اله‌دادی: در آینده کمبود نیروی متخصص در حوزه کشاورزی خواهیم داشت/ روزبهائی: قانون مجوز‌های کسب و کار مانع بوروکراتیک‌های دولتی است

به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو، اولین میزگرد هیات علمی دانشگاه‌های کشاورزی با موضوع بررسی موانع اشتغال فارغ التحصیلان کشاورزی به همت بسیج دانشجویی پردیس ابوریحان دانشگاه تهران و با حضور تعدادی از اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها برگزار شد که متن صحبت‌های مهمانان این برنامه به شرح زیر است:

دکتر ایرج‌ اله‌دادی، هیات علمی دانشگاه تهران
یکی از راهکار‌های خارج شدن از وضع نابسامان اشتغال فارغ التحصیلان در رشته‌های کشاورزی استفاده از ظرفیت‌های کارافرینی است که دنیا به این سمت در حال حرکت است که، چون کارافرینی موجب ایجاد و توسعه فناوری میشود و تولید ثروت و درامد را دارد، اکثر جوامع به سمت ایجاد شرایطی برای کار افرینی رفته‌اند.

مسئله‌ای که اشتغال فارغ التحصیلان رشته کشاورزی را به خود اختصاص داده، در سه بخش دولتی خصوصی و دانشگاه خلاصه می‌شود. این سه بخش در کنار همدیگر در اشتغال‌زایی و مهارت‌محوری برای دانشجویان اثر دارد. یکی از مسائلی که باعث تضعیف اشتغال فارغ التحصیلان شده است، عدم تناسب دانشگاه‌های کشاورزی با تعداد دانشجویانش است و بحث بعدی استفاده نکردن از نیرو‌های جوان و کارآمد در بخش‌های مربوطه است. برای حل شدن بحث اشتغال و ایجاد کسب و کار نیازمند یک برنامه پایدار هستیم در حالی که فعلاً متاسفانه برنامه‌ای پایدار برای این امر نداریم. همان طور که در بیانیه گام دوم انقلاب مقام معظم رهبری هم به این مسائل پرداخته‌‍اند.

از عوامل ایجاد اشتغال برای فارغ التحصیلان می‌توان ۷ مورد را ذکر کرد: که اولین عامل برنامه ریزی درست برای اشتغال است که ذیل آن مسئله، اینکه آیا تا به حال محور‌های برنامه‌ای ما برای ایجاد اشتغال درست بوده یا خیر بیان می‌شود. دومین عامل نوآوری است که باعث می‌شود انگیزه در نیروی جوان ما ایجاد شود تا متناسب با آن فعالیت کند و اینکه چقدر تا به حال سیستم‌‎های ما از فناوری‌های روز استفاده کرده‌اند را در پی دارد. سومین عامل، عوامل مدیریت است؛ همان طور که شاهد هستیم متاسفانه بخش‌های سیاست‌گذار در حوزه کشاورزی که سازمان‌های زیادی را شامل می‌شود با یکدیگر هماهنگی ندارند و همین دم یک پارچگی‌شان باعث تضعیف اشتغال کشاورزی شده است.

چهارمین عامل سیاست‌های راهبردی هست که بحث‌هایی مثل خشکسالی‌های اخیر را شامل می‌شود که نشان می‌دهد در این بخش‌ها با توجه به شرایط زمین که با گذشت زمان گرم‌تر میشود، خشکسالی را در پی دارد. پنجمین عامل، عوامل آموزشی است که نظام آموزشی دانشگاه‌های کشاورزی ما برای برای آموزش مهارت‌های لازم به دانشجویان رشته‌های کشاورزی خصوصاً مهارت‌های عملی خیلی خوب عمل نکرده‌اند. به همین دلیل است که در حال حاضر ۳۰ درصد از فارغ التحصیلان کشاورزی ما بیکار هستند و در رشته‌هایی خارج از تخصص تحصیلی‌شان فعالیت می‌کنند و از نظر بنده ما به طور قطع در سال‌های آینده با مشکل کمبود نیروی متخصص در حوزه کشاورزی برخورد خواهیم کرد. زیرا که ما الان باید در حال تربیت نسل سوم که همان کارافرینی است، در دانشگاه باشیم، اما متاسفانه تربیت نسل اول هم به درستی کامل نکرده‌ایم.

ششمین عامل، دور بودن دانشگاه از فضای جامعه کشاورزی است که راهکار درست این امر، این است که باید دانشجو از همان سال اول با مسائلی مثل مزرعه و .. درگیر باشد و از مشکلات آن آگاه باشد تا بتواند برای چالش‌هایی که در این بخش وجود دارد، تدبیری کند و درگیرش شود نه صرفاً به پاس کردن کلاس‌های درس بسنده کند و مدرک گرفتن ملاکش باشد. هفتمین عامل، احیای دوره‌های عملی است که دوره‌هایی مثل کاردانی و مهارت محور باید برای دانشجو اجرا شود تا او بتواند بعد از دوره‌ی فارغ‌التحصیلی‌اش از مهارت‌های خوبی برخوردار باشد و خودش را در کار‌های عملی موثر بداند.


دکتر عباس روزبهائی، هیات علمی دانشگاه تهران
اهمیت بخش کشاورزی برای ایجاد اشتغال قابل انکار نیست، اما این بخش زیر سایه برنامه‌ریزی درست می‌تواند پیشرفت کند که مهم‌ترین عامل تضعیف بخش کشاورزی برنامه نادرست آن است. چرا که یکی از عواملی که واقعا می‌تواند اشتغال فارغ‌التحصیلان را حل کند، استفاده از ظرفیت‌های کارآفرینی و حرکت به این سمت است.

دولت نیز می‌تواند با دادن تسهیلات لازم و مناسب در احیای این کار نقش موثری داشته باشد. چرا که مثلاً در مناطق محروم که از نظر امکاناتی خیلی وضع مناسبی ندارند، اما میشود آن را احیا کرد، اگر مراکز دولتی برای احیای این مناطق تسهیلات مناسبی را برای دانشجویان و همچنین فارغ‌التحصیلان قرار دهد تا این‌ها بتوانند از دانش‌شان برای احیای این مراکز استفاده کنند و به وسیله این تسهیلات انگیزه لازم را، هم در افزایش دانش دانشجویان و هم در افزایش امکانت مناطق محروم نقش داشته باشد. در صورتی که الان بدلیل شرایط سختی که وجود دارد خیلی انگیزه‌ای برای احیای این مناطق وجود ندارد و این ظرفیت‌ها مغفول مانده‌اند.

مشکل دیگر برای اشتغال دانشجویان این است که متاسفانه در دولت یک سری بوروکراتیک‌هایی قرار دارد که اتفاقا این قانون مجوز‌های کسب و کار که به تازگی تصویب شده است، در جلوگیری از این بوروکراتیک‌های دولتی خیلی موثر است و این قانون باعث میشود همه چیز بر خط و آنلاین انجام شود و موانع کمتر شوند. از موانع ایجاد کسب و کار می‌توان به قوانین خاص بیمه و عدم شفافیت واحد‌های تولیدی مخصوصا برای بنگاه‌های کوچک در بخش‌های خصوصی اشاره کرد.

همچنین عدم ایجاد و کم بودن مراکز کارآفرینی برای فارغ‌التحصیلان یکی از موضوعات تضعیف اشتغال است. همچنین پدیده‌ای به اسم تحصیل برای مهاجرت و فرهنگ نامناسب و دیدگاه منفی نسبت به رشته‌های کشاورزی باعث به وجود آمدن نیروی کم و منفعل در این حوزه است. در صورتی که اگر دانشجویان این رشته از طریق لینک شدن با اساتید مجرب و فارغ‌التحصیلان قبل از خود بتوانند ایده‌های مناسبی در این بخش پیدا کنند، موفق خواهند شد. البته در ایجاد سازوکار‌هایی برای اشتغال فارغ‌التحصیلان دانشگاه دخیل است، ولی دانشگاه تمام دلیل نیست و به عنوان مثال کم بودن پروزه‌های عمرانی و همچنین نبودن رقابت بین رشته‌ها و عدم دانش کافی و... در اشتغال دخیل است. چرا که اگر پروزه‌هایی باشند تا دانشجویان بتوانند بر روی آن کار کنند، یقینا بخش زیادی از مشکل اشتغال حل می‌شود، اما در صورتی که خود دانشجو هم فعالیت‌هایی داشته باشد و برای آن فعالیت کند.

دکتر عزیز اله خیری، هیات علمی دانشگاه زنجان
بخش کشاورزی یکی از بخش‌هایی است که اگر واقعا سازکار‌ها و توسعه و سرمایه‌گذاری آن به درستی تشکیل شود، می‌تواند هم درحل مشکل اشتغال و هم در حل امنیت غذایی تاثیر بسزایی داشته باشد. برای مثال کشور ما در حال حاضر رتبه دهم از بخش محصولات گیاهی را دارد و می‌توان گفت در بخش گیاهان دارویی و باغی کشور ما رتبه بالایی را دارد، اما اهمیت بحث‌هایی هم مثل خام فروشی در این بخش قابل انکار نیست که بخش زیادی از گیاهان دارویی به صورت خام صادر می‌شوند و یا بعضا فروخته می‌شوند که این موضوع خسارت زیادی در بهره‌وری درست کشور ما از این بخش را به همراه دارد.

از راهکار‌هایی که برای مقابله با این مشکل وجود دارد، استفاده از ظرفیت‌های گلخانه‌ها است، ولی متاسفانه برای استفاده از ظرفیت‌های گلخانه و تاسیس آن سازوکار‌های درستی وجود ندارد و دانشجویان ما اگر برای تأسیس گلخانه بخواهند اقدام کنند با مشکلاتی همچون نبود زمین‌های مناسب و سرمایه کافی مواجه هستند. بخش کشاورزی ما به دو شاخه زراعت و باغبانی تبدیل می‌شود که بعد از آن رشته‌هایی مثل گیاه پزشکی و... در ذیل ۀن قرار می‌گیرد.

استفاده از ظرفیت‌های زراعی و باغی برای ما با چالش‌هایی نظیر کمبود منابع ۀب همراه است که البته این موضوع در کنار استفاده درست از منابع گیاهان دارویی تا حدودی قابل جبران است. چرا که دنیا الان به سمت استفاده از این منابع، حرکت میکند و در کشور‌هایی نظیر آمریکا و... بر روی این منابع سرمایه‌گذاری‌هایی کرده‌اند چرا که تحقیقات نشان می‌دهد استفاده از گیاهان مخصوصا گیاهان دارویی در درمان بسیاری از بیماری‌ها تاثیرگذار است و همچنین باعث بیماری‌های ناعلاجی مثل ام اس و پارکینسون و.. نمی‌‍شود. پس در مقابل اینکه متاسفانه هنوز در کشور ما استفاده از گیاهان دارویی به اثبات و اعتماد برای قشر عموم نرسیده، اما سرمایه‌گذاری برای این بخش می‌تواند بسیاری از مشکلات بیکاری و ایجاد اشتغال را حل کند.

البته مشکلات بخش اشتغال فقط به دانشگاه‌ها ختم نمی‌شود و بلکه به کل سیستم مرتبط است. برای اینکه ما بتوانیم اشتغال فارغ‌التحصیلان را در بخش گیاهی داشته باشیم، باید به آن‌ها آموزش‌های استفاده درست را بدهیم. چرا که مثلاً در کشور‌های خارجی روش‌های نسخه نویسی با گیاهان دارویی را به آن‌ها کاملا یاد میدهند و فرد محصل از نظر شناخت کاربرد دقیق خاصیت‌های هر گیاه اگاه است، اما فی‌الحال این شرایط درکشور ما هنوز ایجاد نشده است.

دکتر محمد حسین فتوکیان، هیات علمی دانشگاه شاهد
گزارشی رسمی ازنرخ بیکاری دررشته‌های مختلف کشاورزی کشور دردسترس نیست. برخی ازدانش‌آموختگان کشاورزی درمشاغل کاذب به دلیل سود اقتصادی بیشتر و جذابیت کاذب آن‌ها فعالیت دارند که درصدآماری آن‌ها مشکل است، ولی بیش از۴۰٪ بیکاران کشور را دانش‌آموختگان دانشگاهی تشکیل می‌دهن دکه از مهم‌ترین دلایل بیکاری دانش‌آموختگان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱. عدم تناسب پذیرش دانشجوی کشاورزی بانیاز‌های جامعه.
۲. افزایش جمعیت جوان کشوردرطی سالیان گذشته وتقاضای بسیار زیادبرای ورودبه دوره‌های تحصیلی دانشگاهی درمیان جوانان.
۳. توسعه گسترده کمی آموزش عالی درکشوردرقالب انواع دانشگاه‌های دولتی وغیردولتی بدون توجه به آمایش آموزش عالی درخصوص رشته‌های کشاورزی وبدون توجه به نیازواقعی جامعه درهراستان ومنطقه.
۴. عدم وجودسرمایه کافی درمیان دانش آموختگان کشاورزی برای تاسیس شرکت‌های دانش بنیان خصوصی واستارت آپ هادرراستای خوداشتغالی (باوجودزمینه مساعدبرای تشکیل شرکت‌های دانش بنیان)
۵. تمایل خیلی کم دانش آموزان نخبه علمی به رشته‌های تحصیلی کشاورزی، چرا که جامعه شناخت کافی ازاهمیت این رشته هادرتوسعه وصنعتی شدن کشوردرآینده ندارد.
۶. تبعیض به علت جنسیت

ناظر به اینکه تعداد قابل توجهی از دانشجویان به ویژه درسال‌های اخیر را خانم‌ها تشکیل می‌دهند که دراستخدام و جذب کارشناس کمتر مورد توجه هستند؛ به طوریکه نرخ بیکاری در زنان بیش از دو برابر مردان است که این عوامل در کنار هم در تضعیف اشتغال فارغ‌التحصیلان بخش کشاورزی دخیل هستند. درباره‌ی قانون مجوز‌های کسب و کار هم که به تازگی به تصویب رسیده، باید گفت مشکل دانشجویان کشاورزی برای اشتغال مشکل گرفتن مجوز نیست، بلکه بخش عمده مشکل نبود سرمایه مناسب برای ایجاد کسب و کار است که حل این موضوع تاثیر بسزایی برای اشتغال‌زایی دارد.

دکتر مهدی عیاری، هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس
بحث اشتغال یکی از مباحثی است که موجب بروز مشکلات زیادی شده است و زمینه‌هایی زیادی دارد، اما در این بین این نکته که برای ایجاد اشتغال باید از ظرفیت‌های حساس و واقعاً مورد نیاز جامعه استفاده کرد، مورد اهمیت است. زیرا که در بین افراد خبر‌های مثل اینکه فردی در ساخت فلان دستگاه صنعتی اقدام کرده است، اما متاسفانه آن دستگاه به فروش خوبی نرسیده است و درآمد خوبی از این ابتکار بدست نیاورده است، برخورد کرده‌ایم که یکی از راهکار‌های حل این موضوع این است که برای فعالیت‌هایی از این قبیل از ظرفیت‌هایی که مورد استفاده عموم جامعه است، استفاده کنیم و در حل آن‌ها دخیل باشیم و به طور کلی بحث ایجاد اشتغال در هر حوزه‌ای باید متناسب با کشش بازار در آن عرصه باشد تا بتواند در حل یکی از معضلات جامعه دخیل باشد و اینکه فارغ‌التحصیلان ما بتوانند به درستی نیاز بازار را بشناسند و از آن مطلع باشند، در تسهیل اشتغال آن‌ها بسیار دخیل است.