بیکاری؛ جدی‌ترین چالش استاندار بعدی البرز / آیا ظرفیت‌های بزرگ اقتصادی «ایران کوچک» در جوار تهران دیده می‌شود؟

گروه استان‌های خبرگزاری دانشجو، اعظم ذوالفقاری منظری؛ * جدایی البرز از تهران به ۱۲ سالگی رسیده؛ مساحتی معادل پنج هزار و ۸۳۳ کیلومتر مربع که اکنون حدود ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار نفردر آن زندگی می‌کنند. البرز استان کوچکی است، شهر‌های کوچکی هم دارد، اما کرج با رشد جمعیت سالان ۴ و ۷ دهم درصدی، بالاترین نرخ رشد جمعیت را در میان استان‌های ایران دارد. بافت جمعیتی این استان، با اینکه شامل اقوام مختلف فارس زبان و ترک زبان است، اما مهاجرت‌های گسترده از سراسر کشور به تهران و اسکان در کرج باعث شده در این استان، مردمی با ریشه اقوام مختلف زندگی کنند و همین امر، مساله اشتغال و کار را در البرز تحت تأثیر قرار داده است؛ بنابراین در البرز نباید به دنبال مشاغل سنتی باشیم.

در این استان کشاورزی آنقدر‌ها رونق ندارد. براساس آمار ارائه شده از سوی سازمان جهاد کشاورزی این استان، تنها ۴۸ صدم اراضی کشور در البرز واقع شده؛ یعنی ۶۷ هزار هکتار زمین کشاورزی و باغی. در واقع اقبال مردم وقتی با انواع صنایع در این استان مواجه می‌شوند و کمبود آب را می‌بینند، ترجیح می‌دهند برای اشتغال سراغ کار‌های راحتتری از کشاورزی بروند. می‌توان گفت خشکسالی و شیوه‌های کشاورزی سنتی که نیاز به آب زیادی دارد، دلیل دیگری بر این است که مردم در البرز برای اشتغال، سراغ کشاورزی نروند. با این حال، البرز ظرفیت‌های بزرگی در حوزه صنایع دارد.

آمار اشتغال در البرز 

صنایع استراتژیک بسیاری در البرز مستقر شده و عمده دلیل آن هم نزدیکی به تهران بوده است. از سوی دیگر دراطراف کرج و شهرستان‌های دیگر این استان ۱۵ شهرک و منطقه صنعتی به ثبت رسیده است. این آمار نسبت به استان‌هایی مانند اصفهان، خراسان رضوی و مرکزی کمتر است، با این حال البرز در رده استان‌های صنعتی کشور قرار می‌گیرد؛ هرچند این مساله وابستگی زیادی به همجواری با استان تهران دارد.

اما نرخ بیکاری در البرز بیشتر از متوسط کشور است. براساس آمار‌های منتشر شده از سوی اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی این استان، نرخ بیکاری البرزی‌ها در یک سال گذشته حدود ۱۲ و سه دهم درصد بوده است. شاغلان بخش کشاورزی در این استان کمتر از چهار درصد است و درصد شاغلان صنایع به بیش از ۴۰ درصد می‌رسد. شاغلان حوزه خدمات بیشتر از ۵۵ درصد هستند.

با این آمار بهتر می‌توان به نقشه اشتغال در استان البرز پی برد. از سوی دیگر نرخ بیشتر از ۱۲ درصد بیکاری در این استان که حدود سه درصد از آمار کشوری بیشتر است. سال گذشته از سوی مرکز آمار ایران، نرخ بیکاری در کشور چیزی حدود ۹ و ۶ دهم درصد اعلام شد.

وابستگی اقتصادی البرز به تهران

مساله اینجاست که اشتغال در البرز وابستگی شدیدی به تهران دارد. این وابستگی در سال‌های قبل از جدایی کرج از استان تهران بازمی گردد. کرج و شهر‌های اطرافش که قبلا جزئی از شهرستان کرج بودند، پس از ۱۲ سال هنوز نتوانسته اند به استقلال از تهران برسند و همین امر زندگی در کرج را دستخوش چالش‌های اجتماعی جدی می‌کند. چالش‌هایی مانند نبود احساس تعلق عمیق به محل زندگی و عدم وابستگی به اجتماع. کرج سال‌ها به عنوان شهری شناخته می‌شد که خوابگاه شاغلان در تهران است. کسانی که از شهر و دیار خود به تهران کوچ کردند تا به درآمد بیشتری دست یابند، اما به جامعه‌ای رسیدند که نمی‌توانست برای آنان حس وطن ایجاد کند. به همین دلیل بود که سال‌ها از کرج به ایران کوچک یاد کردند.

به نظر می‌رسد یکی از چالش‌های اصلی استاندار جدید در البرز همین مساله اشتغال آن باشد. اشتغالی که بر پایه زیست بوم اقتصادی این استان برنامه ریزی شده باشد، نه در وابستگی به تهران. در واقع مردم استاندار البرز باید برنامه‌ای برای حفظ نیروی انسانی در این استان داشته باشد.

ظرفیت‌های اشتغال برای البرزی‌ها

کرج در تقاطع حمل و نقل ریلی و جاده‌ای کشور از تهران به نقاط غربی و جنوب غرب کشور قرار گرفته است. منطقه ویژه پیام هم به عنوان یک زیرساخت اقتصادی البرز به شمار می‌رود که می‌تواند به جذب سرمایه بپردازد. از سوی دیگر وجود نقاط گردشگری طبیعی و فرهنگی در این استان به اندازه‌ای است که بتواند نرخ بیکاری را در آن پایین آورد.

ظرفیت‌های دانشگاهی در کرج هم با اینکه باز به تهران وابستگی دارد، اما پس از احداث پارک علم و فناوری در این استان، تاحدودی وابستگی تولید علم و اشتغال زایی از این طریق کمتر شده است. پردیس کشاورزی دانشگاه تهران در کرج واقع است، اکثر دانشجویان کارشناسی و کارشناسی ارشد دانشگاه خوارزمی هم در کرج مشغول به تحصیل هستند. ظرفیت‌های دانشگاه آزاد کرج را هم نمی‌توان نادیده گرفت. همه این دانشگاه ها، مراکز رشد و فناوری دارند که در همه آن‌ها پژوهشگران روی تولیدات دانش بنیان کار می‌کنند. خروجی این دانشگاه ها، پارک علم و فناوری هم باید در افزایش نرخ اشتغال در البرز درنظر گرفته شود.

بی شک توسعه استان البرز در گرو کاهش وابستگی به تهران است و یکی از راه‌های آن، تکیه بر ظرفیت‌های اقتصادی بومی استان است. اما آیا مسئولان آینده البرز می‌توانند برنامه ریزی در این زمینه داشته باشند؟