به گزارش گروه سیاسی در دومین قسمت از ویژه برنامه انتخاباتی شبکه پنج سیما با عنوان "مجری"، نقاط ضعف و قوت دومین انتخابات ریاست جمهوری ایران اسلامی و دلایل استقبال مردم از این انتخابات علی رغم شرایط سیاسی و اجتماعی آن دوران با حضور محسن رفیقدوست از موسسان سپاه پاسداران انقلال اسلامی، مرتضی نبوی از وزرای سابق و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، محسن رهامی نماینده دور اول و دوم مجلس شورای اسلامی و منوچهر متکی وزیر پیشین امور خارجه مورد بررسی قرار گرفت.
حمیدرضا آصفی کارشناس و مجری این برنامه با اشارهای به شرایط برگزاری انتخابات دوم ریاست جمهوری اظهار داشت: عزل بنی صدر و رأی مجلس به عدم کفایت سیاسی او به انتخابات زودهنگام برای تعیین دومین رییس جمهور منجر شد. چه اتفاقی افتاد که با وجود اینکه فاصله زمانی انتخابات اول با دوم چندان زیاد نبود، ولی رأی اقای رجایی ۲ میلیون بیشتر از رأی اقای بنی صدر بود؟
رفیقدوست درباره چرایی افزایش آراء شهید رجایی نسبت به بنی صدر اظهار داشت: مردم به دلیل اینکه هنوز از انقلاب فاصله نگرفته بودند وقتی دیدند در انتخاب اول سرشان کلاه رفته است، این بار با شور بیشتری به صحنه آمدند و کسی را انتخاب کردند که به نظر من تنها رئیس جمهوری بود که با رهبر زمان خودش زاویه نداشت.
این فرمانده دوران دفاع مقدس خاطرنشان کرد: امروز هم مردم باید سرنوشت خودشان، را خودشان تعیین کنند و تصور نکنند که مؤثر نیستند. مردم باید با چشم باز به صحنه بیایند و کسی را انتخاب کنند که مرد حل مشکلات باشد.
رهامی نماینده دور اول و دوم مجلس شورای اسلامی با رد سخنان رفیق دوست در خصوص اینکه شهید رجایی تنها رئیس جمهوری بود که با رهبر دوران خودش زاویه نداشت، اظهار داشت: من این سخن را قبول ندارم. هیچ کدام از رئیس جمهورهای ما با رهبرشان زاویه نداشتند. اکثرا دوست و همراه رهبر بودند، ولی بالاخره بعدها مشکلاتی پیش آمد که بیشتر اختلاف نظر سیاسی است. زاویه داشتن غیر از اظهارنظر سیاسی است.
وی در ادامه در خصوص دلیل استقبال بالای مردم از دومین انتخابات ریاست جمهوری بیان داشت: یکی از دلایل این امر به فضای اول انقلاب و جو خاص جامعه مربوط بود و دلیل دیگرش به خود شهید رجایی باز میگردد که هم نخست وزیر بود و مسئولیت اجرایی داشت و هم سابقه انقلابی خوبی داشت و مورد قبول مردم بود.
این استاد دانشگاه از واقعه هفتم تیر به عنوان عامل سوم یاد کرد و افزود: این مورد نقش مهمی در حضور مردم در صحنه داشت. من هم در آن جلسه مهمان بودم که کمی قبل از جلسه از زنجان برایم مهمان رسید و قرار بود نماز را در حزب بخوانم که کمی دیرتر رسیدم. وقتی به حیاط حزب رسیدم، بمب هنوز منفجر نشده بود و تقریبا جلوی چشم من منفجر شد.
وی یادآور شد: در آن حادثه حدود ۲۷ نماینده و ۴ وزیر و تعدادی از همکاران وزارتخانهها و خود شهید بهشتی به شهادت رسیدند و حادثه چند روز پیش از این که منجر به ترور حضرت آیت الله خامنهای در مسجد ابوذر و در پی آن تظاهرات متعدد در شهرهای مختلف اتفاق افتاد، موجب شد که مردم با حضور جدی وارد صحنه شدند. مردم فکر میکردند که باید بیایند و از انقلاب و مسئولانی که مورد هجمه واقع شده اند دفاع کنند.
مرتضی نبوی از وزرای دولتهای پیشین در خصوص حضور مردم در انتخابات بیان داشت: حضرت امام (ره) مردمسالاری دینی را معماری کردند و معتقد بودند که همانطور که مردم در ابتدای انقلاب و پیروزی آن نقش داشتند در انتخاباتها هم باید مردم حضور داشته باشند و این حضور باشکوه باشد.
نبوی گفت: حضرت امام با نخستین رئیس جمهور خیلی مدارا کردند. چرا که خیلی از سیاسیون تصور میکردند که ایشان با بنی صدر و کارشکنیهای او برخورد میکنند، اما بنای حضرت امام با رئیس جمهوری که رأی مردم را گرفته بود و ۷۵ درصد آرای مردم را داشت این بود که این اولین تجربه مردمسالاری دینی تجربه خوبی باشد؛ لذا همه جوره او را حمایت کردند. تا اینکه رفتار بنی صدر برای مردم کاملا مشخص شد و مطمئن شدند که این رئیس جمهوری که انتخاب کرده اند باید عزل شود؛ لذا این اقناع مردم از اول خیلی مهم بود.
آصفی با طرح موضوع دیگری اظهار داشت: در این دوره چهار نفر تایید صلاحیت شدند؛ آقای شیبانی، آقای پرورش، مرحوم عسگراولادی و شهید رجایی که همه یک جهت فکری داشتند و انقلابی بودند. در خاطرات آقای هاشمی هم آمده بود که پیش بینی میکنیم مردم خیلی مشارکت نکنند که خب اینطور نشد و مشارکت بالایی شد و مرحوم رجایی حدود ۹۰درصد آرا را کسب کرد؛ در این مورد نظرات را بفرمایید.
متکی در این خصوص بیان داشت: از ۲۲ بهمن ۵۷ تا ۲۱ مرداد ۶۰ حوادث بسیار زیادی اتفاق افتاده است. نقل است که بنی صدر قبل از انقلاب در مصاحبه با مجله "ژون آفریک" (یکی از مجلات معتبر و پرفروش فرانسه) گفته بود که من نخستین رئیس جمهور ایران خواهم شد!
وی افزود: صرف نظر از صحت و سقم این حرف، مجموعه حرکات بنی صدر کمی قبل از پیروزی انقلاب و بعد از آن تا زمان عزلش، نشان دهنده این بود که دارد یک مسیر تعریف شده و چهارچوب مشخصی را دنبال میکند. برای من که حوزههای سیاست خارجی را دنبال میکردم، تقریبا کمتر جای تردید باقی میگذارد که نوعی ارتباط، اتصال و همنوایی با محافلی با خارج از کشور داشت. تقید او به برخورد با هر آنچه در داخل کشور مخالف نگاه اوست نوعی دیکتاتورمآبی در برخوردها تا اقدامات عملیاتی که در دانشگاه تهران و جاهای دیگر پیش آمد، نشان دهنده این است که به دنبال دو قطبی کردن جامعه بود.
وزیر خارجه اسبق کشور افزود: صحبتهای او در پذیرش وزاری پیشنهادی شهید رجایی، صحبتهایی که در مورد خود او میکرد و تعابیری که به کار میبرد نشان میداد که به دنبال مسئله سازی برای کل نظام است.
متکی خاطرنشان کرد: رفتار بنی صدر به جایی رسید که دیگر برای مردم حرکت در مغایرت با رهبری و در مغایرت با شهید رجایی که نماد انقلابی گری و ساده زیستی به اطمینان رسیدند؛ لذا هم در مجلس و هم در فضای کلی جامعه این تفکر منفی در مورد بنی صدر شکل گرفته بود؛ لذا استقبال مردم از انتخابات دوم ریاست جمهوری نوعی عصیان مردم نسبت به شرایطی که بنی صدر داشت ایجاد میکرد، بود.
آصفی در ادامه گفت: سال ۶۰ که انتخابات دوم برگزار شد، به لحاظ امنیت کشور سال بدی بود؛ در تهران دهها کشته داد و بیش از صد نفر از منافقان دستگیر شدند و چند روزی رجوی و همراهانش مخفی شده بودند که بعدش هم فرار کردند؛ حالا نسل جدید فکر میکنند الان دوران سختی انقلاب است در صورتی که اینطور نیست. میخواهم درباره شجاعت و در صحنه بودن مردم علی رغم فضای ناامنی که وجود داشت، نکاتی را بگویید.
رفیقدوست در پاسخ به این نکته با اشاره به خاطرهای گفت: روزی خدمت حضرت امام (ره) رسیدم در حالی که قبل از آن، دیداری با بنی صدر داشتم که دیدار تلخی بود. به ایشان عرض کردم شما آقای بهشتی و اقای خامنهای و آقای هاشمی را خوب میشناسید؛ دلیل اینکه در مقابل این سه نفر از بنی صدر حمایت میکنید چیست؟ ایشان فرمودند "برای من بنی صدر مهم نیست. من از بنی صدر حمایت نمیکنم. برای من آن یازده میلیون انسانی مهم هستند که به او رأی دادند. اگر روزی احساس کردم که مردم رأی خود را پس گرفته اند هر چه به او داده ام پس میگیرم"؛ که البته دو ماه بعد در سخنرانی عمومی فرمودند.
نبوی در تأیید سخنان رفیقدوست گفت: همانطور که وقتی در ایلام در حین سخنرانی به بنی صدر سنگ زدند، حضرت امام فرماندهی کل قوا را از بنی صدر گرفت.
وی افزود: بله. اینکه در آن فضا، باز هم مردم بیشتر پای صندوق آمدند، فقط مربوط به حضور در انتخابات نبود بلکه در جنگ هم اینطور بود. در جنگ هر چه بیشتر شهید میدادیم مردم بیشتر استقبال میکردند. مردم انقلاب را دوست دارند و تا الان هم کم نگذاشتند؛ این ما هستیم که برای مردم کم کار کردیم. آن روز و آن مردم انقلابی طبیعی بود که با دو میلیون رای بیشتر و با چشم بازتر انتخاب کنند. نتیجه قهری آن اقدامات و دهنکجی به کسانی بود که فکر میکردند با ترور و خرابکاری مردم دست از انقلاب بر میدارند، اما مردم نشان دادند که انقلاب را دوست دارند و من مطئنم که امروز هم ایستاده اند.
رهامی نیز در این باره اظهارداشت: در دورانی که ما در مجلس فعالیت داشتیم وقتی از منزل بیرون میرفتیم تصور نمیکردیم که بتوانیم به خانه برگردیم. از یک طرف بابت جنگ کشور ناامن بود. آن نسلی که در جبهه میجنگید و در مجلس حضور داشت همان نسلی بود که در دوران مختلف انقلاب حضور داشت و برای سرنگونی رژیم گذشته و اهداف انقلاب تلاش کرد و به دنبال عدل امیرالمومنین و حکومت الهی بود. این آرمانها موجب میشد که مردم آن میزان ناملایمات و صدمات ابتدای انقلاب را به جان بخرند.
وی تصریح کرد: ما باید نسل جدید را درک کنیم. آنها از ما توقع دارند ما هم مانند شهید رجایی باشیم. وقتی به مجلس یا وزارتخانه میرویم تا زمانی که آن پست را تحویل میدهیم فرقی نکرده باشیم. شواهد و قرائن نشان میدهد که ما همان مسئولان دهه شصت و اوایل انقلاب نیستیم.
نبوی نیز در ادامه خاطرنشان کرد: آقای رجایی وقتی نخست وزیر بود میگفت کابینه من همه مردم ایران هستند و جلسات هیئت دولت را در استانهای محروم تشکیل میداد. در هفته یک روز وزرا را به مجلس میآورد که نمایندگان هر سوالی دارند بپرسند و مشکلات را مطرح کنند. منش مردمی داشت و آنچه را که حضرت امام در مقام نظر مطرح میکردند را عملی میکرد.
وی بیان داشت: من همیشه فکر میکنم اگر قرار است مسئول تراز انقلاب اسلامی معرفی کنیم، باید آقای رجایی را مثال بزنیم. آرامش و تواضع ایشان مثال زدنی بود و جالب است که وقتی نخست وزیر شد، تواضع او بیشتر شد. امروز هم مردم دوست دارند که مسئولانشان مانند امثال شهید رجایی منش ساده زیستانه و مردمی داشته باشند.
متکی در این خصوص اظهار داشت: وقتی آقای ترامپ گفت که ایرانیها چهلمین سال انقلاب را نمیبینند، رهبر معظم انقلاب بیانیه گام دوم برای چهل سال دوم انقلاب را صادر میکنند که بسیار هوشمندانه بود. شهید رجایی نیز چنین باوری داشت؛ او به ظرفیتهای داخلی اعتقاد داشت و بومی گرایی و بومی کردن کارها یکی از ویژگیهای اساسی ایشان بود. شهید رجایی به جد باور داشت که ما میتوانیم خودمان را اداره کنیم.
رفیقدوست نیز با بیان اینکه مردم همان مردم هستند، مسئولان باید سعی کنند مانند رجایی باشند، خاطرنشان کرد: روزی در دوران دفاع مقدس از دفتر آقای رجایی تماس گرفتند و بنده را فراخواندند. من به دفتر ایشان رفتم و آقای رجایی گفت از طرف حضرت امام دستور آمده است که فلان فرمانده را برکنار کنید. تا این کار انجام بگیرد حدود ۴۸ ساعت طول کشید. وقتی گزارش کار را به آقای رجایی دادم گفت هنر کردید؟! فرمان حضرت امام را ۴۸ ساعت به تعویق انداخته اید! این کار باید همان روز بلافاصله انجام میشد؛ لذا امروز هم باید نسبت به فرمان رهبر انقلاب مانند رجایی باشیم.
وی خاطرنشان کرد: چند سال پیش کسی ادعا کرد من رجایی دوم هستم. بی خود این حرف را زد. او هیچ شباهتی به رجایی نداشت.
آصفی در بخش دیگری خطاب به رهامی با طرح این موضوع که شنیده شده اصلاح طلبان در انتخابات پیش رو بر روی یک گزینه اصولگرا و مشخصا آقای لاریجانی اجماع خواهند کرد، اظهار داشت: البته این را من یک بلوغ در جریانات سیاسی کشور میدانم، اما بالاخره با توجه به انتقاداتی که جریان اصلاح طلب از صدا و سیمای دوران آقای لاریجانی داشتند، این موضع گیری جالب توجه است. در کل با توجه به این شرایط توصیه شما به مردم و مسئولان چیست؟
رهامی پاسخ داد: تا امروز که جریان اصلاح طلب تلاش داشته تا از طیف خودش نامزدی را معرفی کند. مگر اینکه شما خبری داشته باشید که ما نداریم! و اینکه در صورت عدم توفیق هر یک از نامزدهای مطرح اصلاح طلب، چه پیش خواهد آمد در آینده مشخص میشود.
وی افزود: این دو جریان اصلاح طلب و اصولگرا یا همان چپ و راست قدیم، از ابتدای انقلاب مطرح بود. این مسئله حتی در کشورهای دیگر نیز مطرح است. این گرایشهای مختلف مشکلی ندارد. تا امروز اصلاح طلبان بیش از ۱۵۰ میلیون رأی به صندوق نظام اسلامی ریخته اند؛ بنابراین دیدگاه ما باید این باشد که این دو جریان برادر یکدیگر هستند و ما اختلاف بنیادین نداریم. این خوب است که مردم بدانند مسئولان با یگدیگر اگر اختلاف دیدگاه داشته باشند، اما نزاع ریشهای ندارند.
رهامی افزود: من روزی به نمایندگی از طیف اصلاحات خدمت رهبر انقلاب عرض کردم که ما حاضر نیستیم یک تار مو از سر نظام و از سر شما کم شود. شما ستون خیمه انقلاب هستید، و اگر این ستون بشکند همه ما میشکنیم و در همین راستا هم من باید در مقابل دیدگاههای توهین آمیز ضدانقلاب ایستاد.
وی با انتقاد به مشی امروزی مسئولان بیان داشت: خدم و حشم مسئولان زیاد شده است. امروز میبینیم وزیر کشور اروپایی با دوچرخه به محل کار میرود، اما برخی مسئولان ما ریخت و پاش زیادی دارند.
آصفی در پایان از مهمانان برنامه خواست تا در خصوص وظیفه امروز مردم و مسئولان در انتخابات پیش رو نظرات خود را بیان کنند.
رهامی با بیان اینکه انتخابات ریاست جمهوری ویترین جمهوریت نظام است، تصریح کرد: همه ما باید تلاش کنیم تا این ویترین و تابلوی تمام عیار جمهوریت نظام که با اسلام تلفیق پیدا کرده است هم در داخل و هم در خارج به صورت عملی نشان داده شود؛ لذا حرف ما به مردم این است که باید در تعیین سرنوشت خود شرکت کنید و با رأی خود خواسته خود را اعمال کنند
متکی در خصوص وظیفه مردم و مسئولان در دوران کنونی اظهار داشت: اولین وظیفه همه جریانهای سیاسی این است که نسبت به برگزاری یک انتخابات پرشور و با نشاط کمک کنند؛ لذا باید از این میراث حضرت امام که فرمودند مردم باید در تعیین سرنوشت شان مشارکت داشته باشند، حمایت کنیم.
وی افزود: امروز کسانی همنوا با برخی بلندگوهای خارجی مطرح میکنند که انتخابات را تحریم کنیم و رأی ندهیم. این حرکتها همصدایی با بیرون از نظام است. اینکه چرا مردم کمتر پای صندوق رأی انتخابات مجلس شورای اسلامی آمدند به این دلیل است که فکر میکنند مسئولان آنها را فراموش کرده اند و مشکلات توسط مسئولان دیده نمیشود. مردم عصبانی هستند از دست مسئولان و ناراحتند.
وزیر خارجه اسبق گفت: من فکر میکنم دولت هم در برپایی یک انتخابات با نشاط نقش دارد و برای این امر، باید از مردم عذرخواهی کند. دولت کارش را با اعتراض به دلار ۳هزار تومانی آغاز کرد و امروز دلار ۳۰ هزار تومانی تحویل مردم میدهد. آقای رئیس جمهور دوست و رفیق ماست، ولی مگر خون ایشان سرختر از خون روسای قوای دیگر است که بیش از یک سال و نیم است امر اجرایی کشور را با یک ماسک و از یک اتاق انجام میدهد! خب اینها مردم را عصبانی میکند.
وی افزود: در مورد فرمایش آقای رهامی باید این نکته را بگویم که از بعد از انقلاب بیشترین دوران اجرایی کشور در دست طیف اصلاح طلب بوده است و امروز اگر مشکلی در کشور به وجود آمده، حاصل فعالیت همین طیف است. بزرگترین مشکلی که جریان اصلاح طلب در کشور ایجاد کرد این بود که القا کرد کشورداری هنر است و این هنر هم از عهده دویست سیصد نفر بر میآید. در حالی که در دوره نهم ریاست جمهوری شاهد یک گردش نخبگانی در کشور بودیم.
متکی در پایان تأکید کرد: در این انتخابات بسیاری از گرگها با چشمان باز و دهانهای دریده کمین کرده اند تا به مردم، نظام و کشور ضربه بزنند لذا سخنم به مردم این است که با مشارکت خوب خود یک بار دیگر هویت و شخصیت ملت ایران را به نمایش بگذارید.
نبوی نیز در ادامه با اشاره به برخی القائات نادرست در خصوص نتایج انتخابات اظهار داشت: این تفکر که ما انتخابات را دوست داشته باشیم و بپسندیم با این پیش شرط که فقط ما رأی بیاوریم نتیجه این ساختارشکنی خواهد بود. امام و رهبری همیشه خواسته اند که مردم حضور پررنگ در انتخابات داشته باشند و رقابت هم جدی باشد، اما همیشه یک جریانی با این پیش شرط در انتخابات حضور مییابد که من باید برنده باشم.
نبوی در پایان بیان داشت: مجریان و ناظران انتخابات هم باید وظایف خود را به درستی و طبق مر قانون انجام دهند و مردم هم وظیفه خود را میدانند. اما نقش نخبگان سیاسی اینجا حساس است. در دوران مختلف انقلاب همیش نخبگان سیاسی سعی کرده اند یکدیگر را تخریب کنند و هیچ وقت هم به اجماع نرسند. رهبری هم فرمودند که نخبگان سیاسی مردم را ناامید نکنند و به مردم امید دهند.
رفیقدوست نیز خطاب به مردم گفت: من میخواهم به ملت ایران بگویم، که حتما در این انتخابات حضور پیدا کنند؛ انقلاب و ایران برای خودتان است. حرف من به رئیس جمهور آینده هم این است که ۱۵ سال است مقام معظم رهبری ابتدای هر سال شعار اقتصادی تعیین میکنند، ولی در همه دولتها سخنان ایشان روی زمین مانده است. هنر رئیس جمهور آینده این باشد که کار مردم را به دست خودشان بسپارد و دولت را از تصدیگری اقتصاد بیرون کند.
وی اظهار داشت: مردم در انتخاب کاندیدای اصلح به این نکته توجه داشته باشند که او به دنبال اجرای این امر رهبر باشد و دوم کار اقتصاد را به دست مردم بسپارد.
گفتی است، ویژه برنامه انتخاباتی "مجری" در سیزده قسمت روزهای یکشنبه و سه شنبه هر هفته از ساعت ۲۱:۲۰ از شبکه پنج سیما پخش میشود و روز بعد ساعت ۱۰ بازپخش خواهد شد. نکته جالب توجه درباره این برنامه انتخاب حمید رضا آصفی سخنگوی پیشین وزارت امور خارجه و سفیر سابق ایران در امارات متحده عربی، آلمان و فرانسه به عنوان میزبان برنامه است که موجب شده تا سبک و سیاق این برنامه انتخاباتی متفاوت شود.