برآورد دقیقی از میزان فرار مالیاتی در ایران وجود ندارد / ظرفیت مالیات‌ ستانی بیشتر از مقدار فعلی است

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، نشست «جایگاه عوامل انسانی و سامانه‌ها در تشخیص فرار مالیاتی» با حضور جمعی از اساتید و صاحبنظران و فعالان این حوزه در مرکز آموزش و پژوهش سازمان امور مالیاتی برگزار شد.

این نشست، هفتمین نشست تخصصی از نهمین همایش سالانه اقتصاد مقاومتی بود که در تاریخ ۲ اسفند سال جاری با موضوع «نظام مالیاتی؛ عادلانه و هوشمند» برگزار خواهد شد. در این نشست به اهمیت مقابله با فرار مالیاتی و نقش عوامل انسانی و سامانه‌ها در این زمینه پرداخته شد.

برآورد دقیقی از میزان فرار مالیاتی در اقتصاد ایران وجود ندارد 

علی ملک زاده مدیر گروه مالیات اندیشکده اقتصاد مقاومتی، در این نشست گفت: بحث فرار مالیاتی یکی از مباحث قدیمی و ریشه‌ای در نظام مالیاتی کشور است. اگر هدف اصلی نظام مالیاتی را تامین منابع درآمدی برای دولت بدانیم، مسئله فرار مالیاتی این مهمترین هدف را با خدشه مواجه می‌کند. از طرف دیگر فرار مالیاتی میتواند یک نشانه از کیفیت عملکرد نظام مالیاتی کشورهاست و بالا بودن آن نشانه یک مشکل در این حوزه است. چراکه ممکن است حتی با سختگیری بالا هم فرار مالیاتی وجود داشته باشد و ریشه آن در جای دیگری باشد.

وی ادامه داد: نکته بسیار مهم دیگر اینکه برآورد دقیقی از میزان فرار مالیاتی نداریم و نمیدانیم باید چه میزان آن را کاهش دهیم. اگر مهمترین موضوع را در فرار مالیاتی بحث تشخیص آن بدانیم، بحث اطلاعات و استفاده از سامانه‌های اطلاعاتی بسیار حائز اهمیت است. در گذشته اطلاعات به شکل قدیمی و بر اساس پر کردن اظهارنامه‌ها به دست سازمان امور مالیاتی می‌رسید و بررسی دستی حسابرس‌ها میتوانست فرار مالیاتی احتمالی را کشف کند. اما امروزه تلاش شده است داده‌ها به شکل سیستمی و از مبدا به سازمان امور مالیاتی برسد که پیشرفت بزرگی محسوب می‌شود ولی همچنان نمیتوان گفت سامانه‌ها نظام مالیاتی را از هوش انسانی بی نیاز کرده است.

بسیاری از نهادها در ارائه اطلاعات به سازمان امور مالیاتی کم کاری می‌کنند

ملک زاده افزود: در کشور ما بسیاری از نهادها در ارائه اطلاعات به سازمان امور مالیاتی کم کاری می‌کنند. برای رفع این مشکل در دیگر کشورها بهانه گرفتن اطلاعات اخذ مالیات نبوده است، بلکه مسئله مقابله با پولشویی و تامین مالی فعالیت‌های مجرمانه به عنوان دلیل اصلی مطرح می‌شود. در این شرایط نهادها حق ندارند از همکاری و ارائه اطلاعات اجتناب کنند و پس از آن همین اطلاعات برای اخذ مالیات در اختیار سازمان امور مالیاتی نیز قرار می‌گیرد.

مدیر گروه مالیات اندیشکده اقتصاد مقاومتی اضافه کرد: در نهایت نباید به سامانه‌ها در مقابله با فرار مالیاتی بسنده شود؛ چرا که این سامانه‌ها نیز از سوی هوش انسانی توسعه یافته است و ممکن است روزنه‌هایی در آن باشد که جز با هوش انسانی قابل تشخیص نیست. در دیگر کشورها نیز با وجود هوشمندسازی نظام مالیاتی، نیاز به کارمند نیز افزایش یافته است و ما نیز در ایران باید به این نکته توجه داشته باشیم.

ظرفیت مالیات ستانی در کشور به مراتب بیشتر از مقدار فعلی است

این کارشناس حوزه مالیاتی در پایان گفت: اگر میخواهیم در بحث فرار مالیاتی بهبودی حاصل کنیم ابتدا باید وضع مطلوب و وضع فعلی خودمان را تشخیص دهیم. تفاوت دیدگاه در حوزه مالیات وجود دارد و حتی برخی معتقدند وضعیت فعلی مالیات ستانی مطلوب است و بیش از این نباید از مودیان مالیات اخذ شود. در مقابل افرادی هستند که معتقدند ظرفیت مالیات ستانی قانونی در کشور به مراتب بیشتر از مقدار فعلی است. یک شاهد مثال در این زمینه استفاده از کارتخوان‌ها و افزایش چند برابری مالیات مشاغل است که نشان می‌دهد حتی با همین قوانین فعلی و معافیت‌های گسترده فعلی، ظرفیت اخذ مالیات به مراتب بیشتری وجود دارد. بنابراین به عقیده من علاوه بر اطلاعات محوری، لازم است سنجش وضعیت موجود مالیات ستانی و میزان فرار و شکاف مالیاتی در دستورکار قرار بگیرد. همچنین لازم است معافیت‌های مالیاتی نیز ساماندهی شود و نسبت به کارکرد و عایدی آن‌ها از سوی حاکمیت اعطا شود.