا به امید روی کار آمدن دولت بعدی نباید مشکلات امروز اقتصاد کشور متوقف شود. نباید یک اقتصاد در هم ریخته به دولت بعدی داده شود به دلیل اینکه سرنوشت و معیشت مردم برای مسوولین باید مهم باشد. مجلس شورای اسلامی باید در بحث‌های نظارتی خود از دولت بابت مسائل و مشکلات اقتصادی مطالبه گری داشته باشد و اگر اشکالاتی درکار دولت پیدا می‌کند مسول اجرایی ان اشکال را مورد سوال قرار دهد تا برطرف شود. قطعا با گذشت چهل سال از پیروزی انقلاب حتما نهاد‌های اقتصادی کشور پختگی و تجربه لازم را برای حل مشکلات دارند بنابراین اگر مسائل اقتصادی معطل دولت بعدی بماند هزینه‌های سخت تری بر کشور تحمیل می‌شود که ممکن است دست دولت بعدی را در حل آن‌ها کوتاه و ناتوان کند، لذا انتظار داریم از وقت باقیمانده دولت ساعت به ساعت هم که شده به نفع حل مشکلات اقتصادی استفاده شود.