به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو _ فاطمه قدیری: ایـجـاد هـمـبـسـتـگـی و همدلی میان مسلمانان و اتحاد ملّی امروزه از دغدغه‌های اندیشمندان مـسـلمـان بـه ویژه رهبر معظم انقلاب اسلامی است. در قرآن کریم آیات بسیاری وجود دارد که از تنوع و گوناگونی حیات بشری سخن می‌گـویـد؛ اگـر چـه هـمـه انـسـان‌ها در انسان بودن مساوی هستند و از ویژگی‌های مشترکی بـرخـوردارنـد، امـا تـفـاوت هـایـی نـیز با یکدیگر دارند. ویژگی‌های فردی هر کدام از انـسـان هـا از جمله این تفاوت هاست. مثلا هر فردی چهره و صدای مخصوص خود را دارد که باعث شناخته شدن او از دیگران می‌گردد.
هـم چنین افراد بشر دارای هوش و ذکاوت متفاوتی اند و هر کدام نیز در زمینه خاصی از علم، استعداد و علاقه دارند، اگر چه شرایط محیطی نیز در ایجاد فرصت‌های کسب علم و دانش مـوثـر اسـت. قـرآن کـریـم دربـاره اخـتـلاف سـطح علم و دانش مردمان می‌گوید: «درجات کـسـانـی را کـه بـخـواهـیـم بـالا مـی بـریـم و فـوق هـر صـاحب دانشی دانشوری است ـ» بـرخـورداری از سـطـح اقـتـصـادی و معیشت زندگی انسان‌ها نیز با یکدیگر متفاوت است: بـعـضـی فـقـیـرنـد و بـعـضـی دیـگر ثروتمند. البته با وجـود ایـن تـفـاوت هـا امـکـان ایـجاد همزیستی، وحدت و همدلی میان انسان‌ها وجود دارد. به ویـژه ایـنـکـه آمـوزه هـای دین مبین اسلام بر این مساله تاکید فراوان دارند.
رهبر انقلاب در دیدار صبح امروز با هزاران نفر از مردم استان‌های «سیستان و بلوچستان» و «خراسان جنوبی» از تخریب وحدت ملی و تضعیف امنیت ملی که دو هدف اساسی و جدی دشمنان کشور است گفتند. ایشان وحدت را به معنی کنار هم بودن اقوام و مذاهب مختلف و کنار گذاشتن اختلاف‌های سیاسی، مذهبی، قومی و گروهی در جایی که پای منافع ملی در میان است، خواندند و افزودند: نگذارید دشمن وحدت ملی را بهم بزند.
همچنین ایشان در زمانی دیگر گفتند: «امروز نیاز‌های زیادی هست، که میخواهم به یکی از آن‌ها توجّه کنید و تکیه روی یک نیاز میکنم، و آن عبارت است از «اتّحاد ملّی». یکی از نیاز‌های مهمّ امروزِ ما اتّحاد ملّی است. اتّحاد ملّی سد است؛ دیواره‌ی محکمِ سربه‌فلک‌کشیده است در مقابل دشمن. اتّحاد ملّی همان چیزی است که نقش بسیار عظیمی در پیروزی انقلاب، بعد هم در پیشرفت انقلاب داشته؛ اتّحاد ملّی. امروز ما نیاز داریم به اینکه این اتّحاد را هرچه ممکن است بیشتر کنیم؛ دشمن در نقطه‌ی مقابلِ این حرکت کرده.».
امام خمینی نیز در بخشی از وصیت نامه خود آورده اند که : اینجانب به همه نسل های حاضر و آینده وصیت می کنم که اگر بخواهید اسلام و حکومت الله برقرار باشد و دست استعمار و استثمارگران خارج و داخل از کشورتان قطع شود این انگیزه الهی را که خداوند تعالی در قرآن کریم بر آن سفارش فرموده است از دست ندهید و در مقابل این انگیزه که رمز پیروزی و بقاء آن است، فراموشی هدف و تفرقه و اختلاف است. بی جهت نیست که بوقهای تبلیغا تی در سراسر جهان و ولیده های بومی آنان تمام توان خود را صرف شایعه ها و دروغهای تفرقه افکن نموده اند و میلیاردها دلار برای آن صرف می کنند... امروز و در آتیه نیز آنچه برای ملّت ایران و مسلمانان جهان باید مطرح باشد و اهمیت آن را در نظر گیرند، خنثی کردن تبلیغا ت تفرقه افکن خانه برانداز است .توصیة اینجانب به مسلمین و خصوص ایرانیان به ویژه در عصر حاضر آن است که در مقابل این توطئه ها عکس العمل نشان داده و به انسجام و وحدت خود به هر راه ممکن افزایش دهند و کفار و منافقان را مأیوس نمایند.
همانطور که گفته شد موضوع وحدت، موضوعی جدید و تنها مربوط به جامعه امروزی ما نیست؛ و در قرآن کریم، سیره اهل بیت و حتی در سخنرانی‌های امام (ره) بار‌ها تاکید به وحدت شده است. پس باید به گونه‌ای به موضوع وحدت، نکات و جزئیات آن بنگریم، که گویی از واجبات زندگی فردی و اجتماعی ماست.
تنوع نژادی و قومی
بـه فـرمـوده قـرآن کریم نیای همه افراد بشر، یک مرد و یک زن یعنی همان آدم و حواست: «ای مردم، از پروردگارتان که شما را از نفس واحدی آفرید و جفتش را نیز از او آفرید، و از آن دو مردان و زنان بسیاری را پراکند، بترسید.»
امـا بـا ایـن وجـود بـا گـذشـت زمـان و ادامـه نـسـل بـشـر و گـسـتـرش مـحـل زنـدگی آنان متناسب با شرایط محیط زندگی و اختلاف آب و هوایی، ظاهر انسان‌ها بـه شـکـل هـای گـوناگون و متفاوت از یکدیگر پدیدار گشت و نژاد‌های مختلف بشری در روی زمین شکل گرفت.
تنوع زبانی
وجود انواع گوناگون زبان‌های مختلف، از بارزترین تفاوت‌های به وجود آمده در حیات بـشـر به شمار می‌رود. دانشمندان در دنیای امروز نزدیک به ۳۰۰۰ زبان اصلی (بدون در نـظـر گـرفـتـن لهجه‌های محلی) را شناسایی و احصا کرده اند. تعداد بسیاری از این زبـان هـا فقط در مجموعه‌های کوچک بشریِ چند صد یا چند هزار نفری کاربرد دارد. حدود ۱۰۰ زبان نیز رواج بیشتری دارد و بیش از یک میلیون نفر از جمعیت جهان به این زبان‌ها سخن می‌گویند. سرانجام اینکه در میان این همه، ۱۹ زبان بیش از همه گسترش داشته، تـا ۵۰ مـیلیون نفر را پوشش می‌دهد.۶ زبان چینی، بیش از همه زبان‌ها متکلّم دارد، زیرا بـیـش از یـک مـیـلیـارد نـفر از جمعیت کره زمین آن را به کار می‌برند، در کشور پهناور هند نزدیک به ۸۵۰ زبان و لهجه دارد، با زبان و سخن گفتن بیان و اظهار نماید: «انسان را آفـریـد و او را بیان آموخت ۷» قرآن کریم همانگونه که آفرینش آسمان‌ها و زمین را یکی از نـشـانـه‌های خداوند معرفی میکند، تعدد و تنوع زبان‌های مردم دنیا را نیز از نشانه‌های خالق جهان برمی شمارد: «و از نشانه‌های او آفرینش آسمان‌ها و زمین و اختلاف زبان‌های شما و رنگ‌های شما است.»
تنوع ادیان
دیـن پدیده‌ای عمیق و ریشه دار در زندگی انسان به شمار می‌رود؛ در واقع دین بیانگر و تبلور ویژگی تفکر و درک بشری است که انسان را از دیگر مخلوقات متمایز می‌سازد. ویـژگـی تـفـکـر در انـسـان سـبـب مـی شـود تـا او بـه دنبال مبداء پیدایش، هدف از خلقت، سرنوشت انسان، نیز قدرت آفریننده و ارتباط انسان با این قدرت بگردد و آنچه که پاسخ این سؤ الات آدمی را می‌دهد، دین و عقیده اوست.
از آنـجـا کـه انسان موجودی است برخوردار از اندیشه و فهم، از همان آغاز حیات بشری، دین همراه و همزاد او بوده؛ به همین دلیل بعضی از دانشمندان تاریخ ادیان معتقدند که دین بـا آغـاز تـاریـخ حـیـات بـشـری روی زمـیـن، یـعـنـی حـدود دو مـیـلیـون سال پیش آغاز گشته است. از ایـن رو شـمـار بـسـیـاری از مـورخـان بـاور دارنـد کـه در طـول تـاریخ، ملل و جوامع زیادی بوده اند که از هیچ علم، دانش، هنر، فلسفه و تمدنی برخوردار نبوده اند، اما هیچ جامعه انسانی را بدون دین نمی‌توان یافت.
هـمـان گـونـه که تنوع و تفاوت در ابعاد مختلف زندگی بشر پدیدار گشته، در زمینه دین نیز این تنوع مشاهده می‌شود. اما خداوند سبحان، انسان را سرگردان رها نکرده تا در بـرابـر امواج سؤ الات بی پناه بماند، بلکه برای یافتن پاسخ صحیح، پیامبران را فرستاد تا بشر را به دین استوار و صراط مستقیم رهنمون سازند.
یادآوری این نکته ضروری است که نقش پیامبران تبلیغ رسالت و دین خداوند می‌باشد، ایـشـان مـردم را بـه پـذیـرش دیـن الهـی مـجـبـور نـمـی کـنـنـد؛ بـه هـمـیـن دلیـل هـم مـردم به دو گروه اصلی تقسیم می‌شوند: گروهی که دعوت پیامبران را اجابت کرده و ایمان می‌آورند غوطه ورند؛ «آیا جز ابلاغ آشکار بر پیامبران (وظیفه‌ای) است؟ و در حـقـیـقـت در مـیـان هـر امتی فرستاده‌ای برانگیختیم (تا بگوید): خدا را بپرستید و از طـاغـوت بـپـرهـیزید. پس گروهی از ایشان هدایت یافتند و گروهی نیز سزاوار گمراهی شدند»
بـا توجه به آیات قرآن کریم درباره ادیان، در می‌یابیم که آیات بسیاری به ادیان مختلف بشری اشاره دارد. در این باره بیان چند نکته مهم به نظر می‌رسد:
اول: وجـود تـنـوع و تـعـدد دیـنی را نمی‌توان نادیده انگاشت
دوم: مـؤ مـن در دعـوت دیـگـران بـه دیـن خـود بـایـد شـیـوه مـناسب را در پیش گرفته، از جدل و جنجال بپرهیزد: «با حکمت و اندرز نیکو به راه پروردگارت دعوت کن.»
سـوم: انـسـان در دیـنـداری و انتخاب عقیده باید رسیدن به حقیقت را هدف خویش قرار دهد، پس برای جستجوی حقیقت و یافتن راه راست نسبت به ادیان و آرای دیگر نیز باید تحقیق و بـررسـی نـمـود. «آنـان کـه بـه سـخـن گـوش فـرا مـی دهـنـد و بهترین آن را پیروی میکنند»
چـهـارم: اخـتـلاف ادیـان در مـیـان بـشـر نـبـایـد بـه درگـیـری و نـزاع مـنـجـر شود؛ زیرا اصـل و اسـاس در مـیـان مـردم جـهـان، هـمـزیـسـتـی مـسالمت آمیز و یکپارچگی و داشتن روابط بـراسـاس احـترام متقابل می‌باشد؛ البته اگر کسی در پی دشمنی با مخالفان برآید، باید با او برخورد کرد: «خدا شما را از کسانی که در (کار) دین با شما نجنگیده و شما را از دیـارتان بیرون نکرده اند، باز نمی‌دارد که با آنان نیکی کنید و با ایشان عدالت ورزید»
ماهیت وحدت ملی
با مراجعه به کلمات علی علیه السلام چنین می‌توان استنباط نمود که: «اتحاد» امری فطری و طبیعی می‌باشد و انسان با روحیه نوع دوستی پدید آمده است؛ بنابراین آنچه که باید به ریشه یابی آن پرداخت، «اختلاف» است، چرا که «اتحاد» ریشه در فطرت انسان دارد.
در خطبه ۱۱۲ نهج البلاغه آمده است:
«انما انتم اخوان علی دین الله، مافرق بینکم الا خبث السرائر و سوء الضمائرفلاتوازرون و لاتناصحون و لاتباذلون ولاتوادون.»
همانا شما براساس دین خدا - که آیین فطرت است با یکدیگر برادر وپیوسته اید، و تنها ناپاکی‌های درونی وزشتی‌های باطن موجب تفرقه و جدایی میان شما شده است که در نتیجه تعاون و همیاری، نصیحت، بذل و بخشش و دوستی و محبت ازمیان شما رخت بربسته است.
ضرورت وحدت ملی
گرچه وحدت گرایی، فطری است، اما امورفطری نیازمند پرورش و توجه می‌باشد وبی توجهی و عدم اهتمام به آن، موجب این می‌شود که شکوفا نگردد و یا در معرض تندباد‌های روزگار قرار گیرد، لذاامیرالمؤمنین علی علیه السلام برای تقویت این امرفطری در بین امت پیامبر بسیار تلاش می‌نمودند و خود را مشتاق‌ترین شخص به وحدت اسلامی به شمار می‌آوردند:
«لیس رجل - فاعلم - احرص علی جماعة امة محمدصلی الله علیه وآله و الفت‌ها منی ابتغی بذلک حسن الثواب؛ و... کرم المآب» بدان هیچ کس از من بر اتحاد و همبستگی در امت محمدصلی الله علیه وآله حریص‌تر نیست، من دراین کار خواستار پاداش نیکو... و بازگشت به جایگاه نیکوهستم.
ثمرات وحدت ملی
با مطالعه سخنان امام علی علیه السلام می‌توان به برخی از دلائلی که ایشان براساس آن بر مقوله وحدت تاکید می‌نمودند، دست یافت که درادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود:
۱ - وحدت ملی بستری برای ریزش فیض الهی
در طول تاریخ بشری هیچ نعمتی را با وجود اختلاف، به قوم و امتی عنایت ننموده است: «و ان الله سبحانه لم یعط احدا بفرقة خیرا ممن مضی و لاممن بقی» ; بی گمان درمیان گذشتگان وآیندگان بشری، هرگز خداوند با وجوداختلاف خیری را ارزانی کسی نداشته ونمی دارد.
نه تنها اختلاف مانع نزول فیض‌های الهی می‌شود حتی باعث سلب نعمت‌های موجود نیزمی گردد. چنان که امام علی علیه السلام با اشاره به سرانجام قوم بنی اسرائیل، چنین بیان میکنند که چگونه بارسوخ تفرقه بین آن هادوستی‌ها و مهربانی‌ها رخت بربست وپراکندگی و اختلاف سبب جنگ آن‌ها علیه یکدیگر گردید و این اختلافات سبب شد که خداوند، لباس عزت و فراوانی نعمتش را ازآنان برگیرد..
وحدت و باهم بودن است که سبب یاری خداوند می‌شود. چرا که «یدالله مع الجماعة» ; دست خدا با جماعت است؛ و لذا امام خمینی قدس سره همیشه براین نکته تاکید می‌کردند که: «کاری نکنید که عنایت خدا، خدای نخواسته کم بشود»
۲ - وحدت ملی و پیروزی در صحنه‌های مختلف
پیروزی و گسترش اسلام در سال‌های اولیه بعثت نتیجه همبستگی و وحدت مسلمانان بود. این ایمان و اتحاد بود که آنان را چنان تربیت کرده بود که فارغ از هرنوع دسته بندی و قوم سالاری، تحت لوای نبوی صلی الله علیه وآله، برای اعتلای کلمه «لااله الاالله» جانفشانی می‌نمودند و به برکت همین وحدت بود که خداوند پیروزی‌های روز افزون را برمسلمانان عنایت می‌داشت.
این که اتحاد باعث پیروزی می‌شود، یک قانون عام و قطعی است؛ به طوری که اگر درجبهه حق «اختلاف» و در جبهه باطل «اتحاد» حاکم باشد، به طور قطع پیروزی از آن اهل باطل خواهد بود، لذا حضرت علی علیه السلام خطاب به لشکریان خویش می‌فرمایند: «والله لاظن ان هولاء القوم سیدالون منکم باجتماعهم علی باطلهم و تفرقکم عن حقکم» ; به خداسوگند به همین زودی آنان (ارتش معاویه) برشما چیره شوند، چرا که آنان در باطل خویش اتحاد وهمبستگی دارند و شما در حق خوددچار تفرقه و اختلاف هستید.
در به ثمر رسیدن انقلاب اسلامی، وحدت دارای نقش مهم و اساسی بود؛ وحدتی که چنان در بین اقشار جامعه اعم از روحانی ودانشجو، کارگر و کارمندو... الفت و صمیمیت ایجاد کرد که به تعبیر بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، امام خمینی قدس سره «بی آنکه دارای ادوات نظامی باشیم فقط به واسطه قدرت ایمان و وحدت کلمه، بر قوای طاغوتی غلبه کردیم.»
"در دفاع مقدس نیز ایمان و وحدت کلمه پیروزی رزمندگان اسلام را به همراه داشت."
۳ - وحدت ملی و ماندگاری انقلاب
از آنجایی که مورخین، تاریخ را یکی ازمنابع شناخت محسوب کرده و قوانین حاکم برآن را قابل تطبیق برموارد مشابه به حساب می‌آورند، بنابراین بر مالازم است که دریابیم رمز عزت و عظمت ملت‌های متمدن ومصونیت آن‌ها از سلطه قدرت‌های خارجی چه بوده و می‌باشد، تا با بهره گیری از آن در تداوم انقلاب خویش تلاش نماییم.
حضرت علی علیه السلام براساس تجربه تاریخی خویش، راز تداوم انقلاب را پرهیز از اختلاف وایجاد همبستگی و اتحاد ملت دانسته ومی فرمایند: «فالزموا کل امر لزمت العزة به شانهم و زاحت الاعداء له عنهم و مدت العافیة به علیهم و انقادت النعمة له معهم، ووصلت الکرامة علیه حبلهم من الاجتناب للفرقة و للزوم للالفة و التعاض علی‌ها والتواصی بها» ; به سراغ کار‌هایی روید که موجب عزت و اقتدار آنان شد، دشمنان را ازآنان دور نموده، عافیت و سلامت به آن‌ها روی آورد، نعمت را در اختیارشان قرار داد، وکرامت و شخصیت باعث پیوند اجتماعی آنان شد. یعنی از تفرقه و پراکندگی اجتناب ورزیدند و بر الفت وهمگامی همت گماشتندو یکدیگر را برآن توصیه کردند؛ و در جای دیگر ایشان وحدت را سبب قوت و قدرت و رفع نابسامانی‌های امت دانسته اند: «فانه لم یجتمع قوم قط علی امر واحدالااشتد امرهم و استحکمت عقدتهم... لم یمتنع قوم قط الا دفع الله عنهم العلة، وکفاهم جوائح الذلة و هداهم الی معالم الملة» ; به طور قطع تاکنون ملتی برآرمان خاصی وحدت پیدا نکرد، مگر آن که قدرت گرفت و همبستگی آنان قوت یافت و هیچ ملتی قدرت و عزت نیافت مگر آن که خداوندنابسامانی را از آنان برداشت، و بلای ذلت را ازآنان دفع نمود و آنان را به نشانه‌های دین راهنمایی کرد.
۴ - وحدت ملی پشتوانه اجرای حق وعدالت
فقدان اتحاد و وحدت در هرجای جامعه باعث هرج و مرج در آن نظام می‌گردد وهنگامی که هرج و مرج و ناامنی در کشورحاکم گردد، اجرای حق و عدالت میسرنخواهد بود. حضرت علی علیه السلام می‌فرمایند: «فقلنا: تعالوا نداوی، لایدرک الیوم باطفاءالنائره و تسکین العامة حتی یشتد الامر ویستجمع، فنقوی علی وضع الحق فی مواضعه» ; ما گفتیم که بیایید با خاموشی آتش جنگ و آرام کردن انبوه مردم، به چاره جویی و درمان بنشینیم تا کار مسلمانان قوام و انسجام یابد و ما برای اجرای حق و عدالت نیرومند شویم.
رهبر معظم انقلاب سال‌های گذشته نیز به مردم جامعه گفته بودند: «آن چیزی که ملّت را نگه میدارد امید است و وحدت؛ اتّحاد میان آحاد مردم. بله، سلایق مختلفی وجود دارد، اختلافات نظر در مسائل گوناگون وجود دارد، امّا درباره‌ی اسلام، درباره‌ی نظام، درباره‌ی انقلاب، وحدت نظر بین مردم هست؛ نگذاریم این وحدت نظر از بین برود. به اختلافات کمک نکنیم؛ اختلافات قومی، اختلافات مذهبی، تحریک احساسات یک گروهی علیه یک گروه دیگر. هر کس در زمینه‌ی خدشه‌ی به اتّحاد ملّت حرکتی انجام بدهد برای دشمن کار کرده، در نقشه‌ی دشمن کار کرده، در زمین دشمن بازی کرده؛ این را همه توجّه داشته باشند! منبری باشد، مدّاح باشد، روحانی باشد، دانشگاهی باشد، نویسنده باشد، شاعر باشد؛ هر کسی باشد. دشمن را دستِ‌کم نگیریم؛ دشمن هست. آن روزی که شما آن قدر قوی بشوید که دشمن مأیوس بشود، آن روز میتوانید یک آسودگی و آسایش خاطری پیدا کنید. باید سعی کنیم قوی بشویم؛ این تأکید و تکرار و اصرار این حقیر برای اینکه کشور باید قوی بشود به خاطر این است. باید دشمن را مأیوس کرد. بحمدالله ملّت با معنویّت، با کمک الهی، با هدایت الهی، در خدمت انقلابند، پشت سر انقلابند، پشت سر نظامند، کمک میکنند. عوامل خوبی داریم، نهاد‌های مؤثّر و بسیار مفیدی داریم، روزبه‌روز رشحات انقلاب در خارج از مرز‌های کشور بیشتر بُروز میکند.»
اکـنـون مـا وظـیـفـه داریـم ارزش‌های حقیقی اسلام را آشکار کنیم و با درس گرفتن از نقاط ضـعـف و قـوت گـذشته مان به اصلاح جامعه اسلامی بپردازیم تا بتوانیم با خطرات و چـالش هـایـی کـه امـت مـسـلمـان را تـهـدیـد مـی کـنـد، رویـارویـی کـنـیـم. بـسـیـاری از عـوامـل جـنـگـهـا و بـحـران هـای جـهـان سـوم و رنـج و سـخـتـی هـای مـلت هـای در حـال تـوسـعـه به وجود فضای درگیری میان جریان‌های مختلف، عدم پذیرش دیگران و نـبـود روحـیـه هـمـزیـسـتـی و فقدان مشارکت در بنای یک زندگی آزاد و همراه با خوشبختی برمی گردد.