ایران در انتظار بی گازی/ غرب کارون همچنان رهاست

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو: طبق آمار شرکت ملی گاز ایران، اگر اقدامات لازم برای افزایش فشار در میدان پارس جنوبی انجام نشود، تولید گاز ایران تا سال ۱۴۰۶ به ۸۶۷ میلیون متر مکعب در روز خواهد رسید و سپس روند کاهشی را تجربه خواهد کرد. همچنین، پیش‌بینی می‌شود ناترازی گاز ایران از سال ۱۴۰۳ تا ۱۴۰۷ با رشدی ۵۵ درصدی به ۸۵ میلیون متر مکعب در روز افزایش یابد. در شرایط فعلی، انتظار می‌رود در سال ۱۴۱۵ میزان تقاضای گاز تقریباً دو برابر عرضه باشد و ناترازی به ۶۱۸ میلیون متر مکعب در روز برسد. به عبارت دیگر، در سال ۱۴۱۵، مردم ایران به مدت ۱۱ ساعت در روز بدون برق و ۱۱ ساعت بدون گاز خواهند بود و در زمان اوج مصرف، قطعی‌های برق و گاز تشدید خواهد شد.

وضعیت فلرینگ گاز‌های مشعل

گاز‌های مشعل (فلر) به‌عنوان گاز‌های همراه تولیدی با نفت یا در حین عملیات در تأسیسات نفت و گاز تولید می‌شوند. در سال ۱۴۰۰، میزان فلرینگ شرکت ملی نفت و شرکت ملی گاز به ترتیب ۴۱.۷ و ۸.۸ میلیون متر مکعب در روز گزارش شده است. در مقایسه با این دو شرکت، گاز مشعل پالایشگاه‌های نفت مقدار ناچیزی است. مجموع این میزان فلرینگ تقریباً برابر با میزان صادرات گاز کشور و یا معادل ظرفیت تولید از حدود دو فاز پارس جنوبی است.

بر اساس قانون برنامه ششم توسعه، دولت موظف به مهار و کنترل ۹۰ درصد گاز‌های مشعل تا پایان این برنامه است. اما در سال‌های اجرای این قانون، تنها ۱.۴۳ میلیون متر مکعب در روز گاز مشعل از طریق مزایده و فروش جمع‌آوری شده و کاهش روزانه ۰.۶۱ میلیون متر مکعب گاز مشعل پالایشگاه‌های گازی به ثبت رسیده است. این عملکرد نشان‌دهنده تحقق حدود ۵ درصدی اهداف برنامه در کاهش گاز‌های مشعل از سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۰ است.

چالش‌ها و مشکلات در کاهش فلرینگ

با وجود کمبود گاز و برق در کشور، حجم عظیمی از گاز‌های همراه نفت در منطقه غرب کارون بدون استفاده سوزانده می‌شود. توان داخلی برای جمع‌آوری و استفاده از این گاز‌ها فراهم شده، اما سیاست‌های اجرایی و تصمیم‌گیری‌های دولت در این زمینه با تأخیر و بی‌توجهی همراه است.

اهمیت مدیریت فلر‌ها در غرب کارون

غرب کارون به دلیل همجواری با مناطق پرجمعیت شهری، دارای حساسیت زیست‌محیطی بیشتری نسبت به دیگر مناطق نفت‌خیز کشور است. فلرسوزی در این منطقه نه‌تنها موجب آلودگی شدید هوا و تهدید سلامت ساکنان می‌شود، بلکه در شرایط کمبود گاز و برق، هدررفت یک منبع ارزشمند انرژی را به همراه دارد. میادین نفتی بزرگی همچون آزادگان، یاران، جفیر و سپهر همچنان با مشکل فلرسوزی مواجه‌اند.

توان داخلی و عدم اقدام مؤثر

در سال‌های اخیر، توان داخلی کشور در زمینه جمع‌آوری گاز‌های همراه نفت به‌طور چشمگیری افزایش یافته است. شرکت‌های ایرانی با توسعه فناوری‌های مرتبط، امکان بهره‌برداری از این گاز‌ها برای تأمین خوراک پتروشیمی‌ها، تزریق به شبکه گازرسانی و حتی تولید برق را فراهم کرده‌اند. اما به دلیل عدم اراده کافی در بدنه دولت و عدم تخصیص منابع مالی لازم، پروژه‌های جمع‌آوری فلر در غرب کارون همچنان به کندی پیش می‌رود.

لزوم تغییر رویکرد دولت

با توجه به شرایط بحرانی انرژی در کشور، جمع‌آوری گاز‌های همراه نفت در غرب کارون باید به‌عنوان یک اولویت ملی در دستور کار قرار گیرد. این اقدام نه‌تنها از هدررفت منابع ملی جلوگیری می‌کند، بلکه با کاهش آلودگی هوا، تأمین خوراک صنایع پایین‌دستی و افزایش تولید برق، منافع اقتصادی و زیست‌محیطی قابل توجهی برای کشور به همراه خواهد داشت. اما تا زمانی که تصمیم‌گیران کلان کشور این موضوع را جدی نگیرند، همچنان شاهد هدررفت منابع و تشدید مشکلات انرژی در کشور خواهیم بود.