نقش انجمن‌ها در دیپلماسی علمی با کشورهای منطقه

محمد نبیونی عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی در رشته علوم سلولی تکوینی، با خبرنگار گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو، در مورد هدف انعقاد قرارداد بین سه انجمن زیست شناسی ایران، سلولی تکوینی ایران و کشت سلول و بافت ایران با مرکز رشد فناوری سلامت دانشگاه علوم پزشکی تهران شعبه مرکز تحقیقات رشد و تکامل و چشم انداز این جلسه در حوزه سلامت جامعه، ماهیت و وظیفه اصلی انجمن‌های علمی در همه کشورها و در حوزه‌های اجتماعی و علمی را برقراری ارتباط بین اجتماع با دانشمندان و به تعبیری ترجمه زبان دانشمندان برای مردم عنوان کرد و یکی از وظایف انجمن زیست شناسی ایران به عنوان انجمن مادر با بیش از ۵ هزار عضو که اعضا آن دارای مدرک کارشناسی ارشد به بالا و بخش قابل توجهی از آنها اعضا هیئت علمی دانشگاه‌های کشور هستند را در مورد ارتباط بین دانشمندان علوم زیستی در حوزه وزارت علوم و وزارت بهداشت دانست و گفت: این مجموعه تلاش می‌کند ادبیات مشترک را، که به واسطه جدا شدن وزارتخانه ها از بین رفته، ایجاد کند و ایراداتی مانند عدم ارتباط و عدم تعامل مؤثر را از بین برده و به مرحله‌ای از هم زبانی و همراهی و تعامل نزدیک شوند. 

وی افزود: بخش قابل توجهی از فارغ التحصیلان حوزه های علوم زیستی مانند علوم جانوری، گیاهی، سلولی- مولکولی و میکروبی در دانشگاه های دولتی، آزاد، پیام نور و غیرانتفاعی دروسی را خوانده و مهارت‌هایی را کسب کرده که در حوزه های کاربردی بخش های مختلفی قابل استفاده است و استفاده از آنها در حوزه‌های مرتبط با سلامت با توجه به آنکه متولی آن وزارت بهداشت است، نیازمند همکاری بیشتری است.

رئیس انجمن زیست شناسی ایران گفت: در سال‌های اخیر در فاصله‌ای که بین دو حوزه آموزش و پژوهش در ایران به وجود آمده که شاید بتوان گفت منحصر به فرد در دنیاست، باعث شده بسیاری از فارغ التحصیلین اگرچه دروس و مهارت مشترکی دارند ولی نتوانند به یکدیگر کمک کنند که نتیجه آن ضرر مردم در این حوزه هاست. 

وی در ادامه تقاضای بسیار زیاد فارغ التحصیلان علوم زیستی برای کار در آزمایشگاه‌ها، پژوهشگاه ها، پژوهشکده‌ها و مراکزی که مرتبط با حوزه سلامت، بهداشت و درمان هستند و فاصله گذاری بین این افراد به خصوص در حوزه‌های پژوهشی مانند اساس سلولی مولکولی سرطان و بسیاری از بیماری‌ها، باعث شده که کشور نتواند از همه پتانسیل‌هایش استفاده کند. 

تفکیک نظام عالی آموزش پزشکی و نظام آموزش عالی غیر پزشکی در ایران!

رئیس انجمن زیست شناسی ایران همچنین گفت: خوشبختانه انجمن زیست شناسی ایران با مشارکت دیگر انجمن‌ها از جمله انجمن سلولی تکوینی ایران، انجمن کشت سلول و بافت ایران، انجمن ژنتیک ایران، انجمن میکروبیولوژی ایران و انجمن بیوشیمی-بیوفیزیک در قالب اتحادیه انجمن‌های زیستی زمینه همکاری با انجمن‌های علوم پایه پزشکی را، برای این مشکل فراهم کرده است. 

وی پیدا کردن یک ادبیات مشترک را نیازمند گفتگو و تعامل دانست و به فراهم کردن مقدمات آن از چند سال پیش توسط انجمن زیست شناسی با برگزاری کنگره‌های ملی و بین المللی که به صورت دو سالانه در یکی از دانشگاه‌ها و مراکز علم و فناوری کشور برگزار شده و دعوت از رؤسای انجمن‌های علمی علوم پایه پزشکی در حوزه وزارت بهداشت و درمان برای رفع این نقیصه، اشاره کرد.

نبیونی همچنین به مسئله تفکیک نظام عالی آموزش پزشکی و نظام آموزش عالی غیر پزشکی در ایران پرداخت و گفت: شاید بارها شنیده ایم که ایران یکی از معدود کشورهایی است که نظام آموزش عالی را تفکیک کرده و در کشورهای توسعه یافته نظام آموزش عالی یک نظام یکپارچه محسوب می‌شود. این تفکیک‌ها در حوزه سیاست‌گذاری و حوزه حاکمیتی وجود داشته و دانشگاهها سیاستگذاری هایشان برای آموزش را به نحوی انجام می‌دهند که در صورت ضرورت بتوانند هم آموزش پزشکی و هم آموزش غیرپزشکی را داشته باشند. اگرچه بنابر ضرورتهای دوران جنگ تحمیلی شرایطی بوجود آمد که این تفکیک صورت گرفت ولی به مرور زمان دامنه‌اش زیاد و این گروهها کاملاً از هم جدا شدند. 

وی اجتماع، هم فکری و پیدا کردن راه حل در حوزه‌های دیگر از جمله محیط زیست و حوزه‌های فناوری‌های نوین توسط تمام انجمن های منشعب شده از انجمن زیست شناسی ایران را یکی از وظایف خود دانست و همچنین کمک و راهنمایی انجمن به سیاست مداران، سیاست گذاران و مجریان در سطوح مختلف اعم از کمیسیون آموزش تحقیقات مجلس و وزرات‌خانه‌های مرتبط و استقبال خوب مسئولین در سطوح اجرایی و سیاست گذاری را مطرح کرده و اظهار داشت که جلسات بسیار خوبی برگزار شده تا بتوانیم یک همگرایی خوبی در این زمینه ایجاد کنیم که به اشتغال جوانان در حوزه تخصصی تحصیلی‌شان کمک کرده و موانع موجود را با کمک سیاست گذاران برطرف کنیم و جوانان بتوانند با مشکلات کمتری در این زمینه مواجه شوند و جذب بازارهای تخصصی و حوزه‌های تخصصی خود بشوند.

نبیونی در مورد طرفین انعقاد این قرار داد اضافه کرد: با تلاش صورت گرفته امروز بین سه تا از این انجمن‌ها با مرکز رشد فناوری سلامت و مرکز تحقیقات رشد و تکامل دانشگاه علوم پزشکی تهران تفاهم نامه منعقد می‌شود و حداقل دستاورد آن حضور اعضای هیئت مدیره این انجمن‌ها در بالاترین سطح و ایجاد امکان آشنایی با پتانسیل‌های مجموعه های فناوری سلامت و متقابلاً آشنایی دست اندر کاران مرکز رشد و مرکز تحقیقات با پتانسیل‌های این انجمنها است. همچنین با تبادل اطلاعات و افکاری که صورت می‌گیرد، زمینه همکاری‌های علمی، آموزشی، پژوهشی و فناورانه فراهم می¬شود. 

ضرورت شناخت نیاز کشور در زمان‌های مختلف

نبیونی درمورد اقتصاد دانش بنیان نیز گفت: سالهاست ما تلاش می‌کنیم که اقتصاد دانش بنیان را در اولویت اقتصاد مقاومتی قرار دهیم، مشکلات و نیازهایمان را، به خصوص در حوزه‌هایی که به راحتی امکان تأمین آنها از خارج وجود ندارد، خودمان با کمک جوان‌ها، حمایت پیشکسوتان و راهنمایی‌های بزرگترها برطرف کنیم. بنابراین انعقاد این تفاهم نامه با مرکز رشد سلامت، این زمینه را که دانشجویان، بخصوص دانشجویان تحصیلات تکمیلی که یا عضو این انجمن‌های سه گانه هستند و یا می‌توانند در آینده عضو شوند، بتوانند همکاری‌های مشترکی داشته و نیازهای این بخش‌ها را با اشکال مختلف، با حضورشان در این مراکز رشد و در قالب ایجاد شرکت‌های نوپا، فراهم کنند. 

وی یکی از نکات مهم در طول دوره تحصیل دانشجویان در دانشگاه‌ها را آشنایی با پتانسیل‌های بالقوه ای که در حوزه‌های مختلف وجود دارد، دانست و گفت: این امر در قالب بازدیدهای علمی، گردش‌های علمی، بازدید از مراکز علم و فناوری دیگر و یا در حوزه‌های مختلف مربوط به صنعت یا حوزه‌های مشابه صورت می‌پذیرد تا دانشجویان در طول تحصیل و کسب مهارت بدانند به کدام سمت باید رفته و نیاز کشور در کجاست مثل بحران آب، بحران‌های زیست محیطی و بحران‌هایی که در حوزه سلامت با آنها مواجه ایم که پایه تمام این مسائل به بخشهای مختلف علوم زیستی مرتبط می‌شود. این مجموعه‌ها اگر بایکدیگر همکاری کنند می‌توانند راهنمایی‌های لازم را داشته، در برنامه‌ ریزی‌های کلان کشور مشارکت کرده و جهت گیری های لازم را داشته باشند تا دست اندر کاران اجرایی بتوانند راحت‌تر و با اطمینان بالاتری امور را پیش برده و به نتیجه برسانند. این مسئله باعث می‌شود تا شرایط کشور حداقل در محدوده منطقه و کشور خودمان بهبود پیدا کند.

رئیس انجمن زیست شناسی ایران در پایان به دیپلماسی علمی به عنوان بخشی از وظایف انجمن‌ها اشاره کرد و آن را جدای از سیاست ها، شرایط سیاسی و روابط دیپلماتیک مرسوم دانست و گفت: انجمن ها در قالب دیپلماسی علمی می‌توانند با کشورهای دیگر ارتباطات داشته باشند.

وی گفت: شاید شرایط برای دیپلماسی علمی با کشورهای غربی به راحتی فراهم نباشد ولی با کشورهای منطقه که در دستور کار دولت جدید هم هست، می‌تواند فراهم شود. به شکل‌های مختلف و در قالب پیمان‌های مختلفی که وجود دارند مانند پیمان شانگهای که اخیراً ایران هم به آن پیوسته، زمینه‌های دیپلماسی علمی در حوزه منطقه‌ای شانگهای و یا حتی اکو و صندوق‌های علمی که در این زمینه وجود دارند، می‌تواند فراهم شود. این انجمن‌ها می‌توانند در این رابطه هم نقش مؤثری داشته باشند.