در حالی که لاستیک بین ۱۸ تا ۲۲ درصد بر قیمت حمل تاثیرگذار است آیا میتوان این مقدار افزایش را بر قیمت کرایه تحمیل کرد؟ قطعاً نه.
به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، دو مصاحبه و گفتگو کافی است تا متوجهِ معضلی بزرگ در بخش حمل و نقل جادهای شویم؛ ازیکسو «احمد کریمی دبیر کانون انجمنهای صنفی کامیون داران» از افزایش ۴ برابری قیمت لاستیک خودروهای سنگین میگوید و از طرف دیگر، «مصطفی تنها سخنگوی انجمن تولیدکنندگان تایر» از مشکلاتی میگوید که در شبکه ی توزیع وجود دارد. احمد کریمی میگوید: «وقتی میگوییم لاستیک از ۴ و ۷ میلیون تومان به ۱۵ تا ۲۶ میلیون تومان رسیده یعنی داریم از افزایشی ۴۰۰ درصدی سخن میگوییم و در حالی که لاستیک بین ۱۸ تا ۲۲ درصد بر قیمت حمل تاثیرگذار است آیا میتوان این مقدار افزایش را بر قیمت کرایه تحمیل کرد؟ قطعاً نه!»
مصطفی تنها اما دست روی بحث مهمتری میگذارد و آن این که: «ما در بخش لاستیک ماشینهای سواری هیچ نیازی به واردات نداریم حتی در این وضعیت سخت و فراتر از سخت وارد تولید لاستیک ماشینهای «شاسی بلند» نیز شدیم اما هرچه تلاش میکنیم تا بین ۲۵ تا ۵۰ میلیون دلار ارز بگیریم برای کامل کردن چند کارخانه که لاستیک کامیون و اتوبوس را نیز به اندازه تقریباً ۸۰ درصد نیاز کشور تولید کنیم به در بسته میخوریم گویی ۲۵ میلیون دلار نمیدهند تا جلوی ۵۰۰ میلیون دلار واردات گرفته نشود!»
برای بررسی بیشتر موضوع با مصطفی تنها و احمد کریمی به گفتگو پرداختیم تا با گوشههایی از معضلات حمل و نقل جادهای آشنا شویم.
افزایش قیمت لاستیک تنها بخشی از مشکلِ بخش حمل و نقل جادهای است!
احمد کریمی، دبیر کانون انجمنهای صنفی کامیونداران گفته بود: «با توجه به مشکلات ارزی، دولت از ماههای گذشته تصمیم گرفت تا ارز مربوط به واردات لاستیک یا مواد اولیه تولید آن را از دلار دولتی به نیمایی تغییر دهد؛ موضوعی که عملا موجب افزایش پنج برابری هزینه شد. قیمت یک جفت لاستیک خودروهای سنگین که در سال گذشته حدود چهار میلیون تومان بود، با توجه به تغییر ارز تخصیصیافته از ترجیحی به نیمایی در هفتههای اخیر به بیش از ۱۶ میلیون تومان رسیده است. این افزایش قیمت در برخی خودروهای سنگین مانند اتوبوس و کامیونهای حمل فرآوردههای نفتی و کالاهای پرخطر که باید لاستیکهای با کیفیتتری داشته باشند بیش از این بوده است. برای مثال قیمت لاستیکی که تا پیش از این کمتر از هفت میلیون تومان عرضه میشد در حال حاضر به بیش از ۲۶ میلیون تومان رسیده است.» وی در تکمیل بحث مطرح شده به آفتاب یزد میگوید:
«از سال۹۷ تا اوایل سال ۹۹ قیمت برخی از کشندهها تا ۷ برابر افزایش پیدا کرده است یعنی کامیونی که ۵۰۰ میلیون تومان بوده در حال حاضر بین ۳.۵ تا ۴ میلیارد تومان نه این که به دست مصرفکننده برسد که در بنگاهها فقط دست به دست میشود!»
کامیون ۴ میلیاردی و تعمیرات ۳۰۰-۲۰۰ میلیونی!
کریمی میافزاید: «کامیونِ ۴ میلیارد تومانی وقتی به بخش قطعات یدکی و تعمیرات میرسد نیز با ارقام سرسامآور ۳۰۰-۲۰۰ میلیون تومانی مواجه است. در کنار این موضوع یک کامیون بسته به نوع در سال بین ۳۰ تا ۸۰ میلیون تومان نیز باید برای لاستیک بپردازد آن هم لاستیک که گریز ناپذیر و حتمی است.»
دبیر کانون انجمنهای صنفی کامیون داران اظهار میدارد: «در سالهای گذشته مواردی همچون بحث کرایه ها، بیمه و مباحث مهم دیگر باعث شده بود تا رانندگان دست به اعتراضاتی بزنند که بحث کرایه چون به حالت «تن ـ کیلومتر» محاسبه میشود دیگر مشکلی به وجود نیاورده اما گرانی کامیون، گرانی تعمیرات، گرانی لاستیک و مواردی از این دست بازهم در ماههای آینده رانندگان را دچار مشکلات لاینحلی خواهد کرد.»
گفته بودیم وعده بدهید عمل نکنید، گرانی به بار خواهد آمد
احمد کریمی با اذعان به این مسئله که در بحث نوسازی ناوگان گفته بودیم که اگر کاری قرار نیست انجام شود وعده ندهید چون همان خبر نوسازی و عدم انجام آن قطع به یقین کامیون را گران خواهد کرد
ادامه میدهد: «یک روزی حرفی زده شد و به سرانجام نیز نرسید اما این روزها حتی اگر خواسته باشند نیز با این وضعیت اقتصادی عملاً دولت کاری نمیتواند انجام دهد و این همان موضوعی است که هشدار داده بودیم.» دبیر کانون انجمنهای صنفی کامیون داران تلویحاً تاکید میکند: «گرانی کشندهها اصلاً منطقی نیست چون هرچه به ضریب گرانیها میاندیشیم رابطه ی کامیون ۵۰۰ میلیون و ۴ میلیاردی را نمیفهمیم مگر آن که در این بحث نیز دست دلالان را در کار ببینیم و کسانی که مصرفکننده نیستند اما بر آتش گرانیها میدمند و مصرفکننده ی واقعی را مستاصل روانه خانه میکنند.»
کریمی در پایان میگوید: «این روزها برای نوسازی تنها یک راه وجود دارد و آن این که مصرفکننده ی واقعی یورو به دست راهی خارج از کشور شود و کامیون وارد کند که برای این کار هزار و یک مانع و دست انداز وجود دارد و هزاران مشکل دیگر نیز به وجود خواهد آمد.»
برای کوتاه مدت مشکل نداریم اما...
دبیر کانون انجمنهای صنفی کامیون داران خاطرنشان میکند با درایت وزیر راه و شهرسازی برای کوتاه مدت در زمینه لاستیکهای وارداتی پیشبینیهای خوبی شد تا قیمتها نجومی افزایش پیدا نکند اما در بلند مدت قطعاً افزایشهای ۵-۴ برابری حمل و نقل جادهای را زمینگیر خواهد کرد زیرا افزایش کرایههای همیشه اولویت آخر بوده و توان اقتصادی فعالان اقتصادی نیز اجازه نمیدهد فلذا بهترین کار تخصیص ارزی است که بتواند قیمت لاستیک را در حد متعادلی حفظ کند.
مصطفی تنها، سخنگوی انجمن تولیدکنندگان تایر به رسانهها میگوید: «مطمئنا مشکل گرانی یا کمبود لاستیک در کشور هیچ ارتباطی به کاهش تولید ندارد، بلکه عرضه لاستیک نسبت به سال گذشته افزایش نیز داشته است به طوری که پیشبینی میشود میزان تولید ما در سال جاری به بیش از ۲۳ میلیون حلقه برسد. تنها مشکل اصلی بازار لاستیک در شبکه توزیع است. تولیدکنندگان روی بازار عرضه لاستیک هیچ نقشی اعم از مدیریتی یا نظارتی ندارند، بلکه وظیفه ما صرفا این است که مواد اولیه را تهیه کرده و تولید را با کیفیت مناسب انجام دهیم.»
سخنگوی انجمن تولیدکنندگان تایر به آفتاب یزد میگوید: «ما نمیدانیم چرا همه از ما تولیدکنندگان انتظار دارند تا در شبکه ی توزیع نیز حضور داشته باشیم در حالی که ما باید تمرکزمان را روی تولید و مشکلات بخش تولید بگذاریم، گسترش فعالیت و نوسازی خطوط تولید را دنبال کنیم، مواد اولیه را تامین و کارخانههای نیمهکاره را تکمیل کنیم اما هر رسانهای به ما میرسد انتظار دارد توزیع را هم تولیدکننده انجام دهد موردی که نه منطقی است و نه شدنی!»
دو سال متوالی و رشد ۲۸ درصدی
مصطفی تنها میگوید: «در بخش لاستیک سواری ما با هیچ کمبود و کاهش تولیدی که طرف نیستیم هیچ بلکه همچون سالهای قبل بدون توجه به خیل عظیم مشکلات همچنان روی رشد ۲۸درصدی در حرکت هستیم اما این که لاستیک به دست مصرفکننده نمیرسد و شبکه ی توزیع نمیتواند نیازها را برآورده ساز به جاهای دیگر مربوط است و صلاح نمیدانیم ورود کنیم.»
سخنگوی انجمن تولیدکنندگان تایر ادامه میدهد: «چند طرح نیمهکاره داشتیم که در مراحل پایانی تکمیل است. ۲۵ میلیون دلار ارز خواستهایم تا تولید لاستیک کامیون را تا میزان ۸۰ درصدِ نیاز داخلی
برسانیم اما با تفکر «واردات درمانی» رو در رو هستیم و این یعنی ۲۵میلیون دلار نمیدهند که ما آنها را از ۵۰۰ میلیون دلار واردات بینیاز سازیم به تعبیری ساده تر، ۲۵ میلیون دلار در بخش لاستیک سنگین سرمایهگذاری کنند تا سالانه ۵۰۰ میلیون دلار ارز از کشور خارج نشود اما به گوش کسی نمیرود که نمیرود.»
در بخش تولید لاستیکهای رادیال باید بیشتر تلاش کنیم
تنها در این گفتگو ضمن اعلام این موضوع که در بحث تولید لاستیکهای «بایاس» که برای کشندههای قدیمی است مشکلی نداریم اما در تولید لاستیکهای رادیال هنوز باید تلاش کنیم میگوید: «همین الان هم بین ۳۰ تا ۴۰ درصد نیاز داخلی را پوشش میدهیم اما برای رسیدن به رقم ۸۰ درصد نیاز به همراهی و حمایت داریم، همراهی و حمایتی که بیدلیل از ما دریغ میشود.»
تولید شفاف است، توزیع را شفاف کنند
سخنگوی انجمن تولیدکنندگان تایر در موضوع لاستیکهای اتومبیلهای سبک به موضوع قابل تاملی اشاره میکند و آن این که: «شفافترین بخش در حوزه ی تولید، کارخانجات تولید لاستیک هستند که تمامی مواردی که در این حوزه انجام میشود را در اختیار دستگاههای ذیربط گذاشتهاند یعنی این بخش ابدا مشکلی در زمینه تولید به میزان نیاز کشور ندارد که هیچ بلکه ما فکر میکنیم مازاد بر نیاز نیز تولید میکنیم اگرچه در بخش لاستیک کامیون و اتوبوس هنوز باید بیشتر تلاش کنیم اما برای لاستیکهای سبک باید بررسی شود که گرانیهای اخیر و نیز کمبودها چه دلیلی میتواند داشته باشد یعنی وقتی ما با رشد ۲۸ درصدی مواجه هستیم میزان ورود و خروج اتومبیل به بازار نیز مشخص است پس یک جای کار بیشتر نمیلنگد و آن حوزه ی توزیع است که باید درست و دقیق مدیریت شود.
افزایش ۵۵ درصدی قیمت لاستیک در ماههای اخیر
چند روز قبل شارلی انویه تکیه، عضو کمیسیون عمران مجلس گفته بود: «افزایش هزینه تولید تایر به واسطه افزایش نرخ ارز، تغییر ارز پایه واردات و تخصیص نیافتن ارز بر واردات اعم از مواد اولیه و محصول نهایی در ماههای اول سال، کمبود و افزایش ۵۵ درصدی قیمت آن را به وجود آورده است.» به گفته وی: «افزایش قیمت لاستیک به ضرر حوزه حمل و نقل و جابه جایی مسافر است، زیرا بر اساس گزارش شرکتهای مسافربری کشور، قیمت یک جفت لاستیک با کیفیت اتوبوس یا تریلی بالای ۲۵ میلیون تومان است، از طرف دیگر رانندگان نه تنها توان خرید لاستیک را ندارند بلکه تامین دیگر تجهیزات نیز امکان پذیر نیست و این مسئله به ضرر مسافران است، همچنین افزایش قیمت لاستیک تاثیر مستقیمی بر ناوگان حمل و نقل جادهای خواهد داشت.»
بانک مرکزی در بحث تامین ارز همکاری کند
کمی قبلتر آرا شاوردیان، عضو هیئت رئیسه کمیسیون عمران مجلس گفته بود: «متاسفانه در چند ماه اخیر قیمت لاستیک افزایش بسیاری پیدا کرده و این مسئله مشکلاتی را برای مردم به ویژه رانندگان ایجاد کرده است. تامین و تنظیم بازار لاستیک به عهده وزارت صمت است. افزایش قیمت لاستیک تاثیر گستردهای بر حوزه حمل و نقل دارد، از این رو مدیریت این بازار بسیار ضروری است. به نظر میرسد که در حال حاضر اصلیترین مشکل در بحث تولید داخل و واردات لاستیک جهت تامین کسری بازار، بحث تامین ارز است که بانک مرکزی در این عرصه باید همکاری لازم را داشته باشد.»
افزایش احتکار لاستیک بعد از حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی
ماهها قبل علی اکبر کریمی عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس اظهار داشته بود: «پس از حذف ارز دولتی از پروسه واردات تایر، قیمت این کالا در بازار افزایش یافته، بنابراین برخی با هدف کسب سود و پر کردن جیب خود، لاستیکها را احتکار کرده و از عرضه آن به بازار خودداری کردند. با توجه به شرایط کنونی، حذف ارز دولتی از واردات لاستیک تصمیم عاقلانهای نیست، زیرا مردم با مشکلات اقتصادی بسیاری دست و پنجه نرم میکنند، اخذ این گونه تصمیمات میتواند موجب افزایش هزینهی حمل و نقل و در نتیجه گرانی کالاها شود.
کامیونداران، اتوبوس داران و صاحبان کشندهها لاستیک میخواهند چندان هم به سیاست گذاریها کاری ندارند اما تولیدکنندگان در این میانه اگر ارز میخواهند به این دلیل است که از واردات بینیاز شویم، با دقت در گفتهها به خصوص مجلس نشینان بیشتر به عارضه ی «واردات درمانی» پی میبریم یعنی همه از بانک مرکزی میخواهند ارز اختصاص دهد برای واردات ارزانتر اما کسی از تولید نمیگوید با از تولیدکنندگانی که حاضراند با ۲۵ میلیون دلار، واردات ۵۰۰میلیون دلاری را به صفر برسانند!