خلاقیت و درک صحیح دستگاه دیپلماسی از شرایط منطقه و جهان

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری دانشجو، دنیای خاکی روز‌های پرالتهاب و پر فراز و نشیبی را پشت سر می‌گذارد. در اغلب مناطق کره زمین تشنج و تنش‌های سیاسی و امنیتی بزرگ و کوچک به چشم می‌خورد و در این میان چپاول و تمامیت خواهی ابرقدرت‌های جهان، برای رسیدن به قدرت مطلق در مناطق خود، تمامی ندارد.

در این میان پرونده هسته‌ای ایران به عنوان یکی از پیچیده‌ترین پرونده‌های بین المللی با عبور از فراز و نشیب‌های مختلف در دو دهه گذشته، هر روز ابعاد تازه‌ای به خود می‌گیرد، در حالی که پیش بینی می‌شد توافق هسته‌ای ایران و کشور‌های غربی در هفته آتی اعلام شود، به نظر می‌رسد با طرح ادعا‌های جدید و عدم تصمیم گیری سیاسی در آمریکا و البته بهره برداری آمریکا و کشور‌های غربی از ماجرای اوکراین و تشدید جنگ رسانه‌ای بر علیه ایران دچار وقفه شده است، آنچه مسلم است در این میان علاوه بر انگیزه‌های سیاسی به ویژه بین آمریکا و روسیه برای اثبات جایگاه خود در نظام دوقطبی بین الملل، بیشینه سازی اقتصادی و افزایش منافع اقتصادی کشور‌ها دو اولویت طرفین قرار گرفته است.

در شرایط فعلی چنین به نظر می‌رسد که پرونده هسته‌ای ایران و ماجرای درگیری‌های اوکراین و تایوان به دلایل مختلف پیوند خورده است و دستگاه دیپلماسی کشور باید با خلاقیت دیپلماتیک و درک صحیح از شرایط منطقه‌ای و جهانی نسبت به تصمیم گیری در هر سه پرونده اقدام کند. قطعا هدف اصلی دولتمردان ما حفظ استقلال کشور در تقابل با کشور‌های مختلف است، اصلی که به عنوان یکی از دستاورد‌های اصلی انقلاب اسلامی موردتوجه مسئولان و مردم قرار دارد و امروز نیز انتظار می‌رود موضع گیری‌ها در هر سه پرونده به گونه‌ای باشد که شائبه‌ای برای خدشه وارد شدن به استقلال کشور به میان نیاید. از سویی یکی از دلایل اصلی ورود ایران به مذاکرات هسته‌ای انتقاع از مزایای اقتصادی توافق هسته‌ای است، یعنی اگر قرار بر این باشد که توافق هسته ای، گره‌های اقتصاد کشور را باز نکند و ایران نتواند به خواسته‌های اقتصادی خود برسد، توافق هسته‌ای تهی از معنا خواهد بود، کما اینکه کشور‌های غربی و امریکا نیز به عواید اقتصادی خود از این توافق فکر می‌کنند.

به طور کلی به نظر می‌رسد بیشینه سازی منافع اقتصادی کشور‌های درگیر در این سه پرونده، به پیچیدگی آن دامن زده است، در تقابل روسیه و اوکراین نیز هم روس‌ها و هم غربی‌ها به تبعات اقتصادی تغییر و تحولات در اوکراین می‌اندیشند، اوکراین به دلیل داشتن جایگاه ژئواستراتژیک در تبادل انرژی میان اروپا و روسیه و هم به دلیل داشتن زمین‌های حاصلخیز کشاورزی به عنوان بانک غله در اروپا شناخته می‌شود و هر دوی این ظرفیت می‌تواند اقتصاد اروپا و امریکا را تحت تاثیر قرار دهد. کما این که در همین مدت کوتاه نیز تقابل میان روسیه و اوکراین و تهدید روسیه به مسدودکردن انتقال انرژی به اروپا باعث چندبرابر شدن قیمت سوخت در اروپا شده است. این واقعیت نیز قابل کتمان نیست که برخلاف فضاسازی رسانه‌های غربی درباره ابعاد نظامی تقابل روسیه و اوکراین، روسیه تا کنون حدود هزار موشک به سمت اوکراین پرتاب کرده است، برای درک بهتر کافی است بدانید عراق تنها در یکی از عملیات‌های نظامی خود بیش از ۵ هزار موشک به سمت ایران پرتاب کرد، ولی کشور‌های غربی هیچ موضعی در قبال آن تجاوز نداشتند، اما امروز پرتاب هر یک عدد موشک با فضاسازی شدید رسانه‌ای همراه است، البته این به معنای تایید رفتار روسیه نیست، بلکه مقصود آن است که رفتار امروز غرب نه به دلیل حقوق بشر و قواعد اخلاقی بلکه پوششی برای دست یافتن به منابع اقتصادی از سوی غربی هاست که باید در قضاوت‌ها و تحلیل‌ها به آن توجه کرد. از این رو شناخت وضعیت موجود و نیت و اهداف کشور‌ها بدون شناخت و ارزیابی منافع اقتصادی کشور‌ها ناقص به نظر می‌رسد. در این سو روسیه در میان بیست کشور اصلی دارای بیشترین مراوده اقتصادی با ایران قرار دارد و جمهوری اسلامی باید منافع اقتصادی خود را در هر دو پرونده در نظر گرفته و برای تصمیم گیری اقدام کند.

در روز‌های گذشته و با نزدیک شدن به شرایط توافق کم و بیش صدای پای شرکت‌های غربی برای حضور در ایران به گوش می‌رسد، برخی گمانه زنی‌ها حتی از تلاش شرکت‌های غربی برای حضور پررنگ در بازار‌های گوناگون ایران حکایت دارند، تلاش‌هایی که در برخی موارد باعث اختلال یا پیشرفت در روند مذاکرات نیز شده است، چرا که شرکت‌های غربی نیز با تاثیرگذاری بر روند مذاکرات برای بیشینه سازی منافع خود تلاش می‌کنند. مجموع این شرایط نشان می‌دهد دستگاه دیپلماسی ایران نیز باید رویکرد پر رنگ تری در حوزه اقتصادی به هر سه پرونده مهم این روز‌ها یعنی هم مذاکرات هسته‌ای و هم ماجرای اوکراین و هم حوزه تایوان داشته باشد، جمهوری اسلامی ایران در هر سه پرونده ضمن حفظ استقلال باید به دنبال انتفاع اقتصادی کشور باشد تا در گام بعدی بتواند با حفظ و تقویت اقتدار و توان نظامی به دنبال بسط گفتمان اصیل انقلاب اسلامی در سطح منطقه باشد.

محمود کبیری یگانه کارشناس حوزه خاورمیانه