روایتی از معادن صدف‌کوهی گلستان/ خبری از فساد‌های کلان نیست

به گزارش خبرنگار گروه استان‌های خبرگزاری دانشجو، مواهب الهی در دیار هیرکان منحصر به جاذبه‌های طبیعی گردشگری، نیم میلیون هکتار اراضی زراعی یا همجواری با دریای خزر محدود نیست بلکه استان گلستان صدها معدن در بخش زغال سنگ، یُد و البته صدف کوهی دارد که هر یک از این معادن می‌توانند بخشی از مشاغل از دست رفته ناشی از تغییرات اقلیمی و خشکسالی در این استان را جبران کنند.لازم بذکر است در سالیان اخیر به بسبب افت شدید منابع آبی و خشک‌سالی ده‌ها هزار عنوان شغل در حوزه زراعت و باغی از دست رفته است که مشاغل معدنی می تواند،جایگزین مناسبی برای این مشاغل باشد.

با وجود فعالیت حدود ۲۰۰۰ نفر در معادن گلستان، اما منفعت اصلی نصیب یقه سفیدهای پشت پرده می‌شود. سرانجام یا نحوه هزینه کرد عایدی دلاری و ریالی نجومی ناشی از فروش سنگ آهن یا ید خام، سال‌هاست به سوالی بزرگ در گلستان تبدیل شده که تاکنون جواب روشنی به آن داده نشده است. در کنار این ابهام بزرگ نطق پیش از دستور نماینده مردم گنبد کاووس در مجلس شورای اسلامی در نیمه‌بهمن‌ماه، به ابهامات حوزه معدن در گلستان افزود و سوالات بی‌جواب این بخش را افزایش داد.

نماینده مجلس گنبد، خواستار تعیین تکلیف درآمدها و سودهای ناشی از معادن صدف کوهی در شهرستان گنبد شد.

 معادن صدف کوهی در حوزه گنبد کاووس، از جمله ویژگی‌های خاص زمین شناختی این شهرستان مرزی است. حدود ۴۰۰۰ هکتار از مراتع این شهرستان در زمره اراضی مستعد معدن صدف کوهی قلمداد می‌شوند که بنا بر اظهارات مسئولان صنعت و معدن گلستان ظرفیت و ذخیره این معادن حدود یک میلیارد تن برآورد می‌شود.

میراثی از ۲۰ میلیون سال قبل

 تاریخچه شکل‌گیری معادن صدف کوهی در گلستان بین ۳ تا ۲۰ میلیون سال قبل برمی‌گردد. معادنی که کاربری‌های زیادی برای این صدف‌های کوهی تعریف شده است.

از سالهای دور، مرغداران سراسر کشور برای تامین کلسیم مورد نیاز مرغ و تخم مرغ خود از پوسته صد‌ف‌های استحصالی از ساحل خزر، به عنوان مکمل استفاده می کردند.

کشف معادن صدف کوهی در شرق استان گلستان با توجه به کمبود صدفهای خرد و وجود ناخالصی های بی شمار، هم اکنون توجه تامین کنندگان مکملهای غذایی دام و طیور را به خود معطوف کرده است.

عنصر کلسیم موجود در پودر صدف در استخوان سازی و انعقاد خون دام و طیور (بالاخص در گاوهای شیری و مرغهای تخم گذار) نقش عمده ای دارد و پودر صدف، یکی از مهمترین منابع تامین کننده این عنصر است.به طور متوسط، درصد وزنی پودر صدف مورد استفاده در خوراک دام و طیور بین یک تا سه درصد است.

عبدالحکیم آرکلی نماینده مردم گنبد کاووس در مجلس شورای اسلامی در نطق پیش از دستور اظهار کرد: آقای دکتر پزشکیان، مراکز رانت و فساد را خنثی کنید! بخش خصوصی به‌تنهایی می‌تواند نقش خود را در کشور ایفا کرده و به تحقق رشد اقتصادی کمک کند. 

عضو کمیسیون امور داخلی کشور و شوراهای مجلس شورای اسلامی افزود: غنی‌ترین و باکیفیت‌ترین منابع و معادن صدف کوهی خاورمیانه در استان گلستان و شمال گنبد کاووس قرار دارند؛ اما سهم مردم از بهره‌برداری این معادن، تنها از دست رفتن مراتع، تخریب محیط‌زیست، گرد و غبار، بیماری‌های تنفسی و نابودی جاده‌ها به دلیل تردد کامیون‌های سنگین است.

وی افزود : این پیامدهای مخرب در حالی اتفاق می افتد که سود این معادن نصیب کارخانه‌های پودر و مالکان این معادن می‌شود؛ حق بهره‌برداری از این معادن کجاست؟ 

آرکاکلی ادامه داد: این درآمدها در چه زمینه‌ای هزینه می‌شود؟ سهم مردم گنبد کاووس، به‌ویژه روستاهایی که معادنشان توسط عده‌ای به بدترین شکل ممکن مورد سوءاستفاده قرار می‌گیرد، کجاست؟

جاده دسترسی روستاها تخریب شده است

نماینده مردم گنبد کاووس در مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: روستاهای نوار مرزی، ۴۵ سال است که از داشتن آب شرب محروم‌اند ؛ جاده‌های دسترسی آن‌ها نیز توسط بهره‌برداران این معادن تخریب شده است.چه کسی پاسخگوست؟

وی در پایان افزود: ما از شما ( رییس جمهور) ورود جدی به این موضوع و بررسی فوری وضعیت این حوزه را مطالبه می‌کنیم و منتظر گزارش و پاسخ شما هستیم.

اظهارات نماینده گنبد کاووس در مجلس شورای اسلامی سبب شد تا برای شفافیت بیشتر موضوع به سراغ سلیمان هاشمی معاون ویژه استاندار و فرماندار شهرستان گنبد کاووس برویم.

بررسی جامع فعالیت معادن صدف کوهی

هاشمی در گفتگو با خبرنگار گروه استان‌های خبرگزاری دانشجو اظهار کرد: تعداد معادن صدف کوهی که دارای پروانه بهره‌برداری هستند ۱۰ فقره است و یک فقره هم گواهی اکتشاف صدف کوهی صادر و دو فقره درخواست برای محدوده‌های جدید صدف کوهی در اداره صنعت، معدن و تجارت این شهرستان به ثبت رسیده است.

 فرماندار ویژه گنبد کاووس افزود: معادن صدف کوهی در این شهرستان، پاره وقت هستند و استحصال و برداشت صدف کوهی بر مبنای نیاز کارخانه‌های فراوری انجام می‌شود؛ بخشی از صدف استخراج شده در محوطه کارخانه‌ها دپو و در موقع نیاز فراوری می‌شود.

معاون استاندار گلستان ادامه داد: بر اساس آخرین آمارها میزان برداشت و استحصال صدف کوهی از معادن این شهرستان، ۸۰ هزار تن است که با نیاز کارخانه‌های فراوری در داخل این شهرستان برابری می‌کند.

 هاشمی گفت: توجه به اجرای مسئولیت‌های اجتماعی برای ما از اولویت‌های اساسی است؛ علاوه بر بهره‌برداران و شرکت‌های فعال در حوزه برداشت صدف کوهی که در زمره انفال کشور است ادارات صمت هم باید در این زمینه همراه باشند.

مسئولیت اجتماعی سرمایه‌گذران یک تکلیف است

وی افزود: توسعه زیرساخت‌ها و روساخت‌های مرتبط با جوامع مسکونی مستقر در محدوده استخراج و فرآوری معادن صدف کوهی در شهرستان گنبد کاووس به عنوان یک مسئولیت اجتماعی باید مد نظر طرفین باشد. 

فرماندار گنبدکاووس گفت: در کنار پرداخت حقوق دولتی که بر اساس قانون بر ذمه آنها گذاشته شده؛ باید مسئولیت‌های اجتماعی خود را نیز به درستی اجرایی کنند.

 هاشمی ادامه داد: در حال حاضر ۴۰ نفر در معادن صدف کوهی شهرستان گنبد کاووس شاغل هستند و ۱۴۰ نفر نیز به صورت مستقیم در کارخانه‌های فرآوری این ماده ارزشمند، مشغول به کار هستند.

 وی گفت: ساماندهی نظام‌مند و دقیق معادن استحصال صدف کوهی در زمره اولویت‌های این فرمانداری قرار دارد و تلاش می‌کنیم تا علاوه بر اعمال اصلاحات در نحوه تولید و مدیریت معادن فصل نوینی است در اجرای مسئولیت‌های اجتماعی از سوی بهره‌برداران این بخش را شاهد باشیم.

 معاون استاندار گفت: حمایت از سرمایه‌گذاران بخش خصوصی و تلاش برای رشد و توسعه شهرستان از تاکیدات استاندار گلستان بوده و در این مسیر از هیچ تلاشی دریغ نخواهیم کرد.

هاشمی افزود: در خصوص آسیب‌های احتمالی ناشی از تردد کامیون‌های حامل بار معادن، باید به دنبال کم کردن فاصله مبدا تا مقصد باشیم اتفاقی که در کارخانه سیمان پیوند رخ داده است.

فرماندار گنبدکاووس اظهارکرد: واحدهای فراوری باید در محل معدن احداث شوند تا علاوه بر کاهش هزینه‌های تولید، خطرات و پیامدهای زیست محیطی و آسیب‌های دیگر به حداقل ممکن برسد ودر امر اشتغال، تمرکز خود را روی جوامع مسکونی پیرامونی متمرکز کنند.

وی ادامه داد: در حال حاضر به دلیل درصد بالای کربنات کلسیم در صدف کوهی، این ماده معدنی به پودر تبدیل و در آخور دام و طیور مصرف می شود که ارزش افزوده چندانی ندارد.

هاشمی با اشاره به ویژگی های منحصر بفرد صدف کوهی گفت: اهتمام بر آن است تا با تکیه علوم جدید به محصولات نوینی از صدف کوهی دست یابیم تا علاوه بر اشتغال زایی بیشتر ، ارزش افزوده بیشتری در این زمینه خلق شود.

 وی با اشاره به حضور ۲ هفته‌ای خود در شهرستان گنبدکاووس، وعده داد تا طی ماه های آینده، بررسی جامعی از روند فعالیت معادن ، در آمدها و هزینه کردها به عمل آورده و در صورت هر گونه شائبه موضوع را اطلاع رسانی کند.

گفتنی است؛صدف کوهی" یا "لوماشل"، میزان زیادی کربنات کلسیم دارد که می توان از آن در صنایع مختلف از جمله داروسازی، تهیه مواد اتیلنی و پلیمری، صنایع PVC، رنگ سازی، مواد آرایشی و بهداشتی، کارخانجات قند، سیمان، ساخت ظروف ملامین، کلید و پریز، عایقهای رطوبتی و غیره استفاده نمود.

 خبرگزاری دانشجو تلاش می کند تا پس از پایان بررسی های فرماندار گنبدکاووس، بار دیگر این روایت را دنبال کرده و در صورت شناسایی هر فعالیت شبهه ناک یا مشکوک، موضوع را از طریق نهادهای نظارتی پیگیری و نتیجه آن را به اطلاع خوانندگان خبرگزاری دانشجو برساند.