به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، نشست خبری و آیین فراخوان و رونمایی از پوستر فراخوان نخستین جایزه نوآوری اجتماعی (جانا) صبح با حضور محمد صادق خیاطیان، رییس شورای سیاستگذاری جایزه نوآوری اجتماعی و رییس صندوق نوآوری و شکوفایی ریاست جمهوری؛ روح الله حمیدی مطلق، رئیس شورای علمی جایزه؛ محمد رسولی، دبیر جایزه؛ جمعی از فعالان و کنشگران نوآوری اجتماعی کشور و اصحاب رسانه برگزار شد.
در این مراسم از پوستر فراخوان نخستین دوره جایزه نوآوری اجتماعی (جانا) با شعار “جریان بهبود نوآورانه زندگی” با حضور جمعی از مسئولین رونمایی شد.
محمدصادق خیاطیان، رییس صندوق نوآوری و شکوفایی و رییس شورای سیاستگذاری نخستین جایزه نوآوری اجتماعی در این مراسم گفت: تا پیش از این بسیاری در کشور تصور می‌کردند حوزه دانش‌بنیان و فناوری، به موضوعات پیچیده فن‌محور و تکنولوژی اختصاص دارد و تنها به ساخت محصولی قابل لمس در حوزه صنعتی و توسعه اقتصادی ختم می‌شود. اما در سال‌های گذشته با بررسی تجربه‌های جهانی و توسعه حوزه فناوری و نوآوری در کشور، این نکته مشخص شد که مسئله نوآوری می‌تواند در حوزه‌های بسیار گسترده تری، نقش جدی ایفا کند. از حوزه سلامت تا مسائل اجتماعی، نوآوری می‌تواند نقش بی‌بدیلی در آن‌ها داشته باشد.
وی افزود: امروز مسائل اجتماعی زیادی در ایران وجود دارد که با آن‌ها مواجهیم. به اعتقاد ما و براساس پیشرفت دانش روز و تجربیاتی که در دنیا به دست آمده است، مسائل اجتماعی، راه‌حل‌های نوآورانه دارند؛ یعنی نوآوری می‌تواند به کمک حل مسائل اجتماعی بیاید. در کشور ما چند سالی است که به این حوزه پرداخته شده است و افراد خوبی هم در این زمینه دانش و تجربه کسب کردهاند.
خیاطیان اظهار کرد: رویداد‌هایی از جنس رویداد “جایزه نوآوری اجتماعی” در این راستاست که بدانیم مسائل اجتماعی، راه‌حل‌های نوآورانه دارند و بتوانیم از افراد فعال در این حوزه حمایت و پشتیبانی کنیم. چنین رویدادی، آغازی بر فرهنگ‌سازی و توسعه فرهنگ مشارکت نوآوری‌ها در حوزه اجتماعی است.
رییس شورای سیاستگذاری نخستین جایزه نوآوری اجتماعی خاطرنشان کرد: امروز زیست‌بوم نوآوری در کشور در حوزه‌های مختلف تا حدی گسترش یافته که می‌توانیم ادعا کنیم از زیست‌بوم بالغی چه در حوزه نهادی، چه تنظیم‌گری و چه نهاد‌های تامین مالی و چه در نهاد‌هایی مانند دانشگاه، کارخانه‌های نوآوری، ناحیه‌های نوآوری و … برخوردار هستیم. این زیست‌بوم در حال گسترش و انجام فعالیت‌های مبتنی بر فناوری است.
خیاطیان گفت: با این حال فکر می‌کنیم که در حوزه نوآوری اجتماعی در ابتدای راه هستیم و نمی‌توانیم بگوییم زیست‌بوم (به صورت کامل) شکل گرفته است، اما اتفاقاتی که در این حوزه افتاده، نویددهنده این موضوع است که نوآوری اجتماعی هم به زیست‌بومی واحد و یکپارچه دست پیدا خواهد کرد و می‌توانیم در چند سال آتی شاهد باشیم که مسائل اجتماعی، با راه‌حل‌های نوآورانه کاهش پیدا کرده است.
وی تصریح کرد: از سوی دیگر، مسئله نوآوری اجتماعی و طراحی راه‌حل‌های نوآورانه برای این مسائل توانسته اقتصاد خوبی را شکل دهد. بعضی فکر می‌کنند مسائلی که در حوزه اجتماعی است، تنها هزینه‌بر هستند و نمی‌توان به آن‌ها از جنبه اقتصادی نگاه کرد. در حالی که تجربیات دنیا نشان می‌دهد در حوزه نوآوری اجتماعی بسیاری از فعالیت‌ها، جنبه اقتصادی هم دارند.
رییس صندوق نوآوری و شکوفایی ادامه داد: برای تشکیل زیست‌بوم نوآوری اجتماعی، نیاز به یک بسیج عمومی و تخصصی داریم. متخصصین این حوزه باید نگاهی فعالانه‌تر داشته باشند. نهاد‌های مالی رکن بسیار مهمی در این زمینه هستند. خوشبختانه با شکل‌گیری صندوق‌های پژوهش و فناوری تخصصی امروز کشور صاحب یک صندوق تخصصی در حوزه نوآوری‌های اجتماعی است و ما نیز در صندوق نوآوری و شکوفایی آمادگی داریم ساز وکار‌های تامین مالی در حوزه نوآوری اجتماعی را گسترده‌تر کنیم و حتما توجهی ویژه به این موضوع خواهیم داشت.
وی تاکید کرد: در حوزه تنظیم‌گری هم اگرچه مقررات خوبی داریم، اما این مقررات کافی نیستند. گنجایش بسیاری وجود دارد که آیین‌نامه و نظام‌نامه‌هایی در این زمینه تنظیم و از فعالان حوزه نوآوری اجتماعی کشور، حمایت و پشتیبانی کنیم. این تنظیم‌گری‌های شامل بخش‌های بسیاری اعم از فرایند‌ها زمینه‌های قانونی و … می‌شود.
رییس شورای سیاستگذاری نخستین جایزه نوآوری اجتماعی گفت: جایزه نوآوری اجتماعی (جانا) با شعار “جریان بهبود نوآورانه زندگی” به نوعی در حوزه نوآوری اجتماعی جریان‌سازی می‌کند و همانطور که از شعار آن برمی‌آید، هدفش «بهبود نوآورانه زندگی» است. امید است که با توسعه زیست‌بوم نوآوری اجتماعی، آسیب‌ها و مسائل اجتماعی، زمینه بروز و ظهور نیابند و در حوزه آموزش و در حوزه‌های دیگر، شاهد آن باشیم که فعالان این حوزه می‌توانند پاسخ‌های نوآورانه را برای مسائل اجتماعی ارائه دهند.
خیاطیان تأکید کرد: مردم ایران از فرهنگ نوع‌دوستی بسیار بالایی برخوردار هستند و این مسئله نشان می‌دهد، اگر زمینه‌سازی مشارکت در حل مسائل اجتماعی را فراهم کنیم، فکر می‌کنم می‌توانیم کشوری باشیم که در موضوع آسیب‌های اجتماعی دچار مشکل چندانی نباشیم.
تلاش برای شکل‌دهی «جامعه نوآوران اجتماعی کشور»
روح الله حمیدی مطلق، رئیس شورای علمی جایزه نوآوری اجتماعی در این مراسم گفت: مهمترین سوالی که باید در اقتصاد به آن پاسخ دهیم این است که هر بنگاهی که مشغول فعالیت اقتصادی است و برای سهامدارش سودآوری می‌کند، آیا نسبت به آثار بیرونی کسب و کارش متعهد هست؟ برای مثال کسب‌و‌کاری را راه اندازی می‌کنیم که مثلا باعث ایجاد اشتغال می‌شود؛ ممکن است محیط زیست را آلوده کند؛ از لحاظ فرهنگی برای جامعه مفید یا آسیب‌زا باشد؛ یا حتی ممکن است افراد شاغل در آن مجموعه را دچار رشد و پیشرفت یا برعکس دچار استهلاک کند؛ بنابراین همه کسب و کار‌ها می‌توانند دارای آثار و تبعات (مثبت و منفی) اجتماعی باشند.
وی افزود: در دنیا همه به دنبال پاسخ به این سوال هستند که یک اقتصاد ایده‌آل اقتصادی چه اقتصادی است؟ اقتصاد هرچقدر هم برای سهامدار، سودآوری و منفعت ایجاد کند، اما بیشتر یا معادل آن باید برای کلیت جامعه منفعت داشته باشد و اگر به چنین ساختاری دست پیدا کنیم که هر بنگاه اقتصادی، تأثیرات اجتماعی تولید کند، با یک اقتصاد ایده‌آل طرف خواهیم بود و در این شرایط، تعداد زیادی از افراد از این اقتصاد نفع می‌برند. این سوال مطرح است که آیا در کشور ما هم این چنین است و به اندازه کافی، بنگاه‌های اقتصادی در راستای منافع عمومی حرکت می‌کنند؟ و اگر بخواهیم به سمت این اقتصاد حرکت کنیم، مسیر آن از کدام سمت است؟
حمیدی مطلق خاطر نشان کرد: اگر بخواهیم تأثیرات اجتماعی بنگاه‌های اقتصادی را مثلا ۱۰ برابر کنیم، چه اقداماتی باید انجام دهیم؟ پاسخ این سوال روشن است و اینکه هیچ راهی جز نوآوری نداریم. دوره‌ای که دولت‌ها برای این حوزه‌ها سرمایه‌گذاری کنند، سر آمده است و درحوزه‌های اجتماعی، کار به نهادها، شرکتها، مجموعه‌های نوآورانه، خیریه‌ها و مردم سپرده شده است و دولت‌ها در جایگاه تنظیم‌گری قرار گرفته‌اند.
وی تصریح کرد: مثلا در بحث مشکلات فقر در کشور‌های شرق آسیا، آیا دولت‌ها این مشکلات را حل می‌کنند؟ یا مدل‌های نوآوری اجتماعی برای حل این مشکلات مطرح شده‌اند؟ یا در کشور‌های غربی می‌ببینید که در بسیاری از مسائل پیچیده اجتماعی از جمله پیری جمعیت، موسسه‌ها و مجموعه‌ها با فعالیت‌های نوآوری اجتماعی به آن ورود کردهاند و دولت‌ها در جایگاه تنظیم‌گری قرار گرفته‌اند؛ بنابراین با این پدیده در جهان روبرو هستیم که نوآوری‌ها از آن حالت سخت و فنی خود خارج شده است و امروز، نوآوری‌ها در عرصه‌های مختلف ورود پیدا کرده است و الگو‌های جدیدی را ایجاد می‌کنند که آن الگو‌ها مستقیما با هدف حل یک مسئله اجتماعی طراحی شده است.
دبیر شورای علمی جایزه نوآوری اجتماعی گفت: افرادی هستند که توان نوآوری دارند، ولی دغدغه اصلی آن‌ها تولید ثروت شخصی نیست، بلکه به دنبال حل مسئله‌ای از جامعه هستند. از سوی دیگر با یک جامعه سنتیِ پیشتاز و قوی با یک فرهنگ چند صد ساله کمک‌رسانی به مردم روبرو هستیم که فناوری در آن کم است؛ یعنی مثلا خیریه‌های ما چندان با مباحث روز نوآوری این حوزه آشنا نیستند و منابعی که در خیریه‌ها هزینه می‌شوند، می‌توانند در حوزه ساخت نوآوری‌ها هزینه شوند و این نوآوری‌ها به صورت بنیادین، مسائل آن حوزه را حل می‌کنند. در ایران تجربه‌های بسیار گران‌بهایی در حوزه نوآوری‌های اجتماعی داریم. همینطور، بنیان‌های کمک‌رسانی اجتماعی بسیار قوی داریم و از سوی دیگر، با مشکلات مختلفی در حوزه اجتماعی و محیط زیست روبرو هستیم که واقعا تشنه نوآوری هستند که با مدل‌های بومی و سنتی، قابل حل نیستند.
حمیدی مطلق تأکید کرد: بخش نوآوری کشور شامل معاونت علمی و فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان و همچنین صندوق نوآوری و شکوفایی که بزرگترین و مهمترین مرجع تأمین مالی نوآوری کشور محسوب می‌شود، امروز پای کار آمده‌اند و اعلام کردهاند که از فعالان حوزه نوآوری اجتماعی پشتیبانی و حمایت خواهند کرد. امیدواریم بتوانیم این تجربه‌های پراکنده را دور هم جمع کرده و با پشتیبانی مجموعه‌های حاکمیتی در حوزه نوآوری، «جامعه نوآوران اجتماعی کشور» را شکل دهیم.
جایزه نوآوری اجتماعی حاصل یک پژوهش دو ساله است
محمد رسولی، دبیر جایزه نوآوری اجتماعی و مدیرعامل خانه خلاق و نوآوری دال نیز تأکید کرد: جایزه نواوری اجتماعی از یک خلاء در زیست‌بوم شکل گرفت. زمانی که در زیست‌بوم نواوری اجتماعی کار می‌کردیم، احساس می‌کردیم که فعالیت‌ها، چندان خوب به نتیجه نمی‌رسند، زیرا این زیست‌بوم با خلأ‌های زیادی از جمله ضعف سرمایه‌گذاری اجتماعی، ضعف زیرساخت‌های مورد نیاز، رسانه‌های اجتماعی که چندان به این حوزه نمی‌پرداختند، مواجه بودیم.
وی افزود: با این شرایط احساس کردیم به یک جریان و جنبش در این حوزه نیاز داریم تا بتوانیم جریان اصلی حوزه نوآوری اجتماعی را ایجاد کنیم. جایزه نوآوری اجتماعی حاصل یک پژوهش دو ساله و بررسی جوایز مختلف از جمله نوبل، کاولی، اِسکال و .. است و سعی کردیم ساختار این جایزه را کاملا به شکل استاندارد طراحی کنیم. سعی کردیم این جایزه را به شکل طراحی کنیم که در زیست‌بوم نوآوری اجتماعی کشور، اتفاقات بسیار خوبی را رقم بزند. امیدواریم با مفاهیم مختلفی در این حوزه آشنا شویم و مفاهیم جدیدی را به این زیست‌بوم تزریق کنیم که توسعه پیدا کرده و منجر به شکل‌گیری نوآوری‌های جدید و استارت‌آپ‌ها شوند و هر روز، زیست‌بوم نوآوری اجتماعی کشور، پویاتر از قبل شود.
دبیر جایزه نوآوری اجتماعی تصریح کرد: در حوزه نوآوری اجتماعی، به سراغ بحث‌های رهبری می‌رویم؛ به سراغ بحث‌های توسعه مفاهیم، بحث‌های جامعه‌محوری، به سراغ آسیب‌دیدگان، خانواده‌ها و اقشار می‌رویم؛ نوآوری‌های اجتماعی که در جهان درحال توسعه هستند را مورد بررسی قرار می‌دهیم. در نهایت، سوال‌هایی که در این حوزه در ذهن ما بود، ما را به سمت کنشی تحت عنوان “جایزه نوآوری اجتماعی” یا به عبارت بهتر، “جریان نوآوری اجتماعی” سوق داد. جریانی که قرار است در انتها به رویداد اعطای نخستین جایزه نوآوری اجتماعی با شعار “جریان بهبود نوآورانه زندگی” ختم شود. این جایزه بستری برای تمامی فعالان و اهالی زیست‌بوم نواوری کشور است که تلاش می‌کنند نقش دقیق در این زیست‌بوم ایفا کنند.
نخستین جایزه نوآوری اجتماعی در چهار حوزه: محصول، کسب‌وکار، فرآیند، زیست‌بوم و محور‌های موضوعی مختلف براساس نیازمندی‌های روز جامعه در حوزه نوآوری اجتماعی اهدا خواهد شد.
فعالان حوزه نوآوری اجتماعی کشور تا ۳۰ آبان‌ماه ۱۴۰۲ فرصت دارند طرح‌های خود را از طریق وب‌گاه این جایزه به نشانی socialinoaward.com ارسال کنند.