یک «فراری» در جستجوی قهرمانی

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو- زهرا قربانی رضوان؛ داستان سریال «فراری» در دهه ۷۰ روایت می‌شود. هادی پسری نوجوان است که شور و اشتیاق زیادی برای موفقیت و پیروزی دارد. او علاقه‌مند به کشتی است و به واسطه بیماری مادر اش به شمال کشور مهاجرت کرده‌اند. همین امر سبب شده تا هادی در مهد کشتی ایران قرار بگیرد. مخاطب در این سریال شاهد راه‌های رسیدن به پیروزی و آرزو‌های پرشور هادی است.

ساخت آثاری با محوریت نوجوانان و حال و هوای آن‌ها یکی از دشوارترین موضوعات است. مخاطبِ حال حاضر این سریال‌ها باید همذات‌پنداری عمیقی با متن و محور سریال داشته باشند و سازندگان این دست سریال‌ها با حساس‌ترین گروه سنی مخاطب رو به رو هستند. سریال فراری سعی دارد در خلال بیان مشکلات و دغدغه نوجوانان بستری فراهم کند که محتوای پرداخت شده برای تمام اعضا خانواده مناسب باشد؛ بنابراین با در نظر گرفتن خرده روایت‌ها در کنار خط اصلی داستان به این خواسته نزدیک شده است.

سریال فراری درامی اجتماعی است که در دهه ۷۰ می‌گذرد. بازنمایی و نشان دادن این دهه به جرات از دهه ۶۰ شکل‌تر و با چالش‌های جدی‌تری رو به رو است. زیرا المان‌های خاص بسیار زیادی در دهه ۶۰ وجود دارد که مخاطب را به حال و هوای موجود نزدیک می‌کند. با این حال ظرافت‌های تصویری و بازنمایی دهه ۷۰ در حد امکان و در قامت قاب سریال تلویزیونی به بهترین صورت شکل گرفته است. طراحی لباس و چهره از بازو‌های اصلی این بازنمایی است که توانسته به درستی درجای خود قرار گیرد. البته انتخاب لوکیشن در شهر شمالی و فضای روستایی این کمک را به سازندگان فراری کرده است و مخاطب کمتر با المان‌های شهری مواجه می‌شود.

انتخاب لوکیشن شهر شمالی و علاقه‌مند بودن نوجوان روایت به ورزش کشتی یکی دیگر از ظرافت‌های متن است. مسئله شکار غیرمجاز پرندگان نیز یکی دیگر از روایت‌هایی است که به واسطه انتخاب لوکیشن بصورت ویژه پرداخت شده است. اکنون شاهد آن هستیم که سریال‌ها در فضای شهرستان ضبط می‌شود این موضوع نکات مثبتی به همراه دارد. در وهله اول آداب و رسوم و مشکلات و دغدغه‌های موجود در آن شهر به تصویر کشیده می‌شود و در مرحله بعد شاهد هنرنمایی بازیگران بومی هستیم که مخاطب با چهره‌هایی جدید روایت را دنبال می‌کند. این مهم بصورت جدی در حال انجام است، اما باید توجه کرد که حضور بازیگران توانمند در کنار متن قوی رابطه‌ای همسو دارد.

در قسمت اول میبینیم که شهر آماده استقبال از قهرمان کشتی است. هادی با اشتیاقی خاص در حال تماشای این استقبال است. او همچون این ورزشکار، سودای قهرمانی جهان را دارد و مرید او می‌شود. می‌توان گفت داستان در این بخش اقتباسی آزاد از زندگی شهید ابراهیم هادی است که نویسنده گذری کوتاه بر زندگی این شهید داشته است. مرام پهلوانی در کنار قهرمانی این ورزشکار سبب می‌شود تا هادی او را الگوی خود قرار دهد. قهرمانی که از همین کوچه پس کوچه‌های شهرستان و در روستا‌ها و شهرستان‌های کوچک تبدیل به الگو‌هایی برای جوانان و نوجوانان شده اند. زنده یاد علی شیروانی نقش آفرینی شخصیت شهید ابراهیم هادی را برعهده دارند که توانستند به خوبی مرام و شخصیت این شهید را هنرمندانه ایفا کنند.

پرداخت دراماتیک، برداشت آزاد و تبدیل زندگی این شخصیت‌ها به آثار نمایشی قدمی مثبت است که در فراری شاهد آن هستیم. الگو سازی و معرفی قهرمان، یکی دیگر از نکات قابل توجه این سریال است که نیاز آن از سوی رسانه ملی سالهاست احساس و مورد توجه قرار گرفته است. با درنظر گرفتن این مهم که تلویزیون هنوز هم مخاطبان ثابت و وفادار خود را دارد و مهم ترین بستر انتشار محتوا در کشور است، ضرورت توجه به الگوسازی و معرفی قهرمانان ملی دوچندان می شود.

نشان دادن کنش‌های یک پسر نوجوان برای رسیدن به هدف خود خرده روایت‌ها را تشکیل می‌دهد. او ابتدا برای رسیدن به پول دست به کار‌های غیرمجاز همچون شکار پرنده می‌زند، اما نتنها موفق نمی‌شود بلکه در معرض خطر از بین رفتن آبرویش نیز قرار می‌گیرد. خواهر او با ساخت دستبند و وسیله‌های دست ساز سعی دارد که به درآمدی برسد و کمکی برای خانواده باشد، هادی با او همکاری نمیکند، اما با گذشت زمان شاهد رشد شخصیتی و بروز روحیه پهلوانی هادی قرار میگیریم. به تصویرکشیدن پسر نوجوان دهه هفتادی که غرور و شجاعت خاصی برای رسیدن به اهدافش دارد و در این مسیر تصمیم‌های جدی میگیرد در قالب درام نمایشی توانسته توجه مخاطب دهه هشتاد و نود را به خود جلب کند که این مهم به دلیل کیفیت ساخت چه در فرم و چه در محتوا بصورت محسوس نمایان است.

اگرچه که با گذشت بیش از هجده قسمت از این سریال شاهد نکات منفی همچون سکانس های طولانی بالای شانزده دقیقه هستیم. سکانس هایی که گویی برای پر کردن زمان فیلمبرداری شده اند و عاری از هرگونه روایت یا کنش پیشبرنده در جریان داستان هستند. به طور مثال می توان به سکانس شانزده دقیقه ای قسمت یازدهم اشاره کرد که عملا هیچ کنش مهمی در آن اتفاق نمی افتد و باعث شد تا بعضی از مخاطبان نسبت به این موضوع واکنش نشان دهند و اعتراض کنند. 

این سریال در دوفصل به نوجوانی و جوانی هادی می‌پردازد. اکنون باتوجه به ساختار باکیفیت سریال فراری باید دید در ادامه پرداخت به الگوسازی و اقتباس از زندگی قهرمانان بصورت جدی‌تر از سوی هنرمند و مسئولان فرهنگی اتفاق می‌افتد یا خیر.