موحدی: ارز ۱۱۵۰۰ تومانی بودجه ۱۴۰۰ سیاسی بسته شده است / اصلاح نظام مالیاتی تنها راه کنترل تورم

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، هنوز جزییات کاملی از بودجه ۱۴۰۰ در دسترس عموم قرار نگرفته و نمایندگان مجلس و دولتی‌ها آنچنان که باید از بودجه سخن نگفته اند. براساس اولین اطلاعاتی که از سوی رئیس سازمان برنامه وبودجه اعلام شده نفت ۴۰ دلاری روی ۷۰۰ هزار بشکه در روز و ارز ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومانی و کاهش ارز ۴۲۰۰ تومانی به نصف، تمام مواردی است که فعلا از بودجه نویسی دولت برای سال ۱۴۰۰ می‌دانیم. اگر بودجه ۱۴۰۰ مثل امسال کسری بالایی داشته باشد، ارز چرا در بودجه ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان شده و چقدر به تحقق درآمد‌های نفتی امیدواریم موضوعاتی است که در گفتگو با مهدی موحدی بک‌نظر؛ اقتصاددان و عضو هیئت علمی دانشگاه شاهد به چند محور آن پرداخته ایم.

بودجه ۱۴۰۰ با توجه به وضعیت اقتصادی کشور باید بودجه حساسی باشد، با توجه به حجم مشکلاتی که در سال جاری به دلیل کسری بودجه داشتیم آیا دولت بودجه سال آینده را بدون کسری بسته است؟
کسری بودجه یکی از مهمترین مسائلی است که در تورم و نابسامانی‌های اقتصادی کشور بسیار تاثیرگذار است. در این موضوع هیچ شکی وجود ندارد که امسال هم صد در صد کسری بودجه خواهیم داشت، البته هنوز مشخص نیست که بودجه را روی چه رقمی می‌بندند، اما بودجه ۱۴۰۰ روی هر رقمی بسته شود همچنان مثل امسال با کسری بودجه بالایی رو به رو خواهیم بود.

اگر گمان کنیم بودجه با کمترین کسری بسته شده و دولت از مشکلات تورمی امسال درس عبرتی گرفته! بودجه بدون کسری چگونه بودجه‌ای است؟
بر فرض مثال اگر شاد وخوشحال و بسیار خوشبینانه بدون واقع گرایی این موضوع را باور کنیم که مثلا دولت بودجه ۱۴۰۰ را بدون کسری بسته، این موارد باید در یک سال قبل مورد نظر و در دستور کار دولت بوده باشد. مثلا اصلاح پایه‌های مالیاتی و افزایش مالیات دهک‌های پر درآمد و تعریف دیگری از مالیات به غیر از آنچه پایه‌های مالیاتی تا کنون در دستور کار اخذ مالیات بوده است. خب وقتی می‌بینیم که دولت امسال هیچ حرکت خاصی برای اصلاح بودجه انجام نداده قطعا بودجه ۱۴۰۰ کسری دارد و نمی‌توان روی درآمد‌های مالیاتی حساب باز کرد.

---

بیشتر بخوانید:

---

دولت امسال با مشکلات عدیده‌ای رو به‌رو شد یکی از این مشکلات بحث اخذ مالیات بود که به دلیل کرونا به درستی انجام نگرفت این موضوع روی بودجه و درآمد سال آینده دولت چقدر تاثیر گذار است؟
سوال خوبی است. ببینید مالیاتی که امسال وصول شد به عبارتی همان مالیات وصولی از سال ۹۸ است لذا وصول مالیات که امسال به دلیل کرونا زدگی که از جهات مختلف بر صورت اقتصاد ما هم چنگ کشید با افت شدیدی رو به رو شده از این جهت نمی‌توانیم بر روی مالیات گیری و دست پر دولت از مالیات‌های وصول شده برای درآمد‌های سال آینده حساب کنیم، بنابراین به اندازه لازم نمی‌توانیم انتظار افزایش درآمد‌های مالیاتی داشته باشیم یا به اندازه رشد بودجه در مالیات بتوانیم افزایشی صورت دهیم.

افزایش فشار‌های مالیاتی در چه صورتی درست و در چه صورتی غلط است؟
اگر دولت به دنبال اصلاح نظام مالیاتی آن هم با افزایش فشار بیشتر مالیاتی به تولید کننده‌ها باشد قطعا فشار اقتصادی بیشتری به کشور وارد کرده است. این رویکرد بسیار غلط است حتی به اسم تامین بودجه، چرا که در این شرایط سخت اقتصادی افزایش مالیات تولید به معنای نابودی کامل تولید و فعالیت‌های اقتصادی و راندن و دور کردن فعالان اقتصادی واقعی است. تنها راهی که دولت و ملت را در مسیر کاهش تورم و تامین بودجه بدون ایجاد تورم کمک می‌کند تغییر و اصلاحات ساختاری بزرگ در نظام مالیات است که البته این موضوع هم در کوتاه مدت اتفاق نمی‌افتد. با توجه به اینکه عموما هر سال به صورت سنتی بودجه‌هایی که برای نهاد‌ها و سازمان‌ها در نظر گرفته می‌شود بیشتر از سال قبل می‌شود و دولت در تامین درآمد و بودجه لازم برای این سازمان‌ها و نهاد‌ها با مشکل مواجه است، نمی‌تواند بودجه را به صورت کامل محقق کند، بنابراین پیش بینی می‌شود کماکان به همین اندازه و همین نسبتی که امسال کسری بودجه داشتیم، سال آینده هم با کسری بودجه مواجه خواهیم بود.

برای اینکه مساله کسری بودجه سال ۱۴۰۰ که سال حساسی است؛ انتخابات ریاست جمهوری در پیش روست و ورود به یک قرن تازه است چه پیشنهادی دارید؟
نرخ‌های مالیاتی برای ثروتمندان و دهک‌های بالا افزایش قابل توجهی بیابد، پایه‌های مالیاتی که در تمام دنیا رایج است برای دهک‌های پردرآمد بدون هر گونه تعارفات سیاسی اجرا شود. برای جمع آوری نقدینگی کنونی نرخ سپرده‌ها افزایش یابد، ضمن اینکه با نظارت و قوانین کاربردی از بنگاه داری بانک‌ها جلوگیری شود تا سرمایه‌ها به سمت فعالیت‌های تولیدی هدایت شود. بستر قانونی مناسب با ابزار‌های نظارتی و توام با شفافیت برای کوچک‌سازی دولت و واگذاری شرکت‌های دولتی به بخش خصوصی فراهم شود. هرچه سریع‌تر لایحه‌های مربوط به نظام مالیاتی که شامل CGT و PIT و حتی مالیات بر سود سپرده‌های بانکی کلان و سود سهام است فعال شود. تولید و فعالیت‌ها و درآمد‌های کشاورزی از مالیات معاف شوند تا برای افزایش تولید در بین سرمایه گذاران رغبت و تمایل ایجاد شود. راهکار‌های دیگری هم هست که خود دولت و کارشناسان هم آن را به خوبی می‌دانند، اما مهم اراده برای عمل کردن به این راهکارهاست که امیدوارم در دولت بعدی دیده شود.

نرخ ارز بودجه سال آینده ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان بسته شده چرا این رقم؟ تحلیل شما از این رقم با توجه به نرخ کنونی ارز آزاد یا حتی ارز نیمایی چیست؟
این سوال مطرح می‌شود چرا ارز مبنا ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان قیمت گذاری شده، آیا این قیمت برای ارزی که الان در رنج ۲۵ هزار تومان است دلیل سیاسی دارد؟ یعنی دولت توقع دارد که نرخ ارز به ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان برسد؟ یعنی دولت نرخ ارز ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومانی را برای ورود بایدن به کاخ سفید نگاه داشته و دولت بر آن است تا آن ایام ارز خود را عرضه می‌کند تا دلار قبل از عید به این رقم ۱۱ هزار و ۵۰۰ تمان برسد تا دولت از این رقم به نفع خود استفاده سیاسی کند؟ اگر قائلید که نرخ ارز کمتر از ۲۸ هزار تومان نمی‌شود در شرایط سیاسی و اقتصادی کنونی چرا برای بودجه سال بعد روی ۲۵ هزار تومان یا اصلا ۲۰ هزار تومان یا مثلا قیمت واقعی دلار حدود ۱۶ هزار تومان نبستید؟ چرا یک باره روی ۱۱ هزار تومان بسته شده؟ آیا این رقم این شبهه را ایجاد نمی‌کند که دولت برای خود بستر سیاسی ایجاد کرده و کم کم خود را با عرضه ارز و کاهش نرخ ارز برای عرصه‌های سیاسی پیش رو آماده اتفاقات بعدی می‌کند؟ به هر حال با عملکرد اقتصادی که از دولت دیدیم کماکان این نگرانی وجود دارد که در بودجه ۱۴۰۰ کسری بودجه خواهیم داشت و چون کسری بودجه الزاما و ضرورتا با ابزار‌های پولی یا نظام بانکی و شبکه بانکی تامین می‌شود این مساله مقدمه وحشتناکی برای وجود تورم دو رقمی برای سال آینده و تداوم فشار بر سفره و معیشت مردم خواهد بود.