بحث برانگیزترین فیلمساز جشنواره چهل و سوم فیلم فجر کیست؟

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری دانشجو، هر جا که نام ابراهیم حاتمی‌کیا باشد باید بلافاصله نام بحث‌برانگیزترین فیلم و اتفاق را به او داد. او اگرچه در دهه هفتم زندگی‌اش دیگر مانند گذشته حال و حوصله جنجال ندارد و احتمالا فیلم تاریخی‌اش هم مجال این را ندارد که جنجال به پا کند اما بالاخره آقا ابراهیم همیشه پتانسیل این را دارد که این جنجال‌ها را به پا کند مگر اتفاق خاصی بیفتد و این لقب به فرد و فیلم دیگر تعلق بگیرد.

ابراهیم حاتمی کیا و سابقه چشمگیر در جشنواره فیلم فجر

ابراهیم حاتمی کیا متولد 1341در تهران کارگردان، فیلمنامه نویس، تدوینگر و بازیگر سینمای ایران و دانش آموختهٔ رشته فیلمنامه نویسی از دانشکده سینما و تئاتر دانشگاه هنر است.

او وی فعالیت های سینمایی خود را با ساخت فیلمهای کوتاه و مستند در رابطه با سینمای جنگ آغاز کرد.

او برای ساخت فیلم آژانس شیشه ای جایزه بهترین فیلمنامه و کارگردانی را از شانزدهمین جشنواره فیلم فجر دریافت کرد. او تا کنون موفق شده برای فیلم های دیده بان، مهاجر، آژانس شیشه ای، از کرخه تا راین، به نام پدر و به رنگ ارغوان برندهٔ جایزه از جشنواره فیلم فجر گردد.

او برای ساخت فیلم آژانس شیشه ای جایزه بهترین فیلمنامه و کارگردانی را از شانزدهمین جشنواره فیلم فجر دریافت کرد. او تا کنون موفق شده برای فیلم های دیده بان، مهاجر، آژانس شیشه ای، از کرخه تا راین، به نام پدر و به رنگ ارغوان برندهٔ جایزه از جشنواره فیلم فجر گردد.

او در سی و دومین دوره از جشنواره فیلم فجر با فیلم سینمایی چ حضور دارد.

دوران کاری

۱۳۷۱–۱۳۵۸: آغاز کار و سینمای دفاع مقدس

حاتمی‌کیا فعالیت در عرصهٔ سینما را از پایه آغاز کرد. فیلم پویانمایی موعود و دو فیلم ۱۶ میلی‌متری به نام‌های صراط(۱۳۶۳) و طوق سرخ (۱۳۶۴) از جمله دست‌گرمی‌های او برای ورود به سینمای حرفه‌ای بود. وی ساخت فیلم بلند را با هویت(۱۳۶۵) آغاز کرد.[۱۳]این فیلم داستان مصدومی است که به‌اشتباه مجروح جنگی قلمداد می‌شود و بستری‌شدن او در کنار رزمندگان، در او تحولی به وجود می‌آورد. هرچند هویتفیلم مهمی نبود ولی برخی منتقدان بارقه‌هایی از استعداد را در آن دیدند. این فیلم در سینما اکران نشد و فقط از تلویزیون پخش شد. دیده‌بان (۱۳۶۷) در دوران پایانی جنگ ساخته شده بود. این فیلم به دنیای درونی و باورهای شخصی یک رزمنده ساده و معمولی پرداخته بود که با قهرمان‌های آثار جنگی در آن سال‌ها، بسیار متفاوت بود. فیلم‌های جنگ در آن سال‌ها بیشتر دارای سویه تبلیغاتی و شعاری بود که انگار برای روحیه دادن به مخاطبان و رزمندگان ساخته می‌شد اما حاتمی‌کیا در مهاجر (۱۳۶۸) نشان داد که به‌جای قهرمان‌سازی‌های صوری، به قدرت درونی و معنوی قهرمان‌های قصه‌اش می‌پردازد. وصل نیکان (۱۳۷۰) دومین تجربهٔ شهری حاتمی‌کیا بود. این فیلم نتوانست نظر منتقدان و تماشاگران را جلب کند. از کرخه تا راین (۱۳۷۱) تجربهٔ دیگر حاتمی‌کیا در عرصهٔ فضای شهری و ملودراماتیکبود. به نظر جابر قاسمعلی، منتقد سینما، حاتمی‌کیا که تکنیک‌های سینمایی را نیز فرا گرفته بود، با انتخاب درست نماها، بازیگران و عوامل و نیز ایجاد صحنه‌های اثرگذار، جواب خود را هم از منتقدان و هم از تماشاگران می‌گیرد.

۱۳۷۵–۱۳۷۲: تجربه‌های شکست‌خورده

حاتمی‌کیا در خاکستر سبز (۱۳۷۲) به بهانهٔ روایت یک عشق زمینی، انسان‌هایی را در بحبوحهٔ جنگ بوسنی به تصویر می‌کشد که شاهد تباهی «عشق» در زیر چکمه‌های جنگ هستند. حاتمی‌کیا توانست به شیوه‌ای طبیعی در سیر فیلم‌های خود از جنگ به شهر، از شهر به خانواده، از خانواده به زن و از زن به عشق برسد. تجربهٔ ملودرام در بوی پیراهن یوسف (۱۳۷۴) تکرار شد اما استفاده از بازیگران شناخته‌شده، موسیقی حسی و داستانی ساده که عروسی، جدایی، جستجو و نهایتاً وصل را به ضمیمه داشت نیز نتوانست موفقیت از کرخه تا راین را تکرار کند.

حاتمی‌کیا در برج مینو (۱۳۷۴)، ضمن تأکید بر محتوا، به تکنیک و فرم بیانی نیز اندیشیده بود، چنان‌که مثلاً تدوین فیلم را به بهرام بیضایی سپرد. او، پس از شکست خاکستر سبز، بار دیگر تصمیم گرفته بود که فیلم شخصی خود را بسازد. از آنجا که از آغاز معلوم بود که نمایشِ برج مینو، به خاطرِ داستانی پیچیده و سرشار از خاطره و رؤیا، شکستی تجاری خواهد بود، تقریباً همزمان با بوی پیراهن یوسف اکران شد تا شکست احتمالی آن در گیشه توسط بوی پیراهن یوسفجبران شود؛ اما توقف نمایشِ بوی پیراهن یوسف، شکست مضاعفی به تهیه‌کنندهٔ هر دو فیلم تحمیل کرد.

۱۳۹۱–۱۳۷۶: آژانس شیشه‌ای، اوج و افول و سریال‌سازی

ابراهیم حاتمی‌کیا با ساخت آژانس شیشه‌ای (۱۳۷۶) به نقطهٔ اوج در کارنامه و زندگی حرفه‌ای خود رسید تا جایی که قاسمعلی، منتقد سینما، این فیلم را نماد سینمای دفاع مقدس خواند. این فیلم در شانزدهمین جشنواره فیلم فجر مورد توجه منتقدان و داوران قرار گرفت.

او در روبان قرمز (۱۳۷۷) با زبان نمادین به آسیب‌شناسی زندگی افرادی توجه نشان می‌دهد که پس از جنگ به دنبال معنایی برای زندگی خود بودند. روبان قرمزحاشیه‌های فراوانی در نوزدهمین جشنواره فیلم فجر از سر گذراند که در نهایت منجر به بیرون کشیده شدنش از جشنواره شد. سه‌گانهٔ حاتمی‌کیا در مورد تقابل آدم‌های زمان جنگ با دنیای امروز با فیلم موج مرده(۱۳۷۹) تکمیل شد که مضمون شکاف نسل‌ها را به تصویر می‌کشد. حاتمی‌کیا در ارتفاع پست (۱۳۸۰) اوضاع اجتماعی پس از جنگ را به تصویر می‌کشد. به رنگ ارغوان (۱۳۸۳) تجربهٔ بعدی حاتمی‌کیا بود. این فیلم به دلیل بروز برخی حساسیت‌ها، حتی فرصت اکران در یک سانس از بیست و سومین جشنواره فیلم فجر را پیدا نکرد و بنا به صلاح‌دید مسئولان امنیتی، نمایش آن برای مدتی نامعلوم به عقب افتاد. این اتفاق تأثیر روانی بدی روی حاتمی‌کیا گذاشت و نوعی دل‌زدگی در وی ایجاد کرد. حاتمی‌کیا پس از ناامیدی در اکران به رنگ ارغوان، به سراغ به نام پدر (۱۳۸۴) رفت که به عنوان یک فیلم ضدجنگ شناخته می‌شود. این فیلم، تقابل تفکرات و عقاید نسل قبل و نسل جدید را در بستری ملودرام به تصویر می‌کشد. دعوت(۱۳۸۷) به عنوان متفاوت‌ترین فیلم حاتمی‌کیا که حاشیه‌های فراوانی هم داشت، خارج از فضای همیشگی فیلم‌هایش، به موضوع سقط جنینپرداخت. این فیلم حتی در فرم نیز متفاوت بود و ساختار اپیزودیک داشت.

وی سپس گزارش یک جشن (۱۳۸۹) را ساخت که به دلیل حواشی سیاسی که دربارهٔ فیلم در نسبت با پیامدهای انتخابات ریاست‌جمهوری دهم پیش آمد، هنوز امکان اکران پیدا نکرده‌است.

۱۳۹۲: مضامین انقلابی

حاتمی‌کیا در سی و ششمین دوره جشنواره فیلم فجر.

چ (۱۳۹۲) اثر بعدی حاتمی‌کیا بود. این فیلم داستان دو روز از زندگی مصطفی چمران را در پاوه به تصویر می‌کشد.  چ در مقایسه با فیلم‌های دیگر ژانر سینمای جنگی ایرانی، دارای جلوه‌های ویژه و صحنه‌آرایی‌های نظامی کم‌نظیری است. پس از آن، حاتمی‌کیا بادیگارد(۱۳۹۴) را ساخت که یکی از فیلم‌های سیاسی-انتقادی اوست. این فیلم دربارهٔ بادیگارد آرمان‌گرایی است که وظیفهٔ حفاظت از مسئولان بلندپایه کشور را بر عهده دارد اما مسائلی را در کارش می‌بیند که این مسائل، او را نسبت به کارش دچار شک و تردید می‌کند. اثر بعدی این فیلم‌ساز، به وقت شام (۱۳۹۶) بود که از نظر تکنیکی و جلوه‌های ویژه یکی از مهم‌ترین فیلم‌های سینمای حاتمی‌کیاست. به وقت شام جنجال‌های زیادی نیز برانگیخت که طرح قصه داعشدر آن، حامی مالی فیلم و حاشیه‌های فیلم و فیلم‌ساز در سی و ششمین دوره جشنواره فیلم فجر از جمله عناصر مهم شکل‌گیری این جنجال‌ها بود. 

وی برای اولین بار در تاریخ ایران، آخرین فیلمش به اسم خروج را قبل اکران در سرویس‌های وی او دی در معرض پخش گذاشت.

حاتمی‌کیا تاکنون نامزد دریافت ۶۸ جایزهٔ داخلی و بین‌المللی شده که از آن تعداد، برندهٔ ۳۹ جایزه شده‌است. جایزه‌هایی چون سیمرغ بلورین و تندیس زرین از جملهٔ آنهاست.

ابراهیم حاتمی کیا با فیلم «موسی کلیم الله»

ابراهیم حاتمی‌کیا امسال با فیلم موسی کلیم الله قرار است بعد از پنج سال دوری به جشنواره فیلم فجر بیاید. فیلم موسی که نسخه‌ای از سریال تاریخی حضرت موسی است که قرار است بعد از تکمیل آن از تلویزیون پخش شود.

خلاصه داستان فیلم موسی کلیم الله

فیلم موسی کلیم الله به خلاصه داستان چندانی نیاز ندارد؛ این نسخه که در جشنواره فجر به نمایش درمی‌آید روایتگر بخشی از کودکی حضرت موسی (ع) است. آماده‌سازی فنی نسخه سینمایی و پیش‌نمایش موسی کلیم‌الله(ع) شامل مراحل ویژوال، موسیقی، صداگذاری و‌… به‌منظور حضور در چهل‌وسومین جشنواره فیلم فجر در حال انجام است.

بازیگران و عوامل فیلم موسی کلیم الله

این فیلم/سریال اثری پربازیگر است؛ مریلا زارعی، علیرضا کمالی، بهنام تشکر، بهاره کیان افشار، با حضور فرهاد آئیش؛ همچنین شکیب شجره، مریم سرمدی، طوفان مهردادیان، مسعود رحیم‌پور، کامبیز امینی، بهار نوحیان و بازیگران کودک گندم شیخی و دلسا محمدی از بازیگران این بخش از سریال و فیلم هستند.

بقیه عوامل فیلم موسی کلیم الله هم از این قرار است؛ نویسنده و کارگردان: ابراهیم حاتمی‌کیا، تهیه‌کننده: سیدمحمود رضوی، مجری طرح و مدیر تولید: بهزاد هاشمی، مدیر فیلمبرداری: تورج منصوری، تدوین: پیمان علیزاده و ابراهیم حاتمی‌کیا، موسیقی متن: کارن همایونفر، مدیر هنری: کیوان مقدم، جلوه‌های بصری (ویرچوال/ ویژوال): علیرضا واعظ، طراح چهره‌پردازی: شهرام خلج، طراح لباس: آذر محمدی، سرپرست گروه کارگردانی: علیرضا صالحی، صدابردار: امیر نوبخت حقیقی، صداگذار: بهمن بنی‌اردلان، جلوه‌های ویژه میدانی: آرش آقابیک، فیلمبردار: علی لقمانی، جانشین تولید: فرامرز رضائی، دستیار تهیه: امیرعلی مجلسی راد، منشی صحنه: محسن بهاری و عکاس: مجید طالبی.

درباره ابراهیم حاتمی کیا، کارگردان موسی کلیم الله

حضور ابراهیم حاتمی‌کیا در جشنواره ۱۴۰۳، قطعا یکی از نکات برجسته این رویداد است. حاتمی‌کیا که ۵ سال پیش با «خروج»، بزرگ‌ترین ناکامی خود در تمام ادوار این رویداد را تجربه کرد برای امسال احتمالا غافلگیری‌های بسیاری دارد. او بالاخره توانست پروژه پرسروصدای «موسی» را پس از حدود ۲ دهه به سرانجام برساند و حالا نسخه سینمایی این اثر را روانه جشنواره کند.

فیلمی که با فناوری تولید مجازی به سرانجام رسیده و از این پس، تولیدات بیشتری با این فرمول عملیاتی خواهند شد. تعدد وقایع تاریخی بازه‌های مختلف زندگی حضرت موسی در کنار باز گذاشتن دست ابتکارات به مدد هوش مصنوعی، آن هم برای فیلم یک کارگردان خلاق، می‌تواند مهم‌ترین کنجکاوی مخاطب برای تماشای یکی از مهمترین آثار جشنواره امسال باشد.

ابراهیم حاتمی‌کیا از شناخته‌شده‌ترین و باسابقه‌ترین کارگردان‌هایی است که در ادوار مختلف جشنواره فیلم فجر حضور داشته و آثارش مورد توجه هیئت داوران نیز قرار گرفته. فیلم موسی کلیم‌ الله جدیدترین ساخته او، مثل دیگر دوره‌هایی که فیلم‌های این کارگردان در جشنواره حضور داشته، از کنجکاوی‌برانگیزترین فیلم‌هایی است که اهالی رسانه و منتقدان مشتاق تماشای آن هستند.

حاشیه‌های فیلم موسی کلیم‌الله

• بعد از درگذشت فرج‌الله سلحشور و حضور جمال شورجه به‌عنوان کارگردان این سریال، این کارگردان و سیداحمد میرعلایی، تهیه‌کننده تلاش کردند برای این سریال سرمایه‌گذار به‌دست بیاورند.این اتفاق ۷سال پیش رخ داد؛ اما پروژه «موسی کلیم‌الله(ع)» از جمال شورجه به‌دست حاتمی‌کیا رسید و البته در این میان حواشی‌ای نیز ایجاد شد.حاتمی‌کیا تصمیم گرفت فیلمنامه را بار دیگر بازنویسی کند.سیدمحمود رضوی تهیه‌کنندگی سریال را برعهده گرفت و حدود ۳سال پیش‌تولید این سریال تاریخی و پرهزینه طول کشید.حاتمی‌کیا تصمیم گرفت با تغییر فیلمنامه، نسخه سینمایی را در ۳مقطع کودکی، میانسالی و پیری حضرت موسی در ۳ فیلم مجزا بسازد!

ساخت استودیوی تولید مجازی برای سریال موسی کلیم الله

موسی کلیم الله سریال طولانی و پردردسری در دوره پیش‌تولید بود. چراکه تیم تولید تصمیم گرفتند ایده‌ تغییر فناوری تولید سریال را از روش سنتی به تولید مجازی (VirtualProduction) را اجرا کنند. 

• بزرگ‌ترین استودیوی تولید مجازی (Virtual Production) آسیا و سومین مدل این استودیو در جهان در ایران و برای این پروژه به بهره‌برداری رسیده است.حالا در تولید محتوای تولید مجازی و در آینده نه چندان دور در زیر ساخت آن شاهد اتفاقی خواهیم بود که همه‌ اهالی صنعت تصویر کشور می‌توانند در عرصه جهانی افتخار کنند که ایران در صنعت تصویر نیز حرف جدیدی برای گفتن دارد.تکنولوژی تولید مجازی (Virtual Production) تکنیکی جدیدی است که در چندسال اخیر توسط استودیوهای بزرگ فیلمسازی بین‌المللی استفاده می‌شود.قرار بود دکورهای و فضاهای میدانی عظیمی برای فصل اول و دوم مجموعه «موسی کلیم‌الله» ساخته شود که علاوه بر ساخت، نگهداری و تعمیرات آن در آینده نیز هزینه بسیار زیادی را به پروژه تحمیل می‌کرد که با این تکنولوژی، فقط در دو فصل نخست سریال «موسی کلیم‌الله (ع)»، هزینه و زمان ساخت ۱۱۰ هکتار (معادل یک میلیون و ۱۰۰ هزار متر مربع) دکور و فضاهای عمومی صرفه‌جویی می‌شود.همچنین هزینه‌های پس از تولید، یعنی نگهداری و تعمیر دکور در سال‌های بعد نیز از پروژه حذف می‌شود.

خبرنگار مهلا رنجبران