توسعه و قدرت از سمت غرب به شرق متمایل شده/ آیا عده‌ای بعد از توافق برجام نیز حرف از مستعمره شدن ایران می‌زدند؟+ فیلم

مهدی خورسند، پژوهشگر اقتصادی سیاسی و کارشناس مسائل اوراسیا در طی گفتگوی تصویری با خبرگزاری دانشجو پیرامون سیاست خارجه دولت سیزدهم و عملکرد چندین ماهه آن و همچنین در رابطه با سفر اخیر رئیس جمهور به روسیه بیان کرد: ترجمان صحیح گفتمان نه شرقی و نه غربی، جمهوری اسلامی، اتفاقاً تعامل و ارتباط هم با شرق و هم با غرب به شرط حفظ صلاح نظام است.

مهدی خورسند، پژوهشگر اقتصادی سیاسی و کارشناس مسائل اوراسیا در ابتدای این گفتگو بیان کرد: با توجه به اینکه دولت سیزدهم و شخص رئیس جمهور مسائلی را خصوصاً در دوران مناظرات انتخاباتی، مطرح کردند پیرامون اینکه باید سیاست تعامل با همسایگان و کشور‌های منطقه و برقراری روابط سیاسی و تجاری و اقتصادی افزایش و بهبود پیدا کند، انتظارات زیادی را از دولت جدید ایجاد کرد. مسئله‌ای که طی سی سال گذشته و روابط ناپایداری که با همسایگان و کشور‌های شرق داشتیم، کمتر بوده و بنا بر این شد که علاوه بر تعاملات با شرق با غرب نیز ارتباطات گسترده داشته باشیم که این عملگرایی در دولت سیزدهم مشاهده شد.

به حداقل رساندن تنش‌ها و شکستن یخ روابط با همسایگان
وی در ادامه صحبت‌های خود افزود: دولت سیزدهم از ابتدا تلاشش بر این بود که تنش‌های ایران با همسایگان را به حداقل برساند و تعاملات سیاسی و تجاری با منطقه را بهبود ببخشد. اولین موضوعی که رخ داد حضور رئیس جمهور در تاجیکستان بود که سبب آغاز همکاری ایران در پیمان شانگ‌های و مهم‌تر از اون باعث شکستن یخ روابط ایران و ترکمنستان شد. تاجیکستان یکی از اصلی‌ترین کشور‌های حوزه تمدنی آسیای مرکزی است و از لحاظ اقتصادی و تجاری بسیار این حرکت رئیس جمهور حائز اهمیت بود. همچنین طی شش سال گذشته روابط با ترکمنستان به شدت کاهش پیدا کرده بود و این کشور که به خاطر عدم پرداخت بدهی‌های گازی، از ما دلخور شده بود، دوباره روابط بهبود پیدا کرد و بعد از آن مقامات ترکمنستان به ایران می‌آیند. همچنین رویکرد ما در قبال باکو با صحبت‌هایی که طرفین انجام دادند، تغییر کرد و شاهد قرارداد گازی بین ایران و ترکمنستان و آذربایجان بودیم که این مسئله باعث دسترسی راحت‌تر پنج استان شمالی ما به گاز شد و همین طور سطح روابط سیاسی با این کشور‌ها را بهبود بخشید. همچنین با کشور‌های حاشیه خلیج فارس سعی بر تعامل و گفتگو گرفته شد که عربستان نمونه عینی آن است. سطح روابط با افغانستان نیز بعد از روی کار آمدن طالبان که نگرانی‌های امنیتی و سیاسی بابت آن وجود داشت، با مدارا بهبود حاصل شد.

عرصه توسعه و قدرت از شرق به غرب متمایل شده است
خورسند در ادامه گفت: مسئله مهم در دوران حال حاضر روابط بین‌الملل جانماندن از سرعت تحولات بین‌المللی و منطقه‌ای است. بسیاری از کارشناسان معتقد هستند که دوران تک قطبی مدیریت آمریکا گذشته است و عرصه توسعه و قدرت از شرق به غرب متمایل شده است که دو بال دارد و یکی بال اقتصادی چین و یکی بال نظامی روسیه است. چین و روسیه در سال‌های اخیر با به چالش کشیدن هژمونی غربی‌ها و دست گذاشتن روی معادلات دلار، عملاً فرآیند افول و تغییر نظم را در دنیا بهم زدند. بعد از خروج آمریکا از برجام، اولین رئیس جمهور از چین با یک بسته پیشنهادی و جایگزین وارد ایران می‌شود و متأسفانه با بی‌میلی دولت مواجه می‌شود.

ایران تا قبل از این، به تنهایی هزینه حضور در صحنه بین‌المل را می‌پرداخت
این پژوهشگر اقتصادی سیاسی افزود: ایران توانست با ایده نگاه متوازن به شرق و غرب، آن سیاست درست را پیاده کند و این یکی از دستاورد‌های بزرگ دولت سیزدهم است. بعد از سفر وزیر امور خارجه به چین، ما سفر آقای رئیسی به روسیه را داشتیم که دستاورد خوبی بود و فضاسازی‌هایی از دوست و دشمن علیه آن شد. اما به دلیل اینکه هنوز ماهیت نوع قرارداد‌ها و توافق‌ها و ریزمکالماتی بین طرفین وجود داشته، دقیق مشخص نیست، مسبب شده که جوسازی‌هایی علیه این سفر در رسانه‌ها مطرح شود. جمهوری اسلامی ایران به دلیل نداشتن شرکای راهبردی عملاً هزینه حضور در صحنه بین‌الملل را به تنهایی پرداخت می‌کرد. ولی با انجام اقدامات اخیر، هر تحریمی از این به بعد اعمال شود، کشور‌های دیگر از جمله همسایگان و چین و روسیه نیز به آن اعتراض خواهند کرد؛ بنابراین با انجام این توازن و توافقات، اتفاقات مثبتی در فضای بین‌الملل و داخل کشور رقم خواهد خورد.

دوستانی که امروز از متسعمره شدن ایران توسط چین و روسیه می‌گویند، آیا بعد از توافق با پنج به علاوه یک نیز همین صحبت را می‌کردند؟
مهدی خورسند با توجه به شایعات فضای مجازی پیرامون ماهیت ارتباط ایران با شرق و غرب گفت: ترجمان صحیح گفتمان نه شرقی و نه غربی، جمهوری اسلامی، اتفاقاً تعامل و ارتباط هم با شرق و هم با غرب به شرط حفظ صلاح نظام است. این دوستانی که امروز از متسعمره شدن ایران توسط چین و روسیه می‌گویند، آیا بعد از توافق با پنج به علاوه یک نیز همین صحبت را می‌کردند؟ همچنین از سمت دیگر نیز باید گفت که چرا تعدادی از نمایندگان مجلس هم از قرارداد ایران و چین مطلع نیستند و جای تأسف دارد. در هیچ کجای دنیا این عرف نیست که قرارداد‌های دیپلماتیک را انتشار عمومی دهند. به دلیل سرعت روایت‌ها و تغیرات و اتفاقات صورت گرفته، ما در جنگ روایت‌ها عقب افتادیم. دلیل اولی که خیلی‌ها از مستعمره شدن ایران سخن می‌گویند، تأثیرپذیری شدید از رسانه‌های غربی بوده است و دوستان دیگر تحلیل منطقی و درستی ارائه نمی‌دهند. نکته دوم این است که عده‌ای به منافع حزبی خود بدون درنظر گرفتن منافع ملی صحبت می‌کنند و نتیجه آن، صحبت‌های بی‌اساسی و طبق منافع خود است. همچنین برخی نیز به شدت سیاست زده شده و هیچ توجهی به تحولات بین‌المللی ندارند. این فضا به دلیل عدم روایت دقیق و صحیح دولت است که باید این ضعف برطرف شود. چون متأسفانه این دولت میراث‌دار یک بی‌اعتمادی مردم به دولت‌های قبل است.

او در پایان صحبت‌های خود افزود: عرصه روابط بین‌الملل عرصه تعامل طبق منافع مشترک با کشور‌ها است و نباید انتظار داشت که فقط منافع ایران تأمین شود و باید منافع دوطرف و حتی چندجانبه کشور‌ها تأمین شود؛ بنابراین با همین نگاه متوازن به شرق و غرب ما می‌توانیم منافع خود را در جهان و فضای بین‌الملل تأمین و با سایر کشور‌ها ارتباط و تعامل داشته باشیم.