یادداشت|
به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، پس از ۱۴ سال از امضای توافقنامه اجرایی سازی خط راه آهن خواف- هرات، روز پنج شنبه ۱۴۸ کیلومتر از این خط ۲۱۸ کیلومتری در قالب ۳ قطعه افتتاح خواهد شد. طرح موضوع خط آهن ایران به هرات در غرب افغانستان به دهه ۱۹۷۰ میلادی برمی‌گردد، اما موانع متعدد مانع از اجرای آن شد. در اوایل دهه هشتاد در چارچوب مذاکرات و امضای برخی اسناد مبادله شده، نظیر قانون موافقت‌نامه مسیر‌های حمل‌ونقل بین‌المللی ایران، افغانستان، ازبکستان در سال۱۳۸۲، و همچنین برنامه کمک‌های جمهوری اسلامی ایران به بازسازی افغانستان در آن مقطع زمانی، این پروژه دوباره مطرح و در نهایت عملیات اجرایی آن در سال ۱۳۸۶ آغاز گردید. به مناسبت این افتتاح نکاتی راهبردی برای تقویت و آینده توسعه شبکه ریلی ارایه می‌گردد:
۱- اهمیت کشور افغانستان برای ایران بر کسی پوشیده نیست. زمینه‌های مشترک دینی، فرهنگی و اجتماعی و مرز‌های طولانی و ویژگی‌های ژیواستراتژیک افغانستان، همواره ایران را برآن داشته است که با این کشور همسایه شرقی خود تعاملات گسترده‌ای را در دستور کار داشته باشد، شاید تلاش‌های دیرهنگام برای دستیابی به توافقنامه جامع همکاری‌های مشترک، می‌بایست در سال‌های بسیار قبل، عمق راهبردی این پیوند را نمایان می‌ساخت.
۲- توسعه فعالیت‌های اقتصادی مشترک من جمله خطوط مواصلاتی و ترانزیتی، دستیابی به جابجایی ۵ میلیون تن بار و ۱ میلیون نفر مسافر را تا ۱۴۲۰ در نظر گرفته است. این مهم با توجه به برآورد حداقلی ۱۰۰۰ میلیارد دلاری ذخایر معدنی افغانستان و ضرورت بهره مندی از گاز ایران برای استحصال، طراحی و برنامه ریزی شده است. این آمار در کنار ظرفیت فعلی ۳ میلیون تنی کنونی صادرات سیمان و فرآورده‌های نفتی به افغانستان، معنا پیدا می‌کند.
۳- هرگونه فعالیت مشترک زمینه ساز بستری امن برای ادامه پروژه‌های اقتصادی است. با توجه به شرایط امنیتی افغانستان و تحولات مرتبط با دولت مرکزی و طالبان، پیشنهاد توسعه فعالیت‌های مشترک در قالب تاسیس شرکت‌های سهامی دولتی و انتشار اوراق در بازار سرمایه، کاهش مخاطرات سرمایه گذاری، تامین نقدینگی و امیدآفرینی را در پی خواهد داشت.
۴- با توجه به نیازمندی کشور افغانستان، از زمینه‌های گسترش مشترکات فیمابین که با درآمد‌های ارزی نیز همراه خواهد بود، صادرات خدمات فنی مهندسی به افغانستان است. خط ریلی خواف-هرات با اتکا به توان داخلی بعنوان یک پروژه ملی و بین المللی می‌تواند پیشگام صادرات خدمات فنی مهندسی در مواجه با رقبای منطقه‌ای و بین المللی باشد.
۵- طراحی کریدور جامع و شبکه ترکیبی ضرورتی است که ایران باید برای تداوم حضور در افغانستان و تکمیل شبکه ریلی تا مزارشریف در دستور کار قرار دهد. پرواضح است کشوری محصور در خشکی مانند افغانستان، نیازمند اتصال به شبکه ترانزیتی منطقه‌ای و بین المللی است. توسعه شبکه ریلی داخلی ایران خصوصا خط چابهار- زاهدان و اتصال این کریدور تا بندر چابهار، در کنار حضور در بازار مستعد افغانستان، نوید ارتقای جایگاه ترانزیتی ایران را با لحاظ کاهش زمان و هزینه حداقل به میزان ۲۰ درصد را خواهد داد.
۶- برای ایجاد انگیزه میان صادرکنندگان به منظور رونق این خط، توجه به دیپلماسی اقتصادی امری اجتناب ناپذیر است. تجربه خط ریلی سرخس، همکاری وزارتخانه‌های راه و شهرسازی و امورخارجه را برای کاهش تعرفه‌های ارزی اعلامی و مساعدت‌های ترانزیتی طلب می‌کند.
۱- اهمیت کشور افغانستان برای ایران بر کسی پوشیده نیست. زمینه‌های مشترک دینی، فرهنگی و اجتماعی و مرز‌های طولانی و ویژگی‌های ژیواستراتژیک افغانستان، همواره ایران را برآن داشته است که با این کشور همسایه شرقی خود تعاملات گسترده‌ای را در دستور کار داشته باشد، شاید تلاش‌های دیرهنگام برای دستیابی به توافقنامه جامع همکاری‌های مشترک، می‌بایست در سال‌های بسیار قبل، عمق راهبردی این پیوند را نمایان می‌ساخت.
۲- توسعه فعالیت‌های اقتصادی مشترک من جمله خطوط مواصلاتی و ترانزیتی، دستیابی به جابجایی ۵ میلیون تن بار و ۱ میلیون نفر مسافر را تا ۱۴۲۰ در نظر گرفته است. این مهم با توجه به برآورد حداقلی ۱۰۰۰ میلیارد دلاری ذخایر معدنی افغانستان و ضرورت بهره مندی از گاز ایران برای استحصال، طراحی و برنامه ریزی شده است. این آمار در کنار ظرفیت فعلی ۳ میلیون تنی کنونی صادرات سیمان و فرآورده‌های نفتی به افغانستان، معنا پیدا می‌کند.
۳- هرگونه فعالیت مشترک زمینه ساز بستری امن برای ادامه پروژه‌های اقتصادی است. با توجه به شرایط امنیتی افغانستان و تحولات مرتبط با دولت مرکزی و طالبان، پیشنهاد توسعه فعالیت‌های مشترک در قالب تاسیس شرکت‌های سهامی دولتی و انتشار اوراق در بازار سرمایه، کاهش مخاطرات سرمایه گذاری، تامین نقدینگی و امیدآفرینی را در پی خواهد داشت.
۴- با توجه به نیازمندی کشور افغانستان، از زمینه‌های گسترش مشترکات فیمابین که با درآمد‌های ارزی نیز همراه خواهد بود، صادرات خدمات فنی مهندسی به افغانستان است. خط ریلی خواف-هرات با اتکا به توان داخلی بعنوان یک پروژه ملی و بین المللی می‌تواند پیشگام صادرات خدمات فنی مهندسی در مواجه با رقبای منطقه‌ای و بین المللی باشد.
۵- طراحی کریدور جامع و شبکه ترکیبی ضرورتی است که ایران باید برای تداوم حضور در افغانستان و تکمیل شبکه ریلی تا مزارشریف در دستور کار قرار دهد. پرواضح است کشوری محصور در خشکی مانند افغانستان، نیازمند اتصال به شبکه ترانزیتی منطقه‌ای و بین المللی است. توسعه شبکه ریلی داخلی ایران خصوصا خط چابهار- زاهدان و اتصال این کریدور تا بندر چابهار، در کنار حضور در بازار مستعد افغانستان، نوید ارتقای جایگاه ترانزیتی ایران را با لحاظ کاهش زمان و هزینه حداقل به میزان ۲۰ درصد را خواهد داد.
۶- برای ایجاد انگیزه میان صادرکنندگان به منظور رونق این خط، توجه به دیپلماسی اقتصادی امری اجتناب ناپذیر است. تجربه خط ریلی سرخس، همکاری وزارتخانه‌های راه و شهرسازی و امورخارجه را برای کاهش تعرفه‌های ارزی اعلامی و مساعدت‌های ترانزیتی طلب می‌کند.
حسن بیک محمدلو
ارسال نظرات