ویراستار ژن کریسپر برای درمان یک نوع بیماری کبدی استفاده شد

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، شرکت اینتلیا تراپیوتیکس به‌عنوان یکی از شرکت‌های پیشرو در حوزه ویرایشگر ژن، از کریسپر برای درمان یک نوع بیماری ژنتیکی نادر استفاده کرد.

سطوح کالیکرئین در سه بیمار که اخیراً با نانوذرات کریسپر تحت درمان قرار گرفتند، ۹۲ درصد کاهش یافت. نتایج حاکی از آن است که موفقیت اولیه شرکت با کریسپر به‌صورت درون‌تنی اتفاقی نیست. مدیرعامل این شرکت می‌گوید، این فرآیند تکرارپذیر است.

پیش از این هم شرکت اینتلیا تراپیوتیکس (Intellia Therapeutics) از کریسپر به‌صورت درون تنی برای غیرفعال کردن یک ژن در داخل بدن افراد استفاده کرده است. جان لئونارد، مدیرعامل اینتلیا، می‌گوید: «آخرین نتایج ما از مزایای بالینی مرتبط با تزریق این ترکیب ویراستار ژن را نشان می‌دهد که می‌تواند بخش‌های هدفمند DNA را جدا کرده یا جایگزین کند.»

سال گذشته در یک مطالعه، اینتلیا تراپیوتیکس و شریک آن‌ها ریجنرون گزارش دادند که در افراد مبتلا به یک بیماری ژنتیکی نادر به نام آمیلوئیدوز ترانس تیرتین (ATTR)، یک داروی کریسپر درون تنی باعث توقف ساخت پروتئین‌های کبدی شد که می‌تواند باعث درد عصبی، بی‌حسی و مشکلات قلبی شود. اگرچه به نظر می‌رسد نابودی این پروتئین طولانی مدت باشد، اما این شرکت هنوز فاش نکرده است که آیا علائم بیماران بهبود یافته است یا خیر. به گزارش اینتلیا تراپیوتیکس، برای آزمایش آنژیوادم ارثی، فواید آن به سرعت ظاهر شد.

فئودور اورنوف، محقق کریسپر در دانشگاه کالیفرنیا، برکلی، می‌گوید که داده‌های بالینی «مطلوب» و «دستاوردی مهم برای این حوزه» هستند. این روش درمانی پروتئین کبدی را که باعث تورم دردناک شده و تهدیدکننده زندگی است، کاهش داده است. دو نفر که در آزمایش این شرکت حضور داشتند، پس از یک بار تزریق CRISPR، بیماری در آن‌ها به قدری تغییر کرده که دیگر برای کنترل وضعیت خود نیازی به دارو ندارند. پیش از این نشان داده شده‌است که کریسپر اختلالات خونی را از طریق راهبرد برون تنی درمان می‌کند که در آن سلول‌های بیمار برداشت شده، در آزمایشگاه ویرایش و سپس به بدن بازگردانده می‌شوند. یک رویکرد درون‌تنی برای اختلالات نابینایی، که در آن ویرایشگر ژن به چشم تزریق می‌شود، نیز مزایای آزمایشی را نشان می‌دهد. اما هدایت کریسپر به اندام‌ها یا سلول‌های خاص داخل بدن از طریق انفوزیون داخل وریدی سخت‌تر است.

این بیماری ناشی از جهش‌هایی است که پروتئینی به نام مهارکننده C ۱-esterase را که بخشی از مسیر سیگنالینگ کنترل کننده سطوح برادی کینین، یک هورمون پپتیدی است که باعث نشت مایع از رگ‌های خونی می‌شود، غیرفعال می‌کند. در افراد مبتلا به آنژیوادم ارثی، استرس، بیماری یا تروما می‌تواند باعث افزایش سطح برادی کینین در خون و همچنین موجب ایجاد تورم شدید در اندام‌ها، شکم یا حتی گلو شود که می‌تواند فرد را خفه کند.

دارو‌ها می‌توانند با مسدود کردن پروتئینی، کالیکرئین، که سطح برادی کینین را افزایش می‌دهد، از این حملات جلوگیری کنند. این امر اساساً با اثرات از دست دادن مهارکننده C ۱-esterase مقابله می‌کند. اما کریسپر می‌تواند به بیماران این امکان را بدهد که از مصرف مادام‌العمر این دارو‌ها با حذف دائمی ژن کالیکرئین اجتناب کنند. اینتلیا تراپیوتیکس با جفت کردن آنزیم‌های برش DNA CRISPR با رشته‌ای از RNA که آن‌ها را به سمت ژن هدایت می‌کند، این چالش را پذیرفت.

برای ارائه ویرایشگر ژن در داخل بدن، این شرکت RNA راهنما را به همراه یک RNA پیام‌رسان که آنزیم را در یک نانوذره لیپیدی رمزگذاری می‌کند، پیچید. وقتی این نانوذرات به جریان خون بیمار تزریق می‌شوند، به کبد می‌روند، جایی که کالیکرئین ساخته و توسط سلول‌های آنجا جذب می‌شود. آن‌ها آنزیم کریسپر را می‌سازند و به ژن کالیکرئین منتقل و از آن جدا می‌شود.

هیلاری لانگهورست، ایمونولوژیست بالینی در سمپوزیوم برادی کینین در سال ۲۰۲۲ گزارش داد که در کارآزمایی آنژیوادم ارثی، سه بیمار که دوز پایینی از درمان کریسپر دریافت کردند، سطح کالیکرئین خونشان به‌طور متوسط در ۸ هفته ۶۵ درصد کاهش یافت. لانگهرست، از دانشگاه اوکلند، بازوی نیوزلند این مطالعه را رهبری می‌کند. دو بیمار که یک تا سه حمله تورمی در ماه داشتند، از زمان درمان هیچ‌یک از آن‌ها را تجربه نکرده‌اند. سومین نفری که تا هفت حمله در ماه داشتند پس از ۱۰ هفته دیگر این حملات متوقف شد.

لانگ‌هورست می‌گوید که بیماران تیمش که اکنون بدون حمله هستند به او می‌گویند که درمان با کریسپر زندگی آن‌ها را تغییر داده است. آن‌ها دیگر نگران این نیستند که یک تمرین سخت در باشگاه یا سرماخوردگی یا کووید-۱۹ باعث حمله تورم دردناک شود. او می‌گوید: «اینکه کسی برای همیشه از علائم بیماری خلاص شود، برای من باورنکردنی است.»