بیست و دومین کرسی آزاد اندیشی با موضوع امنیت غذایی برگزار شد

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، بیست و دومین کرسی آزاد اندیشی با موضوع بررسی امنیت غذایی؛ واکاوی در ابعاد و اهمیت امنیت غذایی با نگاه به آینده با حضور سیدمحمدعلی ابراهیم زاده موسوی استاد گروه علوم و مهندسی صنایع غذایی دانشگاه تهران و محمدرضا جهانسوز استاد گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه تهران روز دوشنبه ۳ بهمن ماه در تالار امیرکبیر برگزار شد.

امنیت غذایی دانش بنیان با رویکرد اقتدار و امنیت ملی یک ضرورت است

در این مراسم سیدمحمدعلی ابراهیم زاده موسوی استاد گروه علوم و مهندسی صنایع غذایی دانشگاه تهران درباره تعریف امنیت غذایی گفت: طبق FAO امنیت غذایی زمانی وجود دارد که همه افراد همیشه به غذای کافی، سالم و مغذی که تمام نیاز‌های رژیم غذایی و سلامتشان را تامین کند؛ دسترسی فیزیکی، اجتماعی و اقتصادی داشته باشند.

استاد گروه علوم و مهندسی صنایع غذایی دانشگاه تهران ادامه داد: این نگاه در همه دولت‌ها رویکرد اصلی همه برنامه‌های کلان بخش کشاورزی را تشکیل می‌دهد. هرچند تحقق برنامه‌های مبتنی بر این رویکرد پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز خود با توفیقات قابل توجهی همراه بوده است.

وی تصریح کرد: در بطن این رویکرد تهدیداتی همچون پیشی گرفتن واردات مواد غذایی بر تولید داخل به ویژه در شرایط رونق صادرات نفتی، ترویج تفکر غیراقتصادی بودن تولیدات کشاورزی به دلیل محدودیت منابع آب، سطح تکنولوژی، منابع خاک، از اولویت افتادن تولیدات کشاورزی و توسعه دریایی، گسترش دلال بازی و رانت در توزیع مواد غذایی و فقر بیشتر مولدین کشاورزی و جامعه روستایی، وابستگی به مواد غذایی، نهاده‌ها و فناوری ها، کاهش اشتغال در بخش کشاورزی که از سال ۸۴ تا ۹۵ جمعیت شاغل بخش کشاورزی از ۵.۲ میلیون نفر به ۴ میلیون نفر کاهش پیدا کرده؛ وجود دارد.

ابراهیم زاده موسوی به رویکرد امنیت غذایی پایدار و دانش بنیان مطابق با نظر مقام معظم رهبری اشاره کرد و گفت: امنیت غذایی به عنوان مولفه راهبردی و محرک اقتصاد ملی است، این رویکرد مبتنی بر امنیت غذایی با اولویت تولیدات کشاورزی دانش بنیان است. کشاورزی این ظرفیت را دارد که پیشران اقتصاد مقاومتی، اقتصاد بدون نفت و اقتدار اقتصادی بوده و نقش محوری در مقابله با چالش‌های (اشتغال، محیط زیست، آب، غذا، ناهنجاری‌های اجتماعی، تحریم ها، تولید ثروت منهای اقتصاد نفتی و کاهش جمعیت) پیش رو کشور داشته باشد.

استاد گروه علوم و مهندسی صنایع غذایی دانشگاه تهران بیان کرد: امنیت غذایی دانش بنیان با رویکرد اقتدار و امنیت ملی و زنجیره ارزش و فناوری‌های پیشرفته یک انتخاب نیست بلکه مطابق با کلام رهبر یک ضرورت است.

وی با اشاره به اینکه به طور متوسط در کشور‌های اروپایی تولیدات کشاورزی کمترین سهم تولید ثروت حدود ۲۲ درصد و پس از آن فرآوری با حدود ۲۳ درصد و خدمات بیشترین سهم ۵۰ درصد را در زنجیره ارزش دارد، افزود: بخش کشاورزی در ایران به جز از حلقه‌های تولید کشاورزی و فرآوری بهره‌ای نمی‌گیرد. یکی از دلایل عمده پایین بودن سطح درآمد کشاورزان از فعالیت کشاورزی همین است که ثروت ناشی از فعالیت‌های واسطه گری و توزیع به بخش کشاورزی برنمیگردد.

ابراهیم زاده موسوی با بیان اینکه یکی از حلقه‌های مهم زنجیره ارزش، تولید نهاده ست که ارزش آن بالغ بر ۴۰۰ میلیارد دلار در سال است که سهم ایران از آن تقریبا صفر است، اظهار کرد: ارزش تجاری فرآوری مواد غذایی در جهان حدود ۴ هزار میلیارد دلار است که سهم ایران در این بازار حدود یک درصد است و تجارت مواد غذایی در جهان بیش از ۶ هزار میلیارد دلار است که سهم ایران از این بازار صفر است و در حوزه برندسازی و تجارت بین المللی مواد غذایی و زیرساخت‌های شبکه حمل و نقل و توزیع مواد غذایی نیز، ظرفیت سازی لازم علیرغم بازار‌های متقاضی کشور‌های همسایه ایجاد نشده است.

استاد گروه علوم و مهندسی صنایع غذایی دانشگاه تهران ادامه داد: جایگاه فعلی کشاورزی ایران در حوزه اشتغال ۲۰ درصد و تولید حدود ۶۰ میلیارد دلار محصول کشاورزی و جایگاه یازدهم جهان در تولید محصولات کشاورزی و تولید سرانه حدود ۷۰۰ دلار درآمد ناخالص ملی و تولید حدود ۲ درصد از ارزش محصولات کشاورزی جهان که بالغ بر ۳.۵ تریلیارد دلار است و ارزش فرآوری محصولات کشاورزی حدود ۳۰ میلیارد دلار است.

ابراهیم زاده موسوی با تاکید بر اینکه اهداف کمی امنیت غذایی در کشور ما ظرفیت زیادی دارد که اگر دانش بنیان شود نقش دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی خیلی پررنگ خواهد بود ما باید بخش دانش را به کشاورزی وارد کنیم، گفت: در سال ۵۷ تولید ۲۵ میلیون تن محصولات کشاورزی با ارزش تقریبی ۱۰ میلیارد دلار و فراوری محصولات کشاورزی حدود ۳ میلیارد دلار بود. در سال ۹۷ تولید ۱۲۵ میلیون تن محصولات کشاو. رزی با ارزش تقریبی ۶۰ میلیارد دلار و فرآوری حدود ۳۰ میلیارد تن بود، اما در تولیدات کشاورزی در گام دوم انقلاب یعنی افق ۱۴۰۲ می‌توانیم تولید ۴۰۰ میلیون تن محصولات کشاورزی به ارزش تقریبی ۲۰۰ میلیارد دلار در سال و فراوری مواد غذایی بالغ بر ۲۰۰ میلیارد دلار و تولید نهاده به ارزش ۵۰ میلیارد دلار داشته باشیم.

وی اظهار کرد: اولویت امنیت و ایمنی مواد غذایی محصولات و فعالیت‌هایی است که نهاده‌ها و زیرساخت‌های امنیت و ایمنی غذایی را تشکیل می‌دهد و اقدامات زیربنایی که افزایش کمی و کیفی تولیدات کشاورزی وابسته به آن است. شاخص امنیت مواد غذایی، ضریب نفوذ فناوری‌های نوین در امنیت غذایی است که میتوان به مواردی همچون فناوری اطلاعات، زیست فناوری، نانو فناوری، پهباد، رباتیک، سلول‌های خورشیدی، هوش مصنوعی، اینترنت اشیا، کلان داده ها، بلاکچین اشاره کرد.

چالش اصلی کشاورزی دوری از فرمایشات امام خمینی (ره) و رهبر معظم انقلاب اسلامی است

در ادامه این مراسم محمدرضا جهانسوز استاد گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه تهران گفت: چالش اصلی کشاورزی و دلیل نرسیدن به اهدافی که در انقلاب اسلامی برای آن مسئله در نظر گرفته شده است، دوری از فرمایشات امام خمینی (ره) و رهبر معظم انقلاب اسلامی است که کشاورزی را در راس امور می‌دانستند.

ایشان با تاکید بر منظر مقام معظم رهبری درخصوص امنیت غذایی گفت: یکی از عوارض موجود در کشور نگاه به بیرون از کشور است، ما حتی معنی امنیت غذایی را هم از بیرون کشور بهره می‌گیریم که نیاز است در ابتدا آن را بومی و برمبنای الگوی اسلامی و ایرانی طرح کرد که از این نظر امنیت غذایی یعنی دسترسی فیزیکی و اقتصادی تمام مردم در همه اوقات غذایی حلال و طیب کافی و مغذی برای داشتن یک زندگی سالم و فعال براساس ترجیحات غذایی یاشد.

جهانسوز خاطر نشان کرد: جایگاه کشاورزی در کشور، فقدان آمار و اطلاعات دقیق، آب و خاک، عدم نگاه زنجیره محور و سیستماتیک به غذا، فقدان علم محوری در تولید و فقدان پایداری در تولید از عمده‌ترین چالش‌های بخش کشاورزی در تحقق امنیت غذایی پایدار کشاورزی است.