به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، تعداد زیادی از گاوها و گوسفندهای مولد و آبستن، راهی کشتارگاه می‌شوند. عده‌ای از فعالان صنعت دامداری طی روزهای گذشته در اعتراض به پایین‌بودن قیمت شیرخام، شیرهای تولیدشده را مقابل فرمانداری‌ها معدوم کردند. همین دو خبر برای ما که گزارش تهیه می‌کنیم کافی است که به عنوان یک سوژه مطرح شود و به ابعاد گسترده آن بپردازیم. نکته مهمی که در دو بخش اشاره‌شده وجود دارد به خطر افتادن امنیت غذایی در کشور است. به‌نظر می‌رسد اختلاف دو وزارتخانه صمت و جهاد کشاورزی تمامی ندارد و برای اختیارات بیشتری که می‌خواهند داشته باشند تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان باید هزینه آن را بپردازند. دامداران معتقدند هزینه تولید گوشت و شیرخام افزایش چشمگیری داشته و دولت قصد ندارد در این زمینه یک تصمیم کارشناسی بگیرد. بررسی‌ها نشان می‌دهد پاییز سال گذشته، هزینه واکسیناسیون تب‌برفکی یک گاوداری با حدود ۷۰۰رأس دام، حدود ۵میلیون تومان بوده اما امسال این رقم به ۳۵میلیون تومان رسیده و هفت برابر شده است. با این حال دولت با افزایش قیمت شیرخام مخالفت کرده و در این راستا دیروز اتحادیه سراسری دامداران ایران طی نامه‌ای به وزیر کشاورزی خواستار اصلاح قیمت شیر خام شد و هنوز پاسخی به این نامه داده نشده است. به تحلیل دلیل افزایش قیمت شیرخام پرداخته ایم و این‌که چرا دولت با آن مخالفت کرده است.
اعتراض دامداران
در روزهای اخیر، دامداران در استان‌های اصفهان، کرمان، یزد و فارس مقابل سازمان‌های جهاد کشاورزی استان‌ها تجمع و اعلام کردند که اگر شرایط فعلی ادامه یابد، به این تجمعات ادامه خواهند داد. فعالان صنعت دام و طیور به خبرنگار ما گفته‌اند که واحدهای بزرگ دامداری کشور تنها به اندازه مصرف یک روز یا یک هفته خود غله دارند و ریسک بسیار بزرگی است، سالانه به حدود ۱۲ میلیون تن غله نیاز داریم و دستگاه‌های متولی باید فکری برای این مساله می‌کردند. زمانی که در تحویل نهاده تاخیر انجام می‌شود به دلیل بالابودن هزینه‌ها مرغ و دام در هر شرایطی که باشند راهی کشتارگاه می‌شوند در حالی که طبق اصول تولید باید حداقل چهار ماه ذخیره غله و خوراک برای تولیدکننده وجود داشته باشد.
ظاهرا دولت قرار است اواخر تیرماه در این باره تصمیم‌گیری کند، اما فعالان این صنعت می‌گویند آن زمان دیر است و تعداد زیادی دام تا آن زمان ذبح می‌شوند. اردیبهشت امسال انجمن گاوداران ایران طی نامه‌ای خواستار افزایش قیمت شیرخام از ۴۵۰۰ تومان به ۶۵۰۰ تومان شدند اما ظاهرا با این نرخ موافقت نشد. آن طور که فعالان صنعت دامداری می‌گویند تعیین قیمت ۶۵۰۰ تومان با تایید دولت بوده اما محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس‌جمهور چهارشنبه هفته گذشته یکباره اعلام کرد دولت با گرانی شیر خام موافقت نکرده است.
پس از این اظهار نظر، دامداران در شهرهای مختلف مقابل استانداری‌ها و فرمانداری‌ها تجمع کردند و شیر خام تولیدی‌شان را کف خیابان ریختند که بازتاب گسترده‌ای در فضای مجازی و رسانه‌های مختلف داشت.
افزایش مشکلات در بخش تولید
دامداری در بخش سنگین به دو بخش شیری و گوشتی تقسیم می‌شود. به طوری که دام‌های ماده برای تولید شیر و دام‌های نر برای تامین گوشت راهی دامداری‌ها و سپس کشتارگاه‌ها می‌شوند اما سیاستگذاری‌های انجام شده طی دو سال گذشته باعث شده تولید شیر و گوشت کشور با مشکلاتی همراه شود. هر کیلو یونجه سال گذشته با قیمت بین ۲۰۰۰ تا ۲۲۰۰ تومان به دست دامدار می‌رسید اما اکنون به ۵۰۰۰ تومان رسیده است. این مورد در سایر اقلام مربوط به خوراک دام مانند کاه، ذرت و ... نیز صادق است و افزایش هزینه‌های تولید به حدی زیاد بوده که دامداران می‌گویند نمی‌شود هزینه‌ها هر روز در مسیر رشد قرار بگیرد اما قیمت دستوری تعیین شود.
خطر امنیت غذایی
مسوولان وزارت جهاد کشاورزی همیشه گلایه داشتند چرا قانون انتزاع کامل اجرا نمی‌شود و گرانی و نابسامانی بازارهای مرغ و تخم مرغ را به این بخش ربط می‌دادند تا این‌که قرارگاه مرغ تشکیل شد تا در مورد تولید، صادرات و قیمت آن تصمیم‌گیری کند اما باز هم شاهد گرانی مرغ و تخم‌مرغ در بازار هستیم. مشکلاتی که این روزها در بازار گوشت و شیر مشاهده می‌شود.
اکنون دامداران به دلیل بالابودن هزینه‌ها دام‌های مولد خود را راهی کشتارگاه می‌کنند که این مشکل می‌تواند کشور را در دو ماه آینده با مشکل جدی روبه‌رو کند.
به طوری که هم تولید شیرخام در کشور کاهش خواهد یافت و کاهش تولید در این بخش به معنای پایین آمدن تولید لبنیات در کشور و گرانی چشمگیر این کالا خواهد بود. از سوی دیگر زایمان گاوها کاهش می‌یابد و تولید دام سنگین گوشتی نیز در مسیر نزولی قرار می‌گیرد و به گفته کارشناسان در آن زمان وابستگی شدیدی به خارج برای تامین اقلام اساسی خواهیم داشت. موضوع دیگری که کارشناسان در این زمینه هشدار می‌دهند این است که در صورت ادامه کشتار دام مولد امنیت غذایی کشور به خطر می‌افتد و این در حالی است که کشور در بحران ارزی به سر می‌برد و برای تامین ارز به منظور واردات این کالا باید برنامه‌ریزی‌های دقیق انجام شود که زیان اصلی آن متوجه مردم است.
هشدار گرانی گوشت در مرداد
علی اصغر ملکی، رئیس اتحادیه گوشت گوسفندی هم در این باره گفته نگرانی ما در حال حاضر کشتن بره‌های ماده است که به نوعی نسل‌کشی محسوب می‌شود. کشتن بره ماده‌های مولد به آینده کشور ضربه می‌زند و از مرداد به بعد دچار کمبود دام و چالش در این حوزه خواهیم شد. ملکی با بیان این‌که بره ماده‌ها به دلیل خشکسالی، شرایط نامطلوب مراتع و کمبود شدید علوفه و همچنین نهاده‌های دامی کشتار می‌شوند، گفت: این بره‌ها وزن بسیار کمی هم دارند و حداکثر ۱۰ تا ۱۲ کیلوگرم گوشت از آنها حاصل می‌شود در حالی که در حالت نرمال میزان گوشت استحصالی باید حداقل ۲۳ کیلوگرم گوشت بدون دنبه باشد. این مقام صنفی تاکید کرد: اتفاقی که سال گذشته برای مرغ افتاد با ادامه این روند برای دام نیز رخ می‌دهد و دامداری به گونه‌ای نیست که مانند مرغ بتوان کاهش تولید آن را در مدت زمان کوتاهی جبران کرد.
میراث تلخ
فعالان بازار معتقدند دولت در شرایطی با سرکوب قیمتی قصد دارد بازار را مدیریت کند که دامداران در بخش تولید شیر دام‌های خود را به دلیل بالا بودن هزینه‌های تولید راهی کشتارگاه می‌کنند. سازمان نظام صنفی کشاورزی نیز چندی پیش در این زمینه گزارش داد که در صورت ادامه رفتار دولت دوازدهم میراث تلخی به دولت سیزدهم خواهد رسید. شیر خام جزو کالاهای خرید تضمینی است و از اردیبهشت امسال تاکنون چندین بار نامه‌نگاری شده تا قیمت شیرخام افزایش یابد. در صورت افزایش قیمت شیرخام قطعا قیمت لبنیات نیز افزایش خواهد یافت و به نظر می‌رسد مصرف لبنیات در ایران که نسبت به سایر کشورها سرانه بسیار پایینی دارد به مرز خطر برسد. همان طور که در گزارش‌های قبلی هم به آن اشاره شد مصرف لبنیات با هزینه درمان و سلامت کشور در تقابل است. به طوری که مصرف لبنیات کاهش یابد هزینه درمان خانوارها افزایش خواهد یافت. از سوی دیگر باید توجه داشت تولید هر کیلو شیر خام بدون یک ریال یارانه ۹۰۰۰ تومان خواهد بود و با قیمت فعلی که پیشنهاد شده ۲۵۰۰ تومان اختلاف دارد. برخی کارشناسان معتقدند دولت یارانه از آن بخش را حذف کند و به خانوارهای کم‌درآمد اختصاص دهد. حتی پیشنهاد شده به سه دهک پایین جامعه سبد کالای لبنیاتی تحویل شود تا از خطر مصرف لبنیات در امان باشند. اقداماتی که برای دولت بعد هزینه‌های بالایی به‌دنبال دارد.
هزینه‌ها آزاد؛ قیمت دستوری
ناصر استاداحمدی، تولیدکننده دام گوشتی
دولت در فازاول، قیمت سبوس اصناف و صنایع را گران کرد که البته خبرها حاکی از آن است که فعلا جلوی این کار گرفته شده و مشکل اصلی دامداران این است که ستاد تنظیم‌بازار طبق مصوبه‌ای در ۲۶خرداد امسال قیمت سبوس را آزاد اعلام کرده است. طبق این مصوبه، ستاد تنظیم بازار متعهدشده افزایش قیمت سبوس نسبت به بازار آزاد را در قیمت تمام‌شده شیر لحاظ کند. از آنجا که در حال حاضر دولت اعلام‌کرده قصدی برای افزایش قیمت شیر ندارد باید قیمت سبوس دولتی تعیین شود. اتحادیه دامداران به این منظور طی نامه‌ای به ستاد تنظیم‌بازار درخواست لغو مصوبه کرده و خواستار این شده که سبوس به نرخ دولتی در میان دامداران عرضه شود. قرار بر این است که ستاد تنظیم‌بازار در ماه فعلی نیز سبوس را به نرخ دولتی در میان دامداران عرضه کند ولی این که چه تصمیمی برای شیر و سبوس در آینده گرفته خواهد شد هنوز مشخص نیست. قیمت نهاده‌های دامی به‌شدت افزایش پیداکرده به‌طوری که علوفه دولتی نسبت به سال‌گذشته با افزایش ۴۲درصدی روبه‌رو شده است. قیمت ذرت هم از ۱۳۰۰تومان به ۱۹۰۰تومان رسیده و قیمت سویا نیز از ۲۴۵۰تومان به ۳۳۵۰تومان رسیده و این امر برای دامداران بسیار سنگین است.
اتحادیه دامداران تقاضاکرده که تصمیم‌گیری‌های نهایی به یکی از این دو صورت باشد یا این که جو، ذرت و سویا با نرخ ۸۵۰۰تومان عرضه و قیمت سبوس هم تغییر نکند یا دولت کلا آزادسازی کرده و هیچ علوفه‌ای به دامداران ندهد و قیمت شیر را به ۱۰هزار تومان برساند. قیمت واکسن تب‌برفکی در دو سه سال گذشته هر دوز ۶۰۰۰تومان برای دامداران تمام می‌شد اما در سالجاری قیمت این واکسن به ۶۰هزار تومان رسیده که این واکسن باید هر چند ماه یکبار به دام ها زده شود.
رد پای نان در شیر خام
سید احمد مقدسی / رئیس هیات مدیره انجمن صنفی گاوداران
افزایش قیمت تمام شده عوامل تولید یا همان نهاده‌های دامی تولید شیر خام به ۶۴۰۰ تومان رسیده است. به همین دلیل ابتدای امسال تشکل‌های دامداری مکاتبات زیادی با ستاد تنظیم بازار، وزارت جهاد کشاورزی و سازمان حمایت از تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان داشت و بر این اساس تصمیم گرفته شد قیمت ۶۴۰۰ تومان برای هر کیلوگرم شیر خام تعیین‌شود. در جلسه سه هفته قبل ستاد تنظیم بازار قرار بود که این قیمت اطلاع‌رسانی شود، ولی مسؤولان ستاد اعلام کردند طبق دستور حسن روحانی، رئیس‌جمهور هیچ کالایی تا زمان برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری رنگ افزایش قیمت به خود نمی‌بیند. در جلسه مذکور به ستاد تنظیم بازار پیشنهاد کردیم در حال حاضر قیمت را امضا و به تصویب برسانیم، سپس آن را بعد از انتخابات و روز یک تیر ماه ابلاغ کنیم که مورد موافقت اعضای ستاد تنظیم بازار قرارگرفت. سه‌شنبه هفته گذشته طبق دستور کاظم خاوازی، وزیر جهاد کشاورزی قرار بود کارگروهی در این وزارتخانه برای تعیین قیمت شیر تشکیل شود.
در همان روز، جلسه با حضور امید گیلانپور معاون بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی، عباس تابش رئیس سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان، عباس قبادی رئیس تنظیم بازار و بنده برگزار شد و قرار بود قیمت ۶۴۰۰ تومان ابلاغ شود.
با این حال، فردای همان روز متوجه شدیم این قیمت ابلاغ نشده و حتی آقای واعظی، رئیس دفتر رئیس‌جمهور درباره افزایش قیمت شیر گفته هیچ گرانی‌ای نباید بدون هماهنگی اتفاق بیفتد. سه ماه است با نهادها و معاونت‌های زیرمجموعه وزارت جهاد کشاورزی و صمت برای تعیین قیمت جلسه گذاشته‌ایم و خروجی آن به‌صورت مصوبه بیرون می‌آید. آیا این هماهنگی نیست؟ قیمت نهاده‌های دامی به‌شدت افزایش پیدا کرده، به طوری که نسبت به سال گذشته کاه ۸۰۰ تومانی به ۴۰۰۰ تومان، یونجه ۲۰۰۰تومانی به ۵۷۰۰ تومان، ذرت ۶۰۰ تومان به ۱۶۵۰تومان رسیده است که این سه محصول ۶۰درصد هزینه تولید دام را تشکیل می‌دهد، سه هفته قبل نیز دولت با آزادسازی سبوس قیمت آن را از ۱۴۰۰تومان به ۴۰۰۰ هزار تومان رساند.
چطور دامدار باید در این شرایط به تولید ادامه دهند، طبیعی است دامداران برای این‌که صدایشان شنیده شود با اعتراض و تجمع جلوی فرمانداری چند استانی که قطب تولید شیر کشور بودند قصد دارند صدایشان به گوش مسؤولان برسانند. حق دامدار در حال حاضر ضایع می‌شود، آقای رئیس‌جمهور برای این که می‌خواست قیمت نان افزایش پیدا نکند دست در جیب دامداران کرده و قیمت سبوس را آزاد کرد و مابه التفاوت آن را از دامداران تامین کرد. با افزایش قیمت نهاده‌های دامی در کشور، خشکسالی که در ۵۰ سال اخیر بی‌سابقه بوده و همچنین آزادسازی قیمت سبوس دامدار چطور می‌تواند با همان قیمت قبلی به تولید خود ادامه دهد، بنده حاضرم به صورت مجانی گاوداری خود را در اختیار مسؤولان قرار دهم و اگر توانستند با قیمت شیر فعلی گاوداری را اداره کنند، کل زندگی خود را به نام آنها خواهم کرد. از ابتدای سال شاهد افزایش قیمت کالاهای اساسی در کشور بودیم و برخی بر این باورند به دلیل تخصیص نهاده دامی قیمت شیر خام نیز باید تعیین شود در حالی که هزینه‌های بخش تولید آزاد است اما قیمت گذاری دستوری است.
منبع: جام جم