کامیونداران که عهده دار مسئولیتی استراتژیک در تأمین لوازم زندگی مردم هستند، با مشکلات زیادی چون افزایش نرخ قطعات خودرو و سیاستهای دولت برای جلوگیری از قاچاق سوخت مواجه هستند.
گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، عرفان توانا؛ تغییرات ناهمگون سیاستهای اقتصادی، گاهی در لایههای پایینتر جامعه مشکلات پیچیده تری ایجاد میکند. تغییرات نرخ ارز در چند سال گذشته، افزایش قیمت سوخت خودروها، سیاستهای دولت برای جبران کسری بودجه از یک سو و تغییر ندادن قیمت برخی خدمات مبتنی بر ارز و سوخت برای راضی نگه داشتن مردم از سوی دیگر، بلاتکلیفی و ضرری برای برخی از اقشار و اصناف ایجاد کرده است.
نتیجه چنین سیاستهایی را در تابستان ۹۷ مشاهده کردیم که کامیون داران در بسیاری از استانهای کشور دست به اعتصابات سراسری زدند و شبکه حمل و نقل جادهای کشور را دچار اختلال کردند. در آن زمان، اعتصاب رانندگان کامیونها و خودروهای سنگین، گران شدن عوارض جادهای و لوازم یدکی بود ، در حالیکه دولت حاضر به افزایش نرخ کرایه بار نشده بود. یکی از مشکلات رانندگان این بود که سازمان راهداری نه صدای آنان را میشنید و نه حاضر بود برای حل مشکلات آنان چارهای بینیدشد. با افزایش نرخ سوخت در آبان ۹۸، مشکلات کامیون داران افزایش پیدا کرد.
افزایش قیمت دلار هم باعث شد که تعویض قطعات یا حتی خرید لاستیک برای کامیون داران معضلی دیگر شود؛ به طوری که گاهی برخی از رانندگان به دلیل عدم توانایی برای خرید قطعه مورد نیاز خودروی خود یا لاستیک ماشین، مجبورند کامیون خود را مدتی بخوابانند و بیکار شوند! در این میان، سیاستهای دولت برای سهمیه بندی سوخت برای جلوگیری از قاچاق سوخت به دیگر کشورها هم مشکل دیگری برای کامیون داران ایجاد کرد.
سیاستهایی که مشکل میآفرینند
شیوه دولت برای کنترل مصرف سوخت در حمل و نقل جاده ای، اختصاص سهمیه به خودروهای سنگین به ویژه کامیون داران بود؛ اما در اجرای این شیوه مشکلاتی برای کامیون داران ایجاد شد.
در واقع براساس ماده ۲۲ دستورالعمل پیشگیری و مبارزه با قاچاق و عرضه خارج از شبکه فرآوردههای نفتی که مصوب اردبیهشت ۱۳۸۸ است، «میزان سوختی که خودروها مجازند هنگام خروج از مرز همراه داشته باشند براساس تبصره ماده ۹ قوانین و مقررات حمل و نقل جادهای تا سقف حداکثر ظرفیت باک استاندارد تابع تفاهم نامه فیمابین وزارتین نفت و راه که به تأیید دبیرخانه ستاد میرسد، خواهد بود.»، اما براساس گفتههای مسئولان انجمن های صنفی کامیون داران در استانهای مختلف، به نظر میرسد این مصوبه برای تردد خودروها داخل کشور نیز مصداق پیدا کرده است. مظلومی، رئیس انجمن صنفی کامیون داران استان فارس به خبرنگار ما میگوید: براساس قانون به خودرویی سوخت اختصاص میگیرد که بار داشته باشد. حالا تصور کنید که رانندهای بار خود را به یکی از نقاط دور کشور برده و باید مسیر را برگردد. دیگر سوخت ندارد و به او سوختی هم داده نمیشود؛ چون دیگر بار ندارد و مجبور است با بار خالی به شهر خود برگردد.
اسلامیان، رئیس انجمن صنفی کامیون داران استان اردبیل هم در خصوص این مشکل توضیح میدهد که اگر رانندهای به هر دلیلی نتواند چند روز از یک ماه را کار کند، ماه آینده صرفا به تعداد روزهایی که کار کرده، سوخت در اختیار او قرار میدهند.
زور مقابله با قاچاق سوخت روی گُرده کامیونداران
به این صورت که اگر رانندهای در یک ماه نتواند ۲۰ روز کار کند و فقط در ۱۰ روز بار جابه جا کرده است، در ماه آینده صرفا به اندازه سوختی که در ماه گذشته مصرف کرده، به او سوخت اختصاص داده میشود. یعنی راننده در این ماه هم میتواند فقط ۱۰ روز کار کند، مگر اینکه یا مسیرهای کوتاه تری را انتخاب کند یا از راههای غیررسمی و بعضا غیرقانونی، سوخت مورد نیاز خود را تأمین کند.
مصطفوی، رئیس انجمن صنفی کامیون داران استان زنجان نیز میگوید: میزان اختصاص سوخت به خودروها براساس مسیری است که طی میکنند، اما مقدار سوختی که به کامیون داران میدهند، کفاف یک ماه آنان را نمیکند. از طرف دیگر سوخت آزاد هم وجود ندارد که راننده بتواند کسری سوخت سهمیهای خود را در جاده تأمین کند.
او ادامه میدهد: دولت باید راه دیگری برای بحث قاچاق سوخت را دنبال کند؛ نه در حوزه حمل و نقل جاده ای؛ انکار نمیکنم که مواردی از قاچاق در این حوزه هم صورت میگیرد، اما نمیشود همه ناوگان را به خاطر این موارد، از سوخت محروم کرد.
درست است که دولت برای مهار قاچاق سوخت، انگشت روی کامیون داران گذاشته و آنان را برای مهار قاچاق تحت فشار قرار داده، اما از طرف دیگر، به گفته برخی از این کامیونداران نسبت به احتکار لاستیک بی توجه است! مشکلی که باعث افزایش بی رویه قیمت و نایابی لاستیک خودروهای سنگین شده و کاسبی کامیون داران با مشکلات جدی مواجه کرده است.
نظارت نمیشود؛ احتکار میکنند
احمدی، رئیس انجمن صنفی کامیون داران بوشهر در تشریح احتکار لاستیک شهر بوشهر میگوید: لاستیکهای مورد نیاز ما داخل کشور تأمین نمیشود و تولیدات داخلی در اختیار ما قرار نمیگیرد و مجبوریم از لاستیکهای وارداتی استفاده کنیم که آنها را هم احتکار میکنند. او توضیح میدهد: شخصی در شهر بوشهر اقدام به احتکار لاستیک خودروهای سنگین کرده است، نامه نگاریهای زیادی در این زمینه کرده ایم. اما هنوز از سوی مسئولان جوابی نگرفته ایم. دلیلش هم معلوم نیست.
باباویسی، رئیس انجمن صنفی کامیون داران کردستان نیز به مساله احتکار لاستیکها اشاره میکند و میگوید: عامل اصلی احتکار لاستیک، نبود نظارت صحیح بر توزیع این کالای اساسی در حوزه حمل و نقل جادهای است. مسئولان برای اصلاح این روند، باید پیگیرانه و مجدانه به مساله ورود کنند، چراکه در حال حاضر کامیون داران مجبور هستند لاستیک خودروی خود را با قیمتی گزاف و مشقت فراوان تأمین کنند.
سلامت، رئیس انجمن صنفی کامیونداران خوزستان هم به مساله احتکار لاستیک در این استان اشاره میکند و میگوید: سازمان صمت به استناد ماده ۲۵ نظام صنفی، میتوانند به معتمدان خود حکم بازرسی و نظارت بر توزیع این کالا را بدهد. اگر از سوی سازمان صمت، از هر اتحادیه و تشکلی، یک نفر مأمور شود تا در امر توزیع لاستیک نظارت کند، شاید بتوانیم این مشکل را تا حدودی حل کنیم.
سلامت بیان کرد: در شوشتر فردی که عامل توزیع لاستیک بود، حدود ۱۸ هزار حلقه لاستیک با ارز ۴۲۰۰ تومان به خوزستان وارد کرده، اما هیچکدام از این لاستیکها به دست کامیون داران نرسیده است. درحالیکه براساس پیگیریهای راهداری استان، این شخص متواری است و نباید ارز برای واردات لاستیک در اختیار او قرار میگرفت.
از لاستیک با کیفیت کرهای تا لاستیک بی کیفیت چینی!
افزایش نرخ ارز هم معضلی برای رانندگان خودروهای سنگین است. با هر بار افزایش قیمت دلار، قیمت تجهیزات این خودروها هم که عمدتا وارداتی هستند، افزایش چشمگیر پیدا میکند. به طوری که به گفته برخی رانندگان، لاستیکهایی که در سال گذشته به قیمت ۳ میلیون تومان تهیه میشد، امسال قیمتی بیشتر از ۱۵ میلیون تومان دارد.
بابایی، رئیس انجمن صنفی کامیون داران استان اصفهان به خبرنگار ما میگوید: قیمت قطعات کامیونها با این قیمت دلار، سرسام آور شده و بسیاری از رانندگان به دلیل ناتوانی از تأمین قطعات خودروی خود، خانه نشین شده اند. سال قبل لاستیک کامیون کرهای یا ژاپنی که باکیفیتترین لاستیک کامیون است، حدود ۳ میلیون تومان میخریدیم، اما امسال برای لاستیک بی کیفیت چینی باید حدود ۱۰ میلیون تومان هزینه کنیم.
بابایی با اشاره به اینکه سازمان راهداری و دیگر نهادهای دولتی باید در این مواقع به کمک رانندگان بیایند، تأکید میکند: تاکنون نامه نگاریهای زیادی با راهداری داشته ایم و دیگر از این موضوع خسته شده ایم.
مظلومی، رئیس انجمن صنفی رانندگان زرین دشت هم میگوید:برای تامین قطعات یدکی و لاستیک و روغن برای کامیون فشار زیادی به رانندگان وارد میکند. روغن موتور کامیون تقریبا ۴۵ درصد افزایش پیدا کرده و با این افزایش هم هنوز در اختیار رانندگان قرار نگرفته است. با کمبود روغن مواجه هستیم.
شنیدن صدای رانندگان و شاغلان در صنف حمل و نقل بار از این جهت اهمیت دارد که اگر راههای رسیدن کالاها و ارزاق به شهرها و مناطق مختلف قطع یا دچار خدشه شود، زندگی در شهرهای بزرگ با چالشهای جدی مواجه خواهد شد. در واقع رسیدن کالاها، به ویژه کالاهای اساسی مانند خوراک، دارو و لوازم بهداشتی، پوشاک و ... به مناطق شهری بدون فعالیت منظم و مداوم کامیون داران امکان پذیر نیست و همین امر، وظیفه دولت را برای رسیدگی به مشکلات این صنف استراتژیک چند برابر میکند. در گزارش های بعدی با مسئولین این صنف ارتباط خواهیم گرفت و توضیحات آنها را هم خواهیم شنید.