صدای زندگی در خلیج گرگان / مصوبه آبی رییس جمهور به ثمر نشست

گروه استان‌های خبرگزاری دانشجو، علی قاسمعلی؛ * در سالیان اخیر فعالیت‌ها و مداخلات انسانی و البته تغییرات جوی و به طور خاص خشکسالی پیامد و تبعات مختلفی بر اکوسیستم‌های طبیعی کشور تحمیل کرده است که در این بین بیشترین خسارت سهم زیستگاه‌های آبی بوده است.

کاهش بارندگی، افزایش دما، روند فزاینده تبخیر و سایر پارامتر‌های اقلیمی سبب شد تا اکوسیستم‌های آبی متحمل آسیب‌های بسیاری شوند.

خلیج گرگان به‌عنوان یکی از بوم سازگان‌های آب شیرین متصل به دریای خزر، حدود ۲ دهه است که به سبب تغییرات جوی و البته رویکرد‌های نادرست بشری نسبت به طبیعت، روزگار ناخوشی دارد.

کاهش تراز آبی، تغییر کیفیت آب، افزایش بار آلودگی، تغییر کاربری و دست اندازی به اراضی مستحدثه، شکار بی رویه و مرگ ده‌ها هزار پرنده به سبب بروز بوتولیسم از جمله نشانه‌های وضعیت بغرنج این پهنه آبی است که چاره اندیشی برای نجات آن را امری بسیار ضروری و واجب کرده است.

نجات خلیج گرگان از اواخر دهه ۸۰ 

نقش‌آفرینی خلیج گرگان در مباحث اقتصادی و اجتماعی و وابستگی زندگی صد‌ها هزار ساحل نشین منطقه به حیات و پویایی این پهنه آبی سبب شد تا مدیران اجرایی دخیل در اداره این زیست بوم، از اواخر دهه ۸۰ به دنبال نجات این خلیج باشند.

با وجود آن که طی سالیان گذشته بار‌ها و بار‌ها شعار نجات‌بخشی خلیج از سوی مدیران ملی و استانی گلستان مطرح شد، اما تا سفر رئیس‌جمهور به گلستان در اسفند ماه ۱۴۰۱، عملیات میدانی و اجرایی اثربخشی در رابطه با نجات اکوسیستم خلیج گرگان انجام نشد.

نتایج چند فقره مطالعه از سوی شرکت‌های مشاور و بررسی‌های اساتید دانشگاهی در خصوص دستیابی به راهکار جامع و اثرگذار برای نجات خلیج گرگان به لایروبی کانال‌های آبرسان به این زیستگاه منتهی شد.

قرارگاه خاتم؛ مسئول تسریع در احیای خلیج

پس از سفر آیت الله رئیسی به گلستان مقرر شد برای لایروبی کانال‌ها و تسریع در کار پروژه رسوب برداری و لایروبی کانال‌های آبرسان بین دریای خزر و خلیج گرگان با اولویت کانال آشور با ترک تشریفات اداری به قرارگاه خاتم الانبیا سپرده شود.

پروژه‌ای که فقط چند هفته پس از سفر آیت الله رئیسی به گلستان درفاز عملیاتی قرار گرفت و با به روز رسانی نقشه‌های هیدروگرافی و تراز سنجی آب مقدمات اجرای یکی از مطالبات دیرین مردم گلستان آغاز شد.

فرماندار شهرستان بندر ترکمن در گفتگو با خبرنگار ما اظهار کرد: به دلیل آنکه خلیج گرگان به عنوان بخشی از پناهگاه حیات وحش و تالاب بین المللی و ذخیره گاه زیست کره میانکاله محسوب می‌شود؛ عملیات اجرایی لایروبی کانال‌های آبرسان بین دریای خزر و خلیج گرگان با حساسیت و دقت نظر بسیار بالایی اجرا و تلاش شد تا همه ملزومات و دغدغه‌های دوستداران محیط زیست مدنظر قرار گرفته شود.

عبدالغفور غراوی گفت: حدود یک چهارم از پهنه خلیج گرگان در سالیان اخیر به دلیل پس روی آب خشک شده است و بر اساس داده‌های موجود در مراکز آکادمیک، طی دو دهه اخیر ۱۷۰ سانتیمتر کاهش تراز آب در خلیج گرگان ثبت شده است.

وی گفت: قبل از لایروبی کانال آشور آب ورودی از دریای خزر به سمت خلیج گرگان بسیار اندک بود تا جایی که دماغه شمال شرقی خلیج گرگان به مساحت تقریبی ۵۰۰ هکتار کاملاً خشک شده بود.

غراوی گفت: خوشبختانه با آغاز عملیات رسوب برداری و لایروبی امید‌ها برای پویایی و زنده شدن دوباره این پهنه آبی بیشتر شده و اهالی منطقه از تحقق یکی از مطالبات دیرین خود شادمان هستند.

اتمام عملیات لایروبی تا یک ماه آینده 

نماینده مردم شهرستان‌های کردکوی، بندرگز بندرترکمن و گمیشان هم به خبرنگار ما گفت: عملیات رسوب برداری از کانال‌های سه گانه آشور، خزینی و چپاقلی به همراه بیش از ۲۰ مداخله دیگر برای نجات خلیج گرگان پیش بینی شده است.

عبدالجلال ایری گفت: عملیات لایروبی کانال آشور به عنوان نخستین عملیات اجرایی فرایند نجات خلیج گرگان تا کنون ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است و تا یک ماه آینده به بهره برداری می‌رسد.

وی گفت: در آخرین بازدید انجام شده شاهد پیشرفت مناسب این پروژه بودیم و با اتمام لایروبی مسیر ۸ کیلومتری کانال آشور علاوه بر افزایش عمق آب در این دالان آبی عرض دهنه ورودی آن از سمت دریای خزر به حدود ۱۵۰ متر می‌رسد؛ در حالی که عرض این متخلخل در حال حاضر کمتر از ۱۰ متر است.

تلاش برای جلوگیری از تبدیل خلیج به کانون ریزگرد

متخصص بیابان زدایی و بیابان‌های ساحلی گلستان در گفتگو با خبرنگار دانشجو اظهار کرد: با توجه به نقش بسزای خلیج گرگان بر زندگی جوامع انسانی پیرامونی آن، مطالعات زیادی در خصوص خشک شدن احتمالی این بوم سازگان آبی انجام شده است.

محمدرضا عباسی افزود: مدل سازی انجام شده در سالیان گذشته، بیانگر آن است که اگر خلیج گرگان به طور کامل خشک شود به یک منبع گرد و غبار فعال تبدیل می‌شود و غبار آن می‌تواند غلظت بسیار شدیدی داشته باشد.

وی گفت: هرچند شدت ریزگرد‌های حاصل از خشک شدن خلیج گرگان به پارامتر‌های زیادی از جمله سرعت باد بستگی دارد، اما به طور متوسط زندگی جوامع بشری تا شعاع ۱۰۰ کیلومتری را مختل خواهد کرد.

حمایت همه جانبه برای پایان لایروبی

معاون مهندسی و توسعه امور زیربنایی سازمان بنادر و دریانوردی کشور در اوایل اردیبهشت از محل لایروبی بازدید کرد و در خصوص آخرین وضعیت آن به خبرنگاران گفت: حمایت همه جانبه برای پایان لایروبی کانال آشور منتهی به خلیج گرگان در زمان برنامه ریزی شده، انجام می‌شود تا در دومین سفر رئیس جمهور به گلستان مورد بهره‌برداری قرار گیرد.

علی فتحی افزود: اجرای این پروژه مهم و ملی، مشکل تخصیص اعتبار نداشته و با طی تشریفات اداری باقی مانده اعتبار به پیمانکار برای پایان آن پرداخت می. شود. وی ادامه داد: تمام تلاش این است که اجرای لایروبی کانال آشور در زمان برنامه ریزی شده و حتی قبل از آن، آماده بهره‌برداری شود.

معاون مهندسی و توسعه امور زیربنایی سازمان بنادر و دریانوردی افزود: پروژه لایروبی کانال آشور طبق گزارش پیمانکار بیش از ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و پیشرفت آن با نگاه ویژه دولت سیزدهم و نامساعد بودن شرایط جوی، بسیار خوب است.

وی ابراز امیدواری کرد که با احیای این پروژه که مطالبه چندین ساله مردم گلستان بوده هرچه زودتر بهره برداری و از مزایای ان در پاسداری توسعه منطقه استفاده شود.

 با اراده جدی دولت سیزدهم با تزریق اعتبارات کافی فرایند لایروبی یکی از کانال‌های سه گانه خلیج گرگان تا هفته‌های آینده به اتمام خواهد رسید و امید‌ها برای بهبود وضعیت بغرنج خلیج گرگان افزایش خواهد یافت بسیاری از کارشناسان بر این باورند که با اجرای مداخلات مصوب، احیای خلیج گرگان امری دست یافتنی است.