انتخابات پویا ۳۳| پرونده اصلاح نظام انتخابات؛
گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو؛ سال 1400 آغاز شده و بی‌شک انتخابات سیزدهمین دوره‌ی ریاست‌جمهوری را می‌توان مهمترین رخداد سیاسی قابل پیش‌بینی برای کشور ارزیابی کرد؛ انتخاباتی که فارغ از جنجال‌های سیاسی و بحث بر سر نامزدها با یک چالش جدید نیز روبرو است؛ چالش چگونگی برگزاری انتخابات در شرایط کرونایی؛ مسئولان نهادهای مختلفی از جمله وزارت کشور و شورای نگهبان در این باره اظهارات متعددی داشته‌اند؛ نحوه‌ی برگزاری انتخابات و تجربه‌های متفاوت جهان در این دو سال موضوعی بود که در برنامه‌ی دادستان با دکتر علی فتاحی قائم مقام پژوهشکده شورای نگهبان به گفتگو نشستیم.
خبرگزاری دانشجو: انتخابات 1400 در حالی قرار است برگزار شود که همه‌گیری ویروس کرونا همچنان پابرجاست و این موضوع میتواند به کاهش مشارکت منجر شود؛ جمع‌بندی نهادهای مسئول در امر انتخابات مانند وزارت کشور و شورای نگهبان برای نحوه‌ی برگزاری انتخابات چیست؟
فتاحی: پژوهشکده‌ی شورای نگهبان در طول چند ماه گذشته اقدام به برگزاری یک رویداد علمی تحت عنوان "بحران کرونا و مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری 1400" کرد؛ تا نخبگان علمی کشور پیرامون این موضوع ایده‌پردازی کنند؛ در این رویداد علمی چند هدف وجود داشت؛ یک هدف این بود که نخبگان دانشجویی وارد فضای ایده پردازی درحوزه علوم انسانی شوند؛ از طرف دیگر انتخابات رکن مردم سالاری دینی است و مشارکت در جمهوری اسلامی ایران در ساختار انتخابات متجلی میشود؛ انتخاباتی که مردم در آن حضور آگاهانه، سازنده، سالم و آزاد داشته باشند.
بعد از اینکه در یک سال گذشته بحران کرونا پیش آمد این دغدغه شکل گرفت که برگزاری انتخابات در دوره‌ی کرونا نیاز به چه ضوابط و بایسته‌هایی دارد؟ مردم برای مشارکت در انتخابات چه تضمین‌هایی را باید داشته باشند؟
چراکه عدم مشارکت بخشی از مردم در انتخابات‌های گذشته علل مختلفی داشته؛ اقتصادی، سیاسی، فرهنگی اما یک عده هستند که می‌خواهند در انتخابات شرکت کنند و در دوره‌های مختلف هم مشارکت داشته‌اند ولی همه‌گیری ویروس کرونا در فرایند انتخابات ایجاد هراس میکند؛ به همین خاطر می‌گوییم نظام باید برای این موضوع فکر کند و تضمینی را رای‌دهندگان ایجاد کند؛ در این باره چند نوع پاسخ وجود دارد که به تشریح آن‌ها می‌پردازیم.
عده‌ای از صاحب‌نظران معتقدند علتِ کاهش مشارکت در انتخابات اسفند 98 و انتخابات میان‌دوره‌ای مجلس شروع همه‌گیری کرونا بود؛ در واقع یک ترس عمومی در ذهن مردم ایجاد شد که بر کاهش مشارکت موثر بود؛ مردم این احساس امنیت روانی نداشتند یا به عبارت بهتر برگزارکنندگان انتخابات، احساس امنیت را در مردم ایجاد نکردند که حضور آن‌ها در انتخابات تضمین‌کننده‌ی سلامت آن‌ها نیز خواهد بود.
او در روزهای ریاست خود بر سازمان صداوسیما با اطلاح‌طلبان درگیر بود و در روزهای پایانی ریاستش بر مجلس با اصولگرایان؛ این روزها مشغول ورورد به کارزار انتخابات ریاست‌جمهوری است اما درگیری او با دو جناح سیاسی ممکن است بجای پیروزی برای او شکست به بار آورد.
این دو فرایند گذشت اما در حال حاضر انتخابات 1400 پیشرو است که انتخابات مهمی است و بر اساس آن سکاندار امور اجرایی کشور و مقامات نهادهای محلی تعیین میشوند؛ حال این سوال مطرح میشود که برای انتخابات پیشرو از چه فرایندی باید استفاده شود؛ چراکه در ایام انتخابات ما همچنان در شرایط بیماری به سر می‌بریم و طبق آمار وزارت بهداشت حداقل زمان برای واکسیناسیونِ بخش قابل توجهی از مردم تقریبا آذر امسال است؛ از طرف دیگر طبق قانون اساسی نمی‌توان برگزاری انتخابات را به تاخیر انداخت.
بر اساس این چالش ایده‌های مختلفی مطرح شد؛ یکی از ایده‌ها استفاده از ظرفیت انتخابات الکترونیک بود؛ موضوعی که مدت‌ها است لفظِ آن در دوره‌های اخیر انتخابات مجلس و ریاست جمهوری مطرح میشود اما اینکه دقیقا انتخابات الکترونیک چیست؛ چه ابعاد و بایسته‌هایی دارد و تجربهی کشورهای مختلف پیرامون آن چه بوده، موضوعاتی است که باید به آن پاسخ داد.
خبرگزاری دانشجو: به لحاظ علمی انتخابات الکترونیک به چه نوع فرایندی اطلاق میشود و تفاوت آن با باور عمومی رایج در جامعه پیرامون آن چیست؟
فتاحی: انتخابات الکترونیک به معنای رای‌گیری الکترونیک نیست؛ این لفظ وقتی در سطح جامعه مطرح می شود این تصور شکل می‌گیرد که فرایند نوشتن اسم نامزد در برگه‌ی رای الکترونیکی میشود در حالی که انتخابات الکترونیک در مفهوم علمی این نیست؛ مفهومِ آن این است همه‌ی فرایند انتخابات از ثبت نام تا تایید نهایی آراء مبتنی بر ظرفیت‌های الکترونیکی موجود برگزار شود که مجموعِ این فرایندها 28 مرحله را شامل میشود؛ مراحلی مانند تعیین زمان انتخابات تا تشکیل هیئت اجرایی، هیئت نظارت، ثبت‌نام نامزدها، تایید صلاحیت آن‌ها، تبلیغات، روز رای‌گیری، تعیین شعب رای‌گیری، احراز هویت رای‌دهندگان، رای دادن افراد، شمارش آراء و تایید نهایی انتخابات؛ این‌ها و خرده فرایندهایی که در ذیلش قرار می‌گیرد حدودا 28 فرایند را شامل میشود.
حال در موضوع انتخابات الکترونیک باید به این سوال پاسخ دهیم که قصد داریم کدام بخش انتخابات را الکترونیک برگزار کنیم؟ آیا قرار است بخش رای‌گیری نیز به صورت الکترونیک برگزار شود؟
خبرگزاری دانشجو: در حال حاضر ظرفیت برگزاری الکترونیک برای کدام مرحله در کشور وجود دارد؟
فتاحی: در حال حاضر در ساختار نظام حقوقی کشورمان بخشی از این فرایندها به صورت الکترونیک برگزار میشود؛ مثلا یک بخش از ثبت‌نام به صورت الکترونیک برگزار میشود؛ یعنی نامزدهای انتخاباتی می‌توانند برای ثبت‌نام مدارک خود را به صورت الکترونیک بارگذاری کنند که این موضوع در اصلاحیه قانون انتخابات نیز وجود داشت.
در رابطه با دیگر مراحل نیز قانون انتخابات ریاست جمهوری یک حکم کلی در مورد انتخابات الکترونیک دارد که می‌گوید با مشارکت وزارت کشور و تایید شورای نگهبان فرایندهای مختلف انتخابات میتواند به صورت الکترونیک برگزار شود یعنی قانون‌گذار یک اجازه کلی داده اما در حال حاضر در فرایند اجراییِ انتخابات ریاست‌جمهوری هیچ‌کدام از فرایندهایی که در ارتباط با مردم باشد به صورت الکترونیک برگزار نمی‌شود.
خبرگزاری دانشجو: اما در چند ماه اخیر شاهد اظهارنظر و ادعای برخی از مسئولین اجرایی کشور مبنی بر وجود زیرساخت انتخابات الکترونیک در کشور بودیم.
فتاحی: باید مشخص شود که زیرساخت کدام مرحله فراهم است؟ و آیا مصلحت قانونگذاری کشور شامل برگزاری الکترونیک این مراحل میشود؟ اگر از شما بپرسند اصلی‌ترین مشکل انتخابات ریاست‌جمهوری در مرحله‌ی ثبت‌نام چیست چه می‌گویید؟ معمولا جواب مردم تعداد بالای کسانی است که در فرایند انتخابات ریاست‌جمهوری ثبت‌نام می‌کنند.
در انتخابات دوره‌ی گذشته ریاست‌جمهوری بیش از 1200 نفر ثبت‌نام کردند که از این تعداد یقینا 1190 نفر شرایط لازم قانون اساسی برای ریاست‌جمهوری را نداشتند؛ برای این معضل باید چاره‌ای اندیشید؛ برخی می‌گویند برای این مرحله از ظرفیت الکترونیک استفاده کنیم؛ اما آیا ظرفیت الکترونیک در این مرحله از انتخابات برای ما راهگشا است؟
ظرفیت الکترونیک در این مرحله یعنی من در خانه‌م امکان ثبت‌نام برای انتخابات ریاست‌جمهوری را داشته باشم و شورای نگهبان همه‌ی موارد را بررسی کند؛ با الکترونیکی شدن این مرحله به جای 1200 نفر، یک میلیون و 200 هزار نفر ثبت‌نام می‌کنند؛ چون افراد در منزل با یک دسترسی به موبایل می‌توانند برای ریاست‌جمهوری ثبت نام کنند و در آن صورت شورای نگهبان باید صلاحیت همه‌ی این افراد را بررسی کند؟ موضوعی که خیلی امکان‌پذیر نیست و جزء سوالات جدی و حقوقی در فرایند انتخابات کشور است.
خبرگزاری دانشجو: یعنی از نظر شما با الکترونیکی شدن مرحله‌ی ثبت‌نام نامزدها، تعداد افراد متقاضی برای ثبت‌نام به شکل تصاعدی بالا می‌رود؛ در حالی که با الکترونیکی شدن این مرحله امکان فیلتر و دسته‌بندی افراد متقاضی با سهولت بیشتری اتفاق می‌افتد.
فتاحی: بله با الکترونیکی شدن صد هزار برابر آن چیزی که ثبت‌نام می‌کردند ثبت‌نام خواهند کرد؛ از طرف دیگر یکی از انتقادها و اتهامات به نظام در مقوله‌ی انتخابات به کارگیری فیلترهای مختلف برای رد صلاحیت افراد است؛ برای مثال این شبهه مطرح میشود که چرا از بین 1200 نفر، قریب به اتفاق افراد رد صلاحیت شدند؟ پاسخ این است که میثاق ملی و قانون اساسی کشور ما شرایطی را برای افراد مشخص کرده؛ و حتی باید بتوانیم فرایندی را طراحی کنیم تا افرادی که صلاحیت ندارند وارد مرحله‌ی ثبت‌نام نشوند اما بالعکس ثبت‌نام الکترونیک فرایندِ ثبت‌نام را تسهیل میکند تا حتی افراد فاقد صلاحیت نیز به شرکت در انتخابات ترغیب شوند؛ نتیجه‌ی الکترونیکی شدن مرحله‌ی ثبت‌نام افزایش تعداد ثبت‌نام‌ها است و در نتیجه تعداد رد صلاحیت‌های شورای نگهبان نیز افزایش می‌یابد چراکه قانون اساسی شرایط سختی را برای نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری تعیین کرده که همه‌ی مردم دارای آن نیستند؛ پس باید فرایندی طراحی شود که در صورت الکترونیکی شدن مصالح مختلف و محدودیت‌های قانون اساسی در نظر گفته شود؛ لفظ انتخابات الکترونیک ساده است اما ابعاد حقوقی متعددی دارد مانند مثالی که در مرحله‌ی ثبت‌نام زدیم؛ در رابطه با فرایند رای‌گیری نیز مسائلی وجود دارد.
رای‌گیری چندین مرحله دارد که یکی از آن‌ها احراز هویت رای‌دهنده است که در صورت الکترونیک شدن چند مسئله پیرامون آن وجود دارد؛ بنده خاطرم هست که در یکی از انتخابات‌های گذشته که به عنوان ناظر شورای نگهبان پای یکی از صندوق‌ها حاضر بودم؛ ساعت هشت صبح با شروع رای‌گیری، مردم حاضر در شعبه باید احراز هویت می‌شدند اما دستگاه احراز هویت که وزارت کشور در نظر گرفته بود کار نمی‌کرد؛ این موضوع را که سراسری هم بود از شعب به مرکز اطلاع دادند و گفته شد که کدملی افراد را بگیرید و پس از آنکه سامانه راه افتاد آن‌ها را وارد کنید.
حال این سوال مطرح است که به طور متوسط برای رای دادن یک نفر در انتخابات چند دقیقه زمان باید صرف شود؟ یعنی یک فرد تا چه میزان حاضر است برای رای دادن هزینه‌ی زمانی کند؟در طراحی حقوقی می‌گوییم هر چه قدر زمان رای‌گیری کوتاه‌تر باشد، مردم اشتیاق بیشتری برای رای دادن دارند.
خبرگزاری دانشجو: اما در مرحله‌ی احراز هویت می‌توان اطلاعات رای‌دهندگان را به صورت آفلاین در اختیار داشت تا دسترسی به آن‌ها با سهولت بیشتری اتفاق بیافتد.
فتاحی: گفتنش ساده است اما سیستم داده‌های اطلاعات جمعیت کشور به اندازه‌ی کافی منسجم و دقیق نیست و در حال حاضر تعارضات فراوانی در اطلاعات اشخاص وجود دارد؛ به این معنا که یک نفر پای صندوق رای حضور پیدا کند و با کمک سامانه‌های در یک دقیقه احراز هویت او انجام شود، ممکن نیست؛ به عبارت بهتر سامانه‌ای که آنقدر دقیق باشد که بتواند یک فرد را در کسری از ثانیه یا یک دقیقه احراز هویت کند موجود نیست.
این‌ها مشکلات اجرایی این مسله است؛ بعضا گفته میشود شورای نگهبان مخالفِ انتخابات الکترونیک است؛ دوستان وزارت کشور می‌گویند:«ظرفیت‌های انتخابات الکترونیک را فراهم کردیم اما شورای نگهبان مخالفت میکند» در حالی که درباره‌ی چنین چالش‌هایی ایده‌ای ندارند؛ یعنی یک بانک اطلاعاتی ندارند که بتوانند بر اساس آن نسبت به احراز هویت، رای‌گیری و خروج یک فردِ حاضر شده در پای صندوق رای، اطمینان حاصل کنند.
بنده به عنوان یک کارشناس می‌گویم که موضعِ شورای نگهبان این نیست که نمی‌شود انتخابات الکترونیک برگزار کرد بلکه نکته اینجاست که تسهیل در برگزاری انتخابات و تضمین سلامت آن دو رکنِ شورای نگهبان در انتخابات الکترونیک است که اگر محقق شود شورای نگهبان موافق انتخابات الکترونیک خواهد بود.
چند وقت گذشته وزارت کشور ادعا کرد سامانه‌ای طراحی کرده که میتواند در عرض چند دقیقه (حدود 5 دقیقه) انتخابات را برای هر فرد برگزار کند اما در حین آزمایش آن در شورا برای هر نفر چیزی حدود یک ربع زمان صرف شد؛ حال شما این یک ربع را به سطح جامعه تعمیم دهید؛ آیا این میزان در یک روستا که دسترسی مناسبی به اینترنت ندارد همان یک ربع خواهد بود؟ آیا در شعبه‌های شلوغ وجود یک ربع برای هر رای‌دهنده با تعداد مراجعین بالا امکان‌پذیر است؟
در خصوص انتخابات الکترونیک یک اصل کلی وجود دارد؛ انتخابات الکترونیک به شرطی خوب است که تسهیل کننده‌ی فرایند انتخابات و تضمین کننده‌ی سلامت آن باشد.
تعداد نظرات: ۴
ارسال نظرات
ی قائم مقام بدانند اگر اخذ و شمارش آراء الکترونیکی شود شرمنده شرکت نمیکنیم چون نتیجه انتخابات معلوم است چه میشود !؟
نتیجه لنتخابات یه چیزی مثل انتخابات امریکا خواهد بود
نمیدانیم که چگونه است که عید رفت و امد ازاد است ، صف مرغ و روغن و.. ازاد است و کرونا نیست فقط اقایان نگر ان سلامت مردم در یک نصف روز انتخابات شده اند !!؟ خوب معلوم است که برخیها دنبال چه هستند !؟ کرونا فقط در صف انتخابات است !!!!
مردم همانگونه حالا با رعایت پروتکل ها در مترو بازار و.. حاضر می شوندو کارهای روزمره شان را انحام میدهند همانطور هم در صف انتخابات شرکت خواهند کرد بهتر است بعضی ها شورای نگهبان و مسئولین نظام را از بحران احتمال ساختگی مشارکت پایین نترسانند. چون مردم برای تغییر وضعیت فعلی با مدیریت فعلی انگیزه بیشتری برای شرکت در انتخابات دارند
ببینیم اخذ اراء الکترونیکی است از همون راهی که اومدیم برمیگردیم به منزل چون چه شرکت بکنیم چه شرکت نکنیم نتیجه معلوم است خود دانید هر کاری دوست دارید بکنید
پیرو گزارش های منتشر شده در انبوهی از رسانه ها از جمله خبرآنلاین ،خبرگزاری مهر و میزان درخصوص " تحقق اقتصاد دانش بنیان " گروهی از نخبگان و مخترعین کشور در این خصوص توضیح داده اند : تا آنجاکه ما میدانیم در سایر کشورها اقتصاد دانش بنیان یعنی اینکه به عنوان مثال" شرکت سونی اریکسون " با دوتا دانشگاه صحبت میکند یا خودش یک دانشگاه و مرکز اموزش تاسیس میکند بعد بیانه صادر میکند که هرکسی بتواند فاند یا پذیرش دانشگاه مارو بگیرد، بعد از گرفتن مدرک تحصیلی در همین کمپانی سونی اریکسون مشغول به کار می شود ، این چنین کشوری میتواند ادعا کند که اقتصاد دانش بنیان دارد . نه اینکه در کشورما شما با کنکور وارد دانشگاه شوید بعد طی یک فرایندی یک مدرک بگیرید و در انتها دنبال کار بگردید بعد اخر در یک حیطه دیگری مشغول به فعالیت شوید اسم این کار اقتصاد دانش بنیان نیست .متاسفانه تعریف صحیح و درستی از اقتصاد دانش بنیان به " مردم " داده نشده است، برای اقتصاد دانش بنیان داشتن نیاز به زیر ساخت و سیاست گذاری است که مبنا آن از همان وزارت علوم می باشد . در حقیقت صنعت می بایست دانشگاه ایجاد کند چون شرکت نیاز به متخصص دارد نه اینکه دانشگاه شرکت تاسیس کند ! چون دانشگاه که نیازی به تولید ندارد . !