دستیابی جهادگران تهران به دانش‌فنی تولید مواد موثره فرومون جنسی کرم خراط گردو

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، مدیر گروه پژوهشی شیمی کاربردی جهاد دانشگاهی تهران، از موفقیت جهادگران این سازمان در دستیابی به دانش‌فنی تولید مواد موثره فرومون جنسی کرم خراط درخت گردو برای نخستین بار در کشور خبر داد و گفت: استفاده از فرومون جنسی کرم خراط (Zeuzera pyrina)، در ایران در برنامه ریشه‌کنی برای پایش و شناسایی این پروانه در مناطق آلوده به این حشره است.

محمدهادی قاسمی، دکترای شیمی کاربردی، این موفقیت را حاصل اجرای طرح فن‌آورانه «بومی‌سازی و تکمیل دانش فنی تولید فرومون مبارزه با آفت کرم خراط درخت گردو» در گروه پژوهشی شیمی کاربردی سازمان جهاد دانشگاهی تهران، برای مبارزه غیر سمی با این آفت دانست.

وی، با بیان این‌که ارتباط شیمیایی در حشرات (فرومون‌ها) مهم‌ترین راه یافتن شرکای جفت‌گیری، میزبان، غذا، درک موقعیت‌های خطرناک و دفع دشمنان است، در ادامه خاطرنشان کرد: از این‌رو در مبارزه با این آفت استفاده از سیگنال‌های شیمیایی در مقایسه با سیگنال‌های بصری و صوتی برتری دارند.

صرفه اقتصادی استفاده از فرومون‌های جنسی حشرات در مبارزه با آفات
این عضو هیئت علمی جهاد دانشگاهی تهران، با بیان این‌که به‌علت اهمیت اقتصادی فرومون‌های جنسی حشرات، تاکنون فرومون‌های جنسی از گونه‌های مختلف آفات کشاورزی شناسایی شده است، در ادامه خاطرنشان کرد: هم‌اکنون صد‌ها فرومون تجاری در بازار وجود دارد که برای کنترل انبوه یا اختلال جفت‌گیری آفات کشاورزی استفاده می‌شود.

قاسمی، با بیان این‌که در ایران، استفاده از فرومون‌های جنسی حشرات در کشاورزی سال به سال رو به افزایش است، تصریح کرد: این موضوع نتیجه افزایش ظرفیت محققان ایرانی برای جداسازی، شناسایی و آزمایش فرومون‌ها در این زمینه است که می‌تواند در برنامه‌های IPM گنجانده شود.

تشریح چرخه کامل فن‌آوری فرومون برای کرم خراط گردو
وی، با بیان این‌که چرخه کامل فن‌آوری فرومون شامل فاز‌های آزمایشگاهی (سنتز و آنالیز)، فرمولاسیون (تعیین مقدار بهینه اجزای فرومونی)، تهیه دیسپنسر (توزیع‌کننده فرومون) و تست‌های عملیاتی در مزارع است، گفت: در طرح «بومی‌سازی و تکمیل دانش فنی تولید فرومون مبارزه با آفت کرم خراط درخت گردو»، هر یک از مراحل فوق به‌صورت جداگانه بررسی و کنکاش شد.

مدیر گروه پژوهشی شیمی کاربردی جهاد دانشگاهی تهران، در تشریح مراحل این پژوهش توضیح داد: در فاز نخست، ابتدا با بررسی نمونه‌های تجاری و مرور منابع، اجزای اصلی تشکیل دهنده فرومون جنسی کرم خراط سنتز و آنالیز شد.

قاسمی، ادامه داد: در فاز دوم، انواع فرمولاسیون‌های گزارش‌شده برای فرومون آفت کرم خراط بررسی و از آن میان، فرمولاسیون بهینه برای تست‌ها انتخاب شدند.

وی، افزود: در فاز سوم، انواع دیسپنسر‌ها به‌لحاظ نوع، ابعاد، مواد شیمیایی تشکیل‌دهنده و میزان دسترسی و قابلیت تجاری‌سازی مطالعه و از میان انواع دیسپنسرها، لوور‌های پلاستیکی دارای شرایط عملیاتی بهینه بود که به تعداد مورد نیاز تهیه شد.

این عضو هیئت علمی جهاد دانشگاهی تهران، خاطرنشان کرد: هم‌چنین جهت تعیین مقدار رهایش فرومونی دیسپنسرها، تست‌های مورد نظر با استفاده از تونل باد انجام شد. سرعت وزش باد، دما، رطوبت، جنس دیسپنسر، ماده نگه‌دارنده و مقدار آن، از عوامل موثر بر نتایج تست‌های تونل باد هستند.

قاسمی، ادامه داد: در نهایت در فاز چهارم، جهت انجام تست‌های مزرعه‌ای، با مکاتبه با سازمان حفظ نباتات، دیسپنسر‌ها به مناطق مورد نظر ارسال شد. برای بررسی وضعیت تله‌های فرومونی و نحوه پایش، بازدید‌های دوره‌ای از مناطق تحت پوشش در استان‌ها انجام شد.

آگروشیمی از زمینه‌های مهم تحقیقاتی در تأمین امنیت غذایی
وی، یادآور شد: به‌علت اهمیت حیاتی امنیت غذایی و زیست‌محیطی، شیمی کشاورزی (آگروشیمی) بدون شک یکی از زمینه‌های تحقیقاتی و تجاری است که تأثیر آن در سراسر جهان و ایران کاملاً محسوس است.

مدیر گروه پژوهشی شیمی کاربردی جهاد دانشگاهی تهران، خاطرنشان کرد: اگر از فن‌آوری‌های مدرن مبتنی بر شیمی کشاورزی به‌طور مطلوب استفاده شود، تأثیرات شگرفی بر چرخه امنیت غذایی کشور و اقتصاد کشاورزی خواهد داشت.

به گفته قاسمی، از نیمه دوم قرن بیستم، مدیریت یکپارچه آفات (Integrated Pest Management) به‌عنوان راهبردی اصلی و منطقی برای مقابله با حشرات و سایر موجودات زنده که رفاه انسان را تهدید می‌کنند، تکامل یافته است.