سرنوشت «هبت‌‌الله» و «ملابرادر»؛ رهبران مفقود طالبان کجا هستند؟
گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو - احمد رضاپور؛ شبکه سی.ان.ان آمریکا (CNN) در گزارشی تحت عنوان «رهبران مفقود طالبان کجا هستند؟ شایعاتی درباره سرنوشت دو تن از سران ارشد طالبان درحال پخش است» نوشت: رهبران طالبان به ندرت در محافل عمومی دیده می‌شوند و به راحتی مصاحبه یا کنفرانس خبری برگزار نمی‌کنند. بسیاری از آنان در سایه حرکت می‌کنند و مکان استقرار آنان مشخص نیست که همین موضوع در حال ایجاد شایعاتی پیرامون سلامت آنان و احتمال بروز اختلافات داخلی در این گروه است.
طی روزهای اخیر این شایعات به قدری گسترش یافته است که سخنگوی طالبان مجبور به طفره رفتن از پاسخ به این سوال شدند که «آیا ملا برادر - از برجسته ترین شخصیت‌های طالبان هفته گذشته در جریان یک نزاع با شبکه قدرتمند حقانی در کابل زخمی و یا کشته شده است؟»
مشابه همین موضوع، مقامات طالبان مکرّراً اعلام کرده‌اند که مولوی هِبَت الله آخوندزاده رئیس طالبان به زودی در ملا عام حاضر خواهد شد. تاکنون این واقعه رخ نداده است و همین باعث تقویت شایعاتی مبنی بر این شده که «مولوی هِبَت الله بیمار و یا حتی مرده است»
در کشورهای جهان وقتی یک سیاستمدار هدف یک چنین گمانه زنی‌هایی قرار می‌گیرد، یک کنفرانس خبری برگزار می‌کند و یا در یک برنامه تلویزیونی ظاهر می‌شود. در مورد ملا برادر امّا روز دوشنبه یک فایل صوتی ۳۹ ثانیه‌ای با کیفیت متوسط همراه با یک یادداشت دست نویس از سوی دستیارش منتشر شد. هیچ ویدئو یا تصویری منتشر نشد. آخرین بار، ملا برادر در یکی از هتل های کابل در هفته اول سپتامبر (هفته دوم شهریور) رویت شد.
ظاهراً ملا برادر در این فایل صوتی می‌گوید: «من طی این روزها در سفر بودم. من به جایی رفته بودم. همه ما خوب هستیم. برخی از شبکه‌های خبری این تبلیغات را به راه می‌اندازند و چنین دروغ‌های شرم آوری را به زبان می‌آورند. هیچ مسئله و مشکلی وجود ندارد. من ۱۰۰ درصد به شما اطمینان می‌دهم.»
ملا برادر رئیس دفتر سیاسی طالبان است و مذاکرات با دولت قبل و ایالات متحده آمریکا را در دوحه هدایت می‌کرد. برخی انتظار داشتند که ملا برادر نخست وزیر شود ولی پس از مذاکرات طولانی پیرامون تشکیل دولت جدید در افغانستان، ملا برادر به عنوان معاون نخست وزیر انتخاب شد.
غیبت ملا برادر در نشست روز یکشنبه هیئت مقامات طالبان با شیخ محمد بن عبدالرحمان - وزیرخارجه قطر در کابل، شایعات درباره شکاف‌های داخلی طالبان را تقویت کرد. مقامات طالبان در این باره توضیح دادند که ملا برادر در کابل نبوده بلکه به قندهار رفته است. قندهار شهری است که گفته می‌شود مولوی هبت الله رئیس طالبان نیز در آنجا مستقر است.
رؤیت نشدن رهبران طالبان پدیده جدیدی نیست. طالبان گروهی نیست که احساس کند نیاز به ارتباط با دنیای بیرونی دارد. اقدامات روابط عمومی طابان طی دوسال گذشته با ایجاد حساب‌های کاربری در شبکه‌های اجتماعی به چند زبان دنیا و سخنگویی نظیر ذبیح الله مجاهد پیچیده تر شده است. طالبان هنگام هجوم برق آسای جنگجویانش به سراسر افغانستان در ماه آگوست / مرداد، حجم زیادی ویدئو در این باره تهیه و تولید کرد.
امّا این راهبرد ارتباطی قاطع به رهبران و فرماندهان طالب تعمیم داده نمی‌شود. رهبرانی که که بیشتر زندگی خود را در جنگ‌های چریکی سپری کردند و در برخی موارد سال‌ها در زندان بودند. طالبان هنوز یک سازمان رازآلود و مخفی است.
یکی از روزنامه نگاران پاکستانی که سال‌ها درباره طالبان کار کرده است به شبکه CNN گفت: «اکثر رهبران طالبان بالاخص خاندان حقّانی از قرار گرفتن در معرض دید عموم پرهیز می‌کنند، زیرا به این جمع بندی رسیدند که هویت آنان به دشمن کمک کند تا مورد هدف آنان قرار بگیرند. به نظر می‌رسد عادات قدیمی به سختی از بین می‌روند.»
مثالی بهتر از ماجرای مرگ ملا عمر - بنیان گذار و اولین رهبر طالبان به دلیل بیماری سل برای توصیف نگرش این گروه نسبت به شفافیت نمی‌توان آورد. ملا عمر در سال ۲۰۱۳ مرد، امّا طالبان این واقعیت را تا دو سال بعد از آن فاش نکرد. این خود گواه اختلافات عمیق در این گروه به ویژه بر سر مذاکرات صلح است که بسیاری از فرماندهان طالبان در مقابل آن مقاومت می‌کردند. اختلافات به قدری حاد شد که برخی از فرماندهان از طالبان خارج شدند و به شاخه نو ظهور داعش در افغانستان ملحق شدند.
مولوی هبت الله آخوندزاده - رهبر فعلی طالبان در شهر کویته پاکستان طی نشست جنجالی شورای رهبری در سال ۲۰۱۶ انتخاب شد. مولوی هبت الله طی پنج سال گذشته در ملاءعام مشاهده نشده است. در بیشتر روزهای سال ۲۰۲۰ حتی یک بیانیه به اسم او منتشر نشد. مولوی محمدعلی جان احمد - ار مقامات ارشد طالبان در ژوئن سال ۲۰۲۰ به مجله فارن پالیسی آمریکا گفته بود که مولوی هبت الله مبتلاء به کرونا شده است. وی گفت: «رئیس ما بیمار است ولی رو به بهبودی می‌باشد.» سایر منابع طالبان به فارن پالیسی گفته‌اند که فکر می‌کردند مولوی هبت الله بر اثر کرونا مرده است.
رهبر طالبان کیست؟ + عکس و سلسله مراتب سازمانی
طی ماه های اخیر که طالبان قدرت را در کابل به دست گرفته است، تنها یک بیانیه به اسم مولوی هبت الله منتشر شده که در آن گفته است: «من به همه هموطنانم اطمینان می‌دهم که اعضای دولت طالبان سخت تلاش خواهد کرد که قوانین شریعت را در کشور حفظ کند.»
اگر امروز اختلافات در سطح رهبری طالبان جدی باشد، احتمالاً ریشه آن به به نشست انتخاب رئیس طالبان در سال ۲۰۱۶ برمی‌گردد. در این نشست جهت حفظ یکپارچگی گروه دو نفر به عنوان معاون منصوب شدند: ملا یعقوب - پسر ملا عمر اولین رهبر طالبان و سراج الدین حقانی - رهبر شبکه حقانی. ملا یعقوب وزیر دفاع و سراج الدین وزیر کشور حکومت جدید است. با وجود اهمیت آنان در تصدی مناصب امنیتی اصلی، اطلاعات کمی درباره آنان قابل مشاهده است.
در این فضای ملتهب، هرچیزی درباره منازعه یا درگیری عوامل رقیب در طالبان قابل استناد و رسمی نیست. نحوه تصمیم گیری داخلی طالبان معنای جدیدی به واژه مبهم/غیرشفاف خواهد داد.