به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو به نقل از مدیریت ارتباطات و اطلاع رسانی معاونت امور بین الملل قوه قضائیه و ستاد حقوق بشر، کاظم غریب آبادی، دبیر ستاد حقوق بشر و معاون امور بین الملل قوه قضاییه در گفت و گوی تفصیلی با خبرنگاران ما، به موضوعات مختلفی پرداخت. او در این گفتگو از شرایط زندان‌ها صحبت کرد و گزارشی از بازدید‌های خود از زندان‌های تهران ارائه کرد. غریب آبادی از صدور کیفرخواست پرونده ترور شهید فخری زاده خبر داد. مشروح این‌گفتگو به شرح زیر است:
شما اخیرا بازدیدی از زندان‌ها داشتید، ادعای برخی رسانه‌ها را که در رابطه با شرایط زندانیان مطرح می‌شود و از آزار و اذیت آنها صحبت می‌کنند، آیا مورد بررسی قرار داده اید، آیا در ملاقات‌ها و دیدار‌هایی که با زندانی‌ها داشتید چنین گزارشی را دریافت کردید؟
اخیرا بازدید‌های مختلفی را از زندان‌های تهران داشتم، رابطین ستاد حقوق بشر هم در استان‌های مختلف در سراسر کشور که از معاونین روسای کل دادگستری‌های سراسر کشور هستند، به نیابت از ما چنین بازدید‌هایی را انجام می‌دهند و گزارش‌هایی را برای ما ارسال می‌کنند. شرایط زندان متفاوت با شرایطی است که در جامعه و خانواده داریم، نباید انتظار داشته باشیم شرایطی که در جامعه و خانواده وجود دارد، در زندان نیز حاکم باشد. زندان فی نفسه یعنی محدودیت. محدودیت را هر کسی که در بازداشت و یا زندان است باید بپذیرد. اما نکته کلیدی این است که اگر هر کسی هر جرمی را مرتکب شد، به اندازه میزان جرم باید مجازات شود. اگر کسی متهم بود یا محکوم شد، ما حق اهانت و توهین به فرد را نداریم، حق زیر سوال بردن کرامت انسانی اش را نداریم و بیشتر از جرمی که مرتکب شده حق مجازاتش را نداریم.
حق نداریم محدودیت‌هایی بیش از قوانین، بر متهمین تحمیل کنیم
حق نداریم محدودیت هایی، بیش از آن‌چیزی که در قوانین وضع شده بر متهمان تحمیل کنیم. این صحبت ها، فهرست آرزو‌های ما در جمهوری اسلامی نیست. این الزامات موجود در قوانین کشور است که اجازه چنین رفتار‌هایی را با متهمین و محکومین نمی‌دهد.
از جنبه حقوق بشر و شهروندی حساسیت‌هایی را درخصوص بازداشت شدگان داریم، این برای تمامی بازداشت شدگان صدق می‌کند. یک سری اصول برای ما مهم است؛ مانند اینکه فرد وقتی دستگیر شده تفهیم اتهام شده یا خیر، یعنی در جریان قرار بگیرد که اتهاماتش چیست. رئیس قوه قضائیه هم بار‌ها تاکید کردند که نحوه دستگیری افراد مهم است، باید شخصیت فرد حفظ شود و مورد احترام قرار بگیرد. یک زمانی شما دنبال دستگیری یک فرد تروریست هستید و یک زمان دنبال فردی هستید که محترم است، ولی یک سری جرایم مالی مرتکب شده و یا یک سری جرایم سیاسی مرتکب شده است، آیا باید همانگونه که یک فرد تروریست را دستگیر می‌کنیم این افراد را هم دستگیر کنیم؟ این وجه تمایز را باید قائل شویم که مورد تایید ریاست قوه قضائیه هم قرار دارد.
قانون آئین دادرسی کیفری ما صراحت دارد به این امر که متهمین از زمانی که تحت نظر قرار می‌گیرند و تحقیقات مقدماتی آغاز می‌شود، می‌توانند وکیل داشته باشند و به آنها تفهیم شود که شما این حق را دارید و می‌توانید وکیل انتخاب کنید و راجع به انتخاب وکیل، قانون حاکم است. این مهم است که همه محکومین و متهمین از این حق برخوردار باشند.
حق تماس با خانواده و ملاقات با خانواده از دیگر موضوعات است. فرد از روز اول که بازداشت می‌شود، حق دارد به خانواده اش اطلاع رسانی کند. وضعیت بهداشتی و غذایی موجود در بازداشتگاه‌ها و زندان‌ها برای ما مهم است. یا مثلا با فرد نباید بد رفتاری شود، مورد شکنجه یا آزار فیزیکی قرار بگیرد. این‌ها نکاتی است که برای ما مهم است و در قانون هم جزء ممنوعیت‌ها است.
ما شرایط زندان‌ها را بررسی می‌کنیم و بررسی‌ها از کانال‌های مختلف صورت می‌گیرد، یک زمان خود محکومین و خانواده‌های آنها با ما مکاتبه می‌کنند، ما این‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهیم. یک وقت در زمان بازدید‌های خود ما صورت می‌گیرد. مثلا در بازدیدی که اخیرا از زندان‌های تهران و بازداشتگاه‌های امنیتی و کانون اصلاح و تربیت و زندان زنان داشتم، با تعدادی از آنها صحبت کردم. این مباحث را که خدمت شما گفتم، از آنها پرسیده ایم و موضوعات را فهرست کردیم. در هر بازدیدی که از این بازداشتگاه‌ها و زندان‌ها داشتیم، این نکات بطور اصولی رعایت می‌شد، البته در یک یا دو جا از محدودیت فضای نگهداری گلایه‌هایی را دریافت کردیم.
رفتار بازجو‌ها را از بازداشت شدگان جویا شدیم
در گفتگو با بازداشتی‌ها راجع به اینکه تفهیم اتهام شدند و به آنها گفته شده که حق بهره مندی از وکیل دارید، بعضی از مسائل بهداشتی و مسائل دیگر و رضایتمندی از رفتار بازجو‌ها را سوال کردیم و از رفتار کارمندان زندان و بازپرسان خودمان در دادسرا پرسیدیم. از محدودیت فضا در دو جا صحبت‌هایی مطرح شد. در تهران ما مشکل محدودیت در بعضی از زندان‌ها داریم. البته من امیدوارم به سمت توسعه بازداشتگاه‌ها و زندان‌ها نرویم و کاری کنیم که از جرم پیشگیری شود و این فضا‌ها توسعه پیدا نکنند و ما شاهد گسترش عددی متهمین و محکومین نباشیم. با شرایط کنونی که با اغتشاشات روبرو بودیم، طبیعتا به موجودی بازداشتگاه‌ها و زندان هو اضافه می‌شود، ولی تلاش بر اینست که سریعتر تعیین تکلیف شوند.
ادعای آزار بازداشتی‌ها در زندان را بررسی می‌کنیم
راجع به بحث زندان زنان من با تعداد بیشتری از زنان صحبت کردم، گفت و گویی هدفمند داشتیم و در رابطه با ادعا‌هایی که در رسانه‌های خارجی هم مطرح می‌شود صحبت کردم و سوال کردیم. کسی چنین گزارشی را به ما اعلام نکرد. حتی به رئیس زندان گفتم اگر کسی در این زمینه‌ها شکایت دارد و ادعا می‌کنند که مورد اذیت و آزار قرار گرفتند، برای ما بفرستید و ما رسیدگی خواهیم کرد، چون نسبت به این مسائل حساس هستیم. البته بحثی که در اخبار مطرح شده و رسانه‌های خارجی هم عموما مطرح کردند، با استناد به منابع موثق مطرح نکردند.
اخیرا ادعا‌هایی مطرح شده که اگر بخواهید آنها را بررسی کنید، نمی‌توانید دو نفر هم پیدا کنید و سراغشان بروید، چرا که اسامی مطرح نیست. منشاء خبر آنها مشخص نیست، یک سری ادعای کلی است که مثلا با فرد ۲۰ ساله صحبت کردیم اینگونه می‌گوید، با یک فرد ۱۸ ساله صحبت کردیم داستانش را اینگونه تعریف می‌کند و .... این‌ها قصدشان فضاسازی علیه جمهوری اسلامی ایران است و این را هم همیشه انجام می‌دهند منتهی با روش‌های مختلف. اگر قصد آنها این است که واقعا بگویند یک فردی چنین جرمی علیه متهمین مرتکب شده است و باید رسیدگی شود، خوب مدارک آن را بفرستند تا ما بررسی کنیم. البته این‌ها عادت کردند و می‌گویند که این دستگاه‌ها خودشان متهمین را آزار می‌دهند و ما نمی‌توانیم به خود این افراد مراجعه کنیم. این هم دلیلی است بر فضاسازی آنها.
اینکه گزارشی به اسم و رسم برای ما ارسال شده باشد تا بررسی کنیم، واقعا چنین گزارشی را دریافت نکردیم و اگر به دست ما برسد، بسیار حساس هستیم و به سرعت پیگیری خواهیم کرد. از دادستان کل کشور تقاضا کردیم کسانی که ادعای آزار و اذیت زنان در بازداشتگاه‌ها را در مرحله قبل از بازداشت در بازجویی‌ها و یا حتی در زندان بررسی و رسیدگی کنند و مدعیان را هم ملزم کنند تا مستندات خود را ارائه دهند. هیچ فردی نباید اتهامی را به هیچ شخصی چه حقیقی و چه حقوقی بدون ادله و مستندات وارد کند.
مستندات خود را بیاورند، نظام قضایی بی طرفانه بررسی می‌کند، اگر صحت داشت و مشخص شد، با اشد مجازات با آنها برخورد خواهد شد و اگر این ادعا‌ها رد شد، با کسانی که این ادعا‌ها را مطرح می‌کنند باید با اشد مجازات برخورد شود. این کار را باید حتما دستگاه قضایی ما انجام دهد.
هفته قبل برخی رسانه‌های ضد ایرانی اینگونه تعبیر کردند کسانی که بحث آزار و اذیت جنسی را مطرح می‌کنند، مورد تهدید قرار گرفتند. ما تهدید نمی‌کنیم، می‌گوییم اگر ادعایی دارید مستندات خود را بیاورید و ما ملزم به رسیدگی هستیم؛ اما نمی‌توانید بدون جهت ادعا‌هایی را بیان کنید و افکار عمومی داخل و خارج را علیه جمهوری اسلامی تحریک کنید. اگر ما ادعای مستند را رسیدگی نکنیم، مخالف حقوق بشر است، همانگونه که طرح چنین ادعا‌های بدون پشتوانه نیز مخالف حقوق بشر است. آنها بدون پشتوانه حجم وسیعی از نیرو‌های مجری قانون و کارمندان بازداشتگاه و زندان‌ها را متهم به اعمال خلاف قانون و شرع می‌کنند و باید بتوانند ادعا‌های خود را ثابت کنند. ما در رسیدگی جدیت داریم و اگر چنین اتفاقاتی روی داده باشد، هیچ مسامحه‌ای در برخورد جدی صورت نخواهد گرفت.
حق شکایت در هر دو وجه هم برای خانواده‌ها و هم برای متهمین و محکومین وجود دارد. اگر خانواده‌ها نیز چنین مستنداتی دارند که چنین اعمالی رخ داده، باید به مراجع صالحه مراجعه و شکایت کنند. در این ادعا‌هایی که مطرح می‌شود، حرمت متهمین و محکومین و خانواده هایشان و مامورین مجری قانون شکسته می‌شود. الزام به ارائه مستندات ضروری است. اگر این نباشد، هر کسی به بهانه آزادی بیان و اطلاعات، هر اتهامی را علیه اشخاص حقوقی و حقیقی وارد می‌کند. این آزادی بیان حد و مرزی دارد. البته مطمئن باشند که اگر به ما گزارش دقیق بشود، ما این‌ها را به صورت بسیار دقیق بررسی و مورد رسیدگی قرار می‌دهیم.
به فضاسازی شبکه‌های خارجی اشاره کردید، در اغتشاشات اخیر شاهد بودیم که این شبکه‌ها فضا را ملتهب‌تر کردند. پرونده شکایت از شبکه‌های فارسی زبان ضد ایرانی در چه مرحله‌ای است؟
دادسرای عمومی و انقلاب تهران در یکی از نواحی خود پرونده‌ای تشکیل داده و بازپرس ویژه‌ای را هم برای این کار انتخاب کرده است. تا جایی که اطلاع دارم، مستندات عدیده‌ای را پیرامون نقش رسانه‌های ضد ایرانی در خارج از کشور در حوزه تحریک به خشونت و اغتشاش و نفرت پراکنی و موارد مشابه، جمع آوری کرده اند. این موارد فقط مطابق قوانین کشور ما جرم انگاری نشده، بلکه طبق حقوق بین المللی بشر همچنین رفتار‌هایی ممنوع است و حتی طبق کد‌های نظارتیِ سازوکار نظارت بر رسانه‌ها در انگلیس «آفکام» هم این‌ها ممنوع است. بسیار مستندات خوبی جمع آوری شده و ما منتظر هستیم که کیفرخواست را دادسرای تهران در موعد خود تهیه و به دادگاه ارسال کند. البته همچنان تحقیقات ادامه دارد.
یک جا گفته بودید به دلیل دخالت آمریکا قرار است یک پرونده در دادگستری تشکیل شود و خسارات ناشی از اغتشاشات اخیر برآورد شود؟ میران خسارت وارد شده در این اتفاقات اخیر چه قدر بوده است؟
رئیس کل دادگستری استان تهران به یکی از شعبات دستور دادند که این پرونده را تشکیل دهند و از بُعد حقوقی تحقیقات خود را آغاز کنند. اینکه این خسارات چقدر است و چقدر آن متوجه آمریکا است، نیاز به یک بررسی دقیق دارد و اول اینکه باید میزان خسارت‌ها که بر اموال عمومی و خصوصی در جریان اغتشاشات وارد شده احصاء شود، باید ارزیابی شود توسط کارشناسان ذیصلاح و بعد از ارزیابی و ارزش گذاری این خسارات، باید مشخص شود که چقدر آن در اثر اقدامات آمریکا است.
مقامات و نظام رژیم آمریکا تمام قد پشت اغتشاشات اخیر در ایران بودند
مطمئن هستم که همکاران ما در دادگستری تهران به خوبی این موارد را پیگیری می‌کنند، آمریکا قطعا مسئول است. آن چه که مشخص است و باید به آن توجه کنیم، اینست که مقامات و نظام رژیم آمریکا تمام قد پشت اغتشاشات قرار گرفتند و از هیچ تلاشی فروگذار نکردند و انواع حمایت‌های مالی و اطلاعاتی و سیاسی و امنیتی را از این اغتشاشات به عمل آوردند.
طبیعی است که در چنین شرایطی باید پاسخگو باشند و مسئولیت اعمال خود را بپذیرند. بعضی کشور‌های دیگر بویژه کشور‌های اروپایی نیز سهیم هستند در این خسارات و همچنین بعضی رسانه‌های ضد ایرانی خارج از کشور که طبیعتا به تناسب مقررات حقوقی که پیش روی ما است، مطابق قوانین به جرایم هر کدام از این‌ها در ابعاد کیفری و حقوقی رسیدگی خواهد شد.
از آخرین وضعیت پیگیری پرونده ترور شهید فخری زاده بگویید که در چه مرحله‌ای است.
کیفرخواست پرونده ترور شهید فخری زاده به دادگاه فرستاده شده و بزودی رای آن صادر می‌شود.
زمزمه بازگشت برخی خبرنگاران که در شبکه‌های ضد ایرانی فعالیت داشتند و سلبریتی‌هایی که در اتفاقات اخیر فریب فضای رسانه‌های خارجی را خورده بودند، مطرح می‌شود؛ در صورت بازگشت برخورد دستگاه قضا با این چهره‌ها چه خواهد بود؟
به عنوان یک اصل کلی، همانطور که رئیس قوه قضائیه گفتند، قوه قضائیه در مورد بازداشت شدگان و آن‌هایی که اقدام به تخریب و تحریق و ایراد خسارات به اموال عمومی و خصوصی نکردند، با رأفت اسلامی برخورد می‌کند. از اینرو، اگر افرادی تمایل به بازگشت دارند تمایل خود را بیان کنند و بررسی خواهد شد و اگر با آن معیار همخوانی داشته باشد، طبیعتا کمک خواهد شد و اگر کسی اظهار ندامت هم کرده باشد، این رفتار‌ها مدنظر نظام قضایی قرار خواهد گرفت.
حادثه هواپیمای اوکراینی پس از شهادت سردار سلیمانی، اتفاق تلخی بود که قلب مردم ایران را به درد آورد، مردم مطالبه دارند که قصور چه کسانی بود و با توجه به چندین دادگاهی که در این باره تشکیل شده، وضعیت این پرونده چه خواهد شد؟
جلسه بعدی دادگاه هواپیمای اوکراینی در اواخر دی ماه برگزار می‌شود. در این پرونده دستگاه قضایی اجازه نمی‌دهد حقی پایمال شود و عدالت را اجرا می‌کند. دو جلسه اخیر دادگاه این پرونده در سازمان قضایی نیرو‌های مسلح اخیرا برگزار شد و جلسات دادگاه همچنان ادامه خواهد داشت و بعد از سالگرد جان باختن عزیزان مان در اثر این حادثه هوایی برای هواپیمای اوکراینی جلسه بعدی برگزار خواهد شد. دستگاه قضایی جدی است که حقی اینجا پایمال نشود و عدالت کاملا اجرا بشود.
من نمی‌توانم قضاوتی درخصوص نوع حکمی که صادر خواهد شد داشته باشم، چون دادگاه در این زمینه ذیصلاح است، اما می‌توانم بگویم که دادگاه نهایت تلاش خود را خواهد کرد که به هر قصور یا تقصیری که روی داده باشد، رسیدگی نماید.
ما اخیرا شاهد حذف ایران از کمیسیون مقام زن بودیم و به نوعی با این رفتار‌ها شاهدیم کشور‌های مدعی حقوق بشر ناقض آن شده اند
این هم یکی از عجایب روزگار است. کشور‌های مدعی حقوق بشر، خودشان از ناقضان حقوق بشر هستند. البته ما نمی‌خواهیم اینگونه پاسخ بدهیم که، چون آنها ناقض هستند، ما هم باید حقوق بشر را نقض کنیم، خیر، ما باید سیاست مان مبتنی بر حمایت و ارتقاء حقوق بشر باشد. آن چیزی که ما در ستاد حقوق بشر دنبال آن هستیم، حمایت و ارتقاء حقوق بشر مردم است.
باید در کشور هزینه نقض حقوق بشر و شهروندی را بالا ببریم
باید شرایط را در داخل کشور به گونه‌ای فراهم کنیم که هزینه نقض حقوق بشر و شهروندی برای مرتکبانش افزایش یابد و این یک سیاست ثابت باشد. با این همه جنایاتی که کشور‌های آمریکایی در حق مردم ایران داشتند، آیا این‌ها صلاحیت دارند که بگویند ما از مردم ایران دفاع می‌کنیم و ادعای دفاع از حقوق زنان را مطرح کنند! آیا قابل باور است پرچم داری دفاع از حقوق زنان را کشور‌هایی مثل آمریکا و کانادا و کشور‌های اروپایی مثل آلمان و انگلیس و فرانسه و سوئد و امثالهم داشته باشند! این‌ها اگر دلشان برای حقوق بشر مردم ما سوخته، چرا ظالمانه‌ترین تحریم‌ها را علیه مردم ما وضع کرده و اجرا می‌کنند. زندگی میلیون‌ها ایرانی در اثر تحریم‌ها تحت تاثیر قرار گرفته و حق حیات آنها به مخاطره افتاده است.
در مرحله اول کرونا دیدید که چقدر از مردم جان خود را از دست دادند آن هم به این علت که در اثر تحریم‌ها واکسن‌هایی که پولشان را داده بودیم، نمی‌گذاشتند وارد کنیم و در نقل و انتقال مالی مشکلاتی را وضع کردند. این‌ها چگونه می‌توانند از حقوق بشر و زنان صحبت کنند!
اقدامات آمریکا و اروپا در اتفاقات اخیر بر مبنای سیاسی است نه حقوق بشر
۱۷ هزار قربانی که عمدتا زنان و کودکان بودند را تروریست‌های تحت حمایت همین کشور‌ها ترور کردند. در جنگ ما تعداد بالایی شهید شامل زنان و کودکان دادیم از جمله در اثر کاربرد سلاح‌های شیمیایی که همین آمریکا و آلمان و برخی کشور‌های اروپایی به عراق دادند. این‌ها ذیصلاح نیستند که حرف از حقوق بشر بزنند. برای ما کاملا روشن است اقداماتی که در این چندماه اخیر اروپا و آمریکا انجام دادند، کاملا بر مبنای سیاسی است و مبنای حقوق بشری ندارد.
می‌خواهند در زمینه حقوق بشر فشار‌هایی را بر کشور وارد کنند
هدف آنها این است که فشار‌های سیاسی را بر جمهوری اسلامی ایران زیاد کنند، قبلا در زمینه هسته‌ای بود اکنون حقوق بشر هم اضافه شده است. اگر آنها در زمینه حقوق بشر صادق هستند، به آنها توصیه می‌کنیم که دست از ادامه تحریم‌ها علیه مردم بی گناه ایران بردارند و دست از حمایت از گروه‌های تروریستی بردارند و تروریست‌هایی که در کشور خودشان میزبانی می‌کنند را پای میز محاکمه بنشانند.
نگذاریم ناقضان حقوق بشر، پرچمدار حمایت از مردم‌ما بشوند...
شما ببینید در همین یک ماه اخیر در اثر اقدامات تروریستی تعدادی زن و کودک جان خود را از جمله در اثر یک اقدام تروریستی در شیراز از دست دادند، چه اقدامی این‌ها انجام دادند؟! ما اقدامات آنها را در حوزه حقوق بشر سیاسی می‌دانیم. در داخل کشور باید تمام تلاش خود را برای حمایت از حقوق بشر مردم خودمان داشته باشیم، خودمان باید برنامه‌های حمایت و ارتقا را به صورت جدی پیگیری کنیم. کشور‌های دیگر که ناقض حقوق بشر هستند، نمی‌توانند پرچم دار حقوق بشر مردم ما باشند.
ارسال نظرات