گلستانی‌ها پیش‌تاز بزرگداشت عید فطر/ پخت آغوز حلوا و کوتنه پوشی

به گزارش خبرنگار گروه استان‌های خبرگزاری دانشجو، نکو داشت اعیاد اسلامی از توصیه‌های موکد بزرگان دین است و در این بین عید سعید فطر از جایگاه ویژه‌ای نسبت به سایر اعیاد برخوردار است. بزرگداشت عید فطر در گلستان منحصر به قوم و مذهب خاصی نمی‌شود؛ مازنی، ترکمن، سیستانی، بلوچ، آذری، کُرد، شاهرودی و قزلباش و دیگر اقوام ساکن گلستان هر یک با آداب و رسوم خود عید عطر را گرامی می‌دارند.

اقوام گلستان در پایان ماه ضیافت الله و همزمان با عید فطر با بهره گیری از سنت‌های کهن که نسل به نسل از اجداد خود به ارث برده اند، با برپایی شادمانه‌هایی عید فطر را گرامی می‌دارند. هر چند با تغیر سبک زندگی و ورود فن آوری‌های مختلف بخشی از رسوم به فراموشی سپرده شده، اما همچنان بخشی از سنت‌های دیرین مانند آغوز حلوا، باش‌پیطره، کِرگون، کیسه برکت، عاید پای، پرزونگ، قوقن، به‌عنوان یک گنجینه گرانبها و میراث فرهنگی در سرزمین هیرکان به چشم می‌خورد و اقوام گلستانی اهتمام دارند تا این آداب کهن را همچنان زنده نگه دارند.

مازنی‌های غرب گلستان و پخت آغوزحلوا
تکثر و فراوانی قوم مازنی در غرب استان گلستان بیشتر از سایر مناطق این استان است. مازنی‌ها در آخرین روز ماه مبارک رمضان با پخت آغوز حلوا یا جزحلوا (حلوا گردویی) به استقبال عید فطر می‌روند. مازنی‌ها بر این باورند که اموات و درگذشتگان خانواده در اولین روز عید فطر چشم انتظار خیرات از سوی وراث هستند به همین دلیل در اکثر خانه‌های مازنی‌های گلستان پخت آغوز حلوا مرسوم است. بخشی از این شیرینی دلچسب بین همسایگان و نیازمندان محله، نمازگزاران عید فطر یا آرامستان‌ها و محل قبور اموات توزیع می‌شود و بخشی دیگر در سفره‌های عیدانه فطر گذاشته و برای پذیرایی از مهمانان عید استفاده می‌شود.

از دیگر رسوم مردم غرب گلستان در شهر‌هایی مانند بندرگز، کردکوی و گرگان دست به دست کردن پول فطریه بین اعضای خانواده است؛ تا همه خانواده در ثواب ادای این تکلیف دینی شریک شوند. پس از دست به دست کردن پول فطریه، این وجوه را از چاردیواری خانه خارج می‌کنند و در محل‌هایی مانند سکو، حیاط و یا بالکن می‌گذارند تا قبل از نماز عید فطر و حین خروج از منزل به مستمندان پرداخت شود.

پس از اقامه نماز نیز طی رسمی با عنوان " لا سر" به منزل بزرگان، سادات، شهدا و همسایه و فامیلی که عزیزی را از دست داده و به تازگی عزادار شده، رفته و به آن‌ها تسلیت می‌گویند.

کوتنه پوشی سیستانی‌ها و کیسه برکت
سیستانی‌ها که در محدوده مرکزی و شرقی گلستان ساکن هستند؛ با آداب و رسوم و آیین‌های ویژه‌ای به استقبال عید فطر می‌روند. مردان سیستانی در عید فطر لباس محلی سفید (کوتنه) بر تن می‌کنند و مردان درگذشته «لونگوته» بر سر می‌گذاشتند و اعتقاد دارند که پوشیدن بهترین لباس و معطر کردن آن در عید فطر مستحب است و ثواب دارد. نظافت منازل، خرید لباس نو، تهیه شیرینی و میوه‌های تازه فصل و برنامه‌ریزی برای دید و بازدید از دیگر رسوم سیستانی‌ها محسوب می‌شود.

کمک به ایتام و فقرا از دیگر آداب عید فطر در بین سیستانی‌ها است؛ سیستانی‌ها در این روز در مساجد جمع شده و نذورات خود را پخش می‌کنند و با تشکیل مجامع مردمی اقدام به اطعام ایتام و مستضعفان می‌کنند. یکی از شگرد‌های مختص جمع آوری اعانات، کیسه برکت است بزرگان کیسه‌ای به نام کیسه برکت دوخته و نذورات، فطریه و کفاره مردم را جمع‌آوری می‌کنند و در اولین فرصت آن‌ها را میان فقرا و نیازمندان توزیع می‌کنند. زابلی‌ها یا همان سیستانی‌ها در تمامی اعیاد و جشن‌ها، شیرینی و نان‌های سنتی تهیه می‌کنند که برخی مانند نان برکت یا نان قندی ویژه عید نوروز است و برخی مثل چَلبک و قِلیقی و نان خرمایی در بیشتر جشن‌ها و از جمله عید فطر تهیه می‌شود

تراکمه گلستان و سفره‌های رنگی عیدانه
ترکمن‌های گلستان بیشتر در مناطق شمالی این استان و در شهر‌های مانند گمیشان، بندرترکمن، آق قلا، گنبد کاووس، کلاله و مراوه تپه زندگی می‌کنند. مردم ترکمن به رسم دیرین خود آخرین روز‌های ماه رمضان برای برپایی عید فطر آماده شده و یک روز قبل از عید که «کِرگون» نامیده می‌شود با خانه تکانی، گرد و غبار را از خانه خویش همچو آیینه پاک می‌کنند.

خرید چارقد، لباس، کفش، آجیل، میوه و شیرینی از جمله آداب و برنامه‌های قوم ترکمن قبل از فرارسیدن عید فطر است. بانوان ترکمن، سه روز قبل از عید فطر شروع به پخت شیرینی «قوقون» می‌کنند و برای شادی روح اموات بین همسایه‌ها، دوست و آشنا خیرات می‌کنند. «باش پیطره» یا پرداخت فطریه به عنوان وظیفه شرعی و دینی در بین ترکمن‌ها مرسوم است که پیش از برگزاری نماز فطر آن را پرداخت می‌کنند.

روز عید فطر ترکمن‌ها پس از خواندن نماز، لباس‌های نو پوشیده و به دید و بازدید بزرگان قوم، فامیل، دوستان و اهالی محل می‌روند و عیدی می‌دهند و عیدی می‌گیرند. از دیگررسوم ترکمن‌ها «عاید پای» است که در آن به مناسبت عید فطر از طرف خانواده داماد برای تازه عروس، چارقد، روسری، شیرینی، شکلات و هدایایی می‌برند.

«پرزونگ» رنگی بلوچ‌های گلستان
بلوچ‌ها که در شهر‌های آزادشهر و گرگان زندگی می‌کنند هم برای بزرگداشت عید فطر سنن مختلفی دارند. در شب عید فطر، زنان و دختران بلوچ پس از خانه تکانی لباس‌های نو مردان خانواده را عطرزده و برای رفتن به عیدگاه آماده می‌کنند. «پرزونگ» یا همان سفره انداختن در روز عید سعید فطر یکی از رسومی است که از گذشته به نسل امروز رسیده و در این روز داماد برای نامزدش سفره‌ای پر از شیرینی و هدیه می‌برد. قبل از روز عید رسم فردی که با حرف‌های خود باعث ناراحتی و کدورت دیگران شده از آن‌ها حلالیت می‌طلبد و آیین سنتی «هَک پهلی» را به جا آورد و همدیگر را در آغوش گرفته و گذشت می‌کنند.

گفتنی است، استان گلستان مطابق سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۹۵، یک میلیون و ۸۶۹ هزار نفر جمعیت متشکل از اقوام و مذاهب مختلف دارد.