به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، در هفته جاری دستاورد‌های محققان ایرانی و محصولات دانش بنیان متعددی معرفی و اخبار آن در خبرگزاری مهر و رسانه‌های مرجع علم و فناوری منتشر شد. خبرگزاری مهر پایان هر هفته در بسته‌ای تحت عنوان «بسته اخبار علمی و فناوری» مروری بر مهمترین اخبار و رویداد‌های این حوزه و همچنین دستاورد‌ها و محصولات دانش بنیان ایرانی دارد.
خبر مهم هفته آخر دی ماه؛ دموی سکوی ملی هوش مصنوعی رونمایی شد
یکی از مهمترین رویداد‌های فناورانه در هفته اخیر، رونمایی از دموی سکوی ملی هوش مصنوعی بود که در حاشیه بازدید رهبر انقلاب از نمایشگاه «پیشگامان پیشرفت» صورت گرفت. حسین افشین معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رئیس جمهور در این باره گفت: مهمترین قسمتی که ایران باید در حوزه هوش مصنوعی به آن دست یابد تا به باشگاه هوش مصنوعی دنیا وارد شود، همین قسمت است. او این را هم اعلام کرد که تا اسفندماه نسخه اولیه سکوی هوش مصنوعی در دسترس قرار خواهد گرفت. او همچنین این را هم گفت که تا اردیبهشت ۱۴۰۴ نیز زیرساخت مرکز پردازش سریع در کشور افتتاح می‌شود.
چند روز قبل‌تر مجتبی علیزاده دستیار معاون علمی رئیس جمهور در گفتگویی که با مهر داشت، در تشریح جزییات این سکو و ساختار فنی دموی هوش مصنوعی گفت: اجزای اصلی این پلتفرم عبارت است از نخست، زیرساخت پردازشی مبتنی بر GPU Farm که مجموعه‌ای از واحد‌های پردازشی گرافیکی قدرتمند که با بهره‌گیری از معماری توزیع‌شده است و امکان انجام پردازش‌های حجیم را با بهینه‌سازی مصرف منابع فراهم می‌کند. جزو دوم این پلتفرم، مدل‌های زبانی بزرگ (LLMs) و مدل‌های چندوجهی (Multi-Modal) است که این مدل‌ها قادرند داده‌های مختلف از جمله متن، تصویر و صوت را پردازش کرده و تحلیل دقیقی از تعاملات انسان و ماشین ارائه دهند.
دستیار معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور افزود: جزء سوم، عامل‌های هوشمند (Agents) هستند که این عامل‌ها نیز در قالب سیستم‌های خودمختار و یادگیرنده به کاربران امکان تعامل پویا با داده‌ها و فرآیند‌های کسب‌وکار را می‌دهند. جز چهارم از این پلتفرم را لایه‌های کاربردی و کسب‌وکار عنوان کرد و گفت: این لایه‌ها بر ارائه راهکار‌های عملیاتی و مدل‌سازی فرآیند‌های مختلف در صنایع متنوع متمرکز هستند که می‌تواند در حوزه‌های خدمات، صنعت و سلامت ارزش‌آفرینی کند.
بانک هوشمند راه اندازی می‌شود؛ ارائه خدمات مالی آنلاین از مرداد ۱۴۰۴
خبر مهم دیگر، توافق‌نامه همکاری ایجاد و توسعه زیست‌بوم نوآوری در حوزه خدمات پولی و صنعت بانکداری بود که میان معاون علمی رئیس‌جمهور و رئیس بانک مرکزی به امضا رسید.
افشین معاون علمی رئیس‌جمهور در مراسم امضای این تفاهم نامه از شناسایی و حمایت تیم توانمند برای راه‌اندازی بانک اس-نئوبانک مبتنی بر هوش مصنوعی، طی دو ماه آتی و رونمایی رسمی از آن تا مردادماه سال آینده خبر داد و گفت: با حمایت و همکاری معاونت علمی ریاست جمهوری و بانک مرکزی ذیل این توافق‌نامه همکاری، نئوبانک هوشمند و مبتنی بر فناوری هوش مصنوعی قادر خواهد بود تحول جدیدی را در ارائه خدمات پولی و بانکی به مردم رقم بزند.
«بانک‌اس» که با حمایت معاونت علمی و توسط شرکت‌های دانش‌بنیان و همکاری بانک‌های کشور ایجاد می‌شود، خدمات خود را به صورت آنلاین و بدون نیاز به شعبه فیزیکی ارائه می‌دهد. این نئوبانک، از فناوری‌های نوین برای ارائه خدمات مالی به مشتریان بهره می‌برد؛ همچنین انجام تمام خدمات مالی و بانکی به صورت برخط، سهولت و سرعت در انجام تراکنش‌ها و دریافت خدمات آنلاین، کاهش هزینه‌ها به دلیل ساختار دیجیتال، و دسترس‌پذیری جهانی که امکان استفاده از خدمات را برای مشتریان در کشور‌های مختلف فراهم می‌کند، از مزایای «بانک‌اس» به شمار می‌رود.
نسخه تکامل‌یافته ماهواره کوثر ۱۴۰۴ به فضا پرتاب می‌شود
پرتاب نسخه تکامل‌یافته ماهواره کوثر در نیمه اول سال آینده خبر دیگری بود که حسین شهرابی مدیرعامل شرکت امید فضا در حاشیه بازدید رهبر انقلاب از نمایشگاه دستاورد‌ها و توانمندی‌های بخش خصوصی آن را اعلام کرد. وی در این باره توضیح داد و گفت: نسخه ترکیبی مأموریت‌های کوثر و هدهد با نام کوثر ۱.۵، در نیمه اول سال آینده پرتاب خواهد شد و تلاش می‌شود با جذب سرمایه، منظومه‌ای از این ماهواره‌ها طراحی و تولید شود.
شهرابی افزود: دو ماهواره کوثر و هدهد که توسط شرکت امید فضا و شرکت دیده‌پرداز صبا طراحی و ساخته شده‌اند، ۱۵ آبان امسال با پرتابگر سایوز روسیه به فضا پرتاب شدند. این دو ماهواره با هدف توسعه کشاورزی دقیق طراحی شده‌اند؛ ماهواره کوثر با مأموریت سنجش از دور و ماهواره هدهد با مأموریت اینترنت اشیا فعالیت می‌کنند.
تصفیه پساب صنایع با دستگاه نانوحباب ایران‌ساخت
یکی دیکر از اخبار منتشر شده در هفته اخیر این بود که یک شرکت دانش‌بنیان موفق به بومی‌سازی دستگاه نانوحباب‌ساز هیدرودینامیکی شده که قادر به تصفیه پساب صنایع با کارایی بالا و هزینه کم است.
سید امیرعباس کاشانچی، مدیرفنی این شرکت در معرفی این محصول گفت: ما توانستیم با این دستگاه مواد آلی و رنگدانه‌ها، آنزیم‌ها و میکرواورگانیسم‌ها را از بین ببریم. این فناوری برای گوگردزدایی از نفت و آرسنیک زدایی از آب نیز قابل استفاده است. فاکتور COD (تعیین میزان اکسیژن خواهی شیمیایی) یکی از مهمترین و سریع‌ترین روش‌ها در مطالعات و کنترل سیستم‌های تصفیه آب فاضلاب است.
وی افزود: این دستگاه توانسته پساب ورودی با ۲۰ هزار COD را به ۸ هزار COD تبدیل کند. در آزمایش‌های انجام شده، این دستگاه پساب یک کارخانه رنگرزی در کاشان را که حاوی ترکیبات رنگی فراوان با COD بیست هزار بوده را به خوبی تصفیه کرده و خروجی دستگاه تقریبا شفاف و عاری از مواد رنگی بوده است. به گفته مسئولان این شرکت، قیمت این دستگاه یک پنجم تا یک دهم نمونه خارجی است.
بهبود کشت گندم و جو در مناطق گرمسیری با تولید بذر‌های اصلاح شده
در خبر دیگری اعلام شد یک شرکت دانش بنیان اقدام به تولید بذر‌های اصلاح شده کرده که این بذر‌ها با توجه به این که با آب و هوای مناطق گرمسیری سازگاری بهتری دارند، باعث افزایش بهره‌وری محصولات شده است.
رحمت‌الله کریمی زاده مدیرعامل این شرکت دانش‌بنیان در این باره گفت: باتوجه به گستردگی حوزه بذر، شرکت‌هایی که در حوزه بذر در اقلیم گرمسیری فعالیت می‌کردند، همواره برای تأمین بذر متناسب با این اقلیم با چالش‌هایی رو به رو بودند از این رو شرکت بذر پژوه امنیت با هدف ساماندهی بذر گیاهان مناسب اقلیم گرمسیر در سال ۱۳۹۹ تأسیس شد.
کریمی‌زاده بیان کرد: در اقلیم گرمسیر کشور حدود دو میلیون هکتار اراضی دیم داریم که در حال حاضر ارقام معرفی شده مجموعه ما در سطحی بین ۷۰۰ الی ۸۰۰ هزار هکتار از اراضی ایران کشت می‌شوند که این یعنی بین ۳۵ تا ۴۰درصد از کشتزار‌های دیم گرمسیری کشور از بذر‌های اصلاحی ما استفاده می‌کند. بذر‌های تولیدی ما با توجه به این که با آب و هوای مناطق گرمسیری سازگاری بهتری داشته و دارد، باعث افزایش بهره‌وری محصولات تولیدی چه از لحاظ کیفی و چه از لحاظ کمی شده است که سود حاصل از آن مستقیماً به کشاورزان می‌رسد.
راهکار عملیاتی یک شرکت دانش‌بنیان برای توزیع عادلانه برق در کشور
یک شرکت دانش‌بنیان توانسته است با طراحی و راه‌اندازی سیستم‌های نرم‌افزاری، نقش مهمی در پایش، رصد، مدیریت بار و توازن توزیع انرژی به شکل عدالت محور در زمان ناترازی انرژی برق، ایفا کند.
قاسم درخشان مدیرعامل این شرکت دانش بنیان درباره این سیستم توضیح داد و گفت: با توجه به موضوع ناترازی برق که این روز‌ها بسیار مطرح است شرکت‌های توزیع نیروی برق موظف به اطلاع‌رسانی زمان کاهش یا مدیریت بار هستند. نرم‌افزار‌های طراحی شده در شرکت ما این امکان را برای شرکت برق فراهم می‌کند که با الگوریتم‌های پیشرفته بومی، بستر لازم جهت مدیریت و توازن منطقی و عادلانه انرژی را فراهم ساخته و از طریق سامانه‌های تخصصی به مشترکین اطلاع‌رسانی شود و با این اقدام، مردم را از زمان قطعی برق باخبر کند.
درخشان افزود: زمانی که یک مشترک برق از طریق سامانه ۱۲۱ با شرکت برق تماس می‌گیرد و مشکل خود را اعلام می‌کند، با استفاده از الگوریتم‌های هوشمند تعریف شده، آدرس مشترک برق به مکان (لوکیشن) آن فرد تبدیل و فرایند رفع اشکال مشترک شروع می‌شود. اقدامات متنوعی نظیر مدیریت و پایش وضعیت خودرو‌های اتفاقات و عملیات، شناسایی نقاط مانور در سطوح فشار ضعیف و همچنین میزان رضایت مشترکین از کیفیت خدمات، در قالب این سیستم‌های نرم افزاری رصد می‌شود.
تولید بذر‌هایی که در برابر کم آبی مقاوم‌اند
یکی دیگر از خبر‌های هفته درباره تولید بذر‌های مقاوم به کم آبی بود. یک شرکت دانش‌بنیان با تولید بذر‌های پوشش‌دار گیاهان دارویی مقاوم به کم‌آبی، گامی مهم در جهت مقابله با چالش‌های تغییرات اقلیمی و خشکسالی برداشته است.
مهدی باور، رئیس هیأت مدیره این شرکت درباره این محصول گفت: بزرگ‌ترین دستاورد این مجموعه، تولید بذر‌های پوشش‌داری است که با ترکیبات غذایی و جذب‌کنندگی رطوبتی خود، دارای رشد اولیه سریع‌تر، مقاومت بیشتر نسبت به آفات، بیماری‌ها و کم‌آبی هستند. این ویژگی‌ها نه تنها به مقابله با چالش کم آبی و خشکسالی کمک می‌کند، بلکه اشتغال کشاورزان ساکن مناطق کم‌آب را نیز حفظ می‌کند.
رئیس هیات مدیره این شرکت، در خصوص کاربرد محصولات این شرکت در مناطق کم‌برخوردار گفت: فعالیت ما در استان خراسان شمالی با هدف افزایش بهره‌وری و بهبود معیشت مردم این مناطق آغاز شده است. ما علاوه بر تولید بذر، به کشاورزان مشاوره‌های لازم را ارائه می‌دهیم تا بهره‌وری محصولاتشان افزایش یابد. اگر این رویکرد به صورت هدفمند و سراسری در این مناطق پیاده‌سازی شود، تأثیر مستقیمی بر معیشت مردم خواهد داشت.
ارائه روشی نوین برای بازسازی بافت عضلانی توسط محققان
براساس خبری که دانشگاه تهران آن را در این هفته اعلام کرد، پژوهشگران دانشکدگان فنی دانشگاه تهران در پژوهش تازه خود، گامی مهم در بازسازی و ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده عضلانی برداشتند. این پژوهش با هدف طراحی و شبیه‌سازی نوعی داربست نوآورانه برای مهندسی بافت انجام شده است.
دکتر پیام زاهدی، دانشیار دانشکده مهندسی شیمی دانشکدگان فنی دانشگاه تهران درباره اهمیت طراحی داربست در مهندسی بافت گفت: در حوزه مهندسی بافت، طراحی داربست‌هایی که محیط طبیعی رشد سلول‌ها را شبیه‌سازی کنند، چالشی بزرگ به شمار می‌آید. داربست‌های مناسب باید افزون بر تأمین پشتیبانی مکانیکی، امکان اتصال، تکثیر و تمایز سلول‌ها را نیز فراهم کنند. در سلول‌های عضلانی، ایجاد نظم و جهت‌گیری مناسب برای بهبود خواص مکانیکی و انتقال مواد مغذی اهمیت ویژه دارد. علاوه بر این، داربست‌ها باید دارای ویژگی‌هایی همچون زیست‌سازگاری بالا، پایداری مکانیکی و قابلیت تخریب کنترل‌شده باشند تا بتوانند نقش خود را به‌طور کامل ایفا کنند.
طراحی یک ابزار الکتریکی برای تشخیص تخمک‌های باکیفیت
پژوهشگران پژوهشگاه رویان و دانشگاه تهران برای کمک به درمان ناباروری یک میکروسنسور الکتریکی طراحی کردند که تخمک‌های با کیفیت را تشخیص می‌دهد. در پژوهش مشترک صورت گرفته در دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر دانشگاه تهران و پژوهشکده علوم تولیدمثل پژوهشگاه رویان، میکروسنسور الکتریکی ساده‌ای برای تشخیص تخمک‌های با کیفیت موش طراحی و ساخته شد. این ابزار الکتریکی، کیفیت تخمک را با استفاده از سه ویژگی الکتریکی غشای تخمک، شعاع تخمک و ضخامت لایه زونای اطراف تخمک پیش‌بینی می‌کند. برای ارزیابی کارایی این میکروسنسور، پیش‌بینی‌های انجام گرفته توسط آن با ارزیابی جنین‌شناس مقایسه شدند.
بر اساس اعلام پژوهشگاه رویان؛ نتایج این مطالعه در نشریه Lab Chip در سال ۲۰۲۴ میلادی منتشر شده است. این پژوهش پیشگامانه، نخستین تحقیق در نوع خود در این زمینه است که توسط دکتر داوود فتحی و دکتر روح الله فتحی هدایت و راهنمایی شد. این گروه تحقیقاتی امیدوارند که بتوانند با این ابزار الکتریکی گامی در جهت ارتقای دقت درمان بردارد.