سایه دژاووی بی‌دولتیِ مذاکراتی بر سر دولت چهاردهم/مذاکره نباید همه چیز را تعطیل کند!

به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری دانشجو؛ لازمه نوشتن متن خوب، انتخاب «تیتر» خوب است. به واقع، سنگ‌بنای یک گزارش در تیتر رقم می‌خورد، اما استفاده از کلمات پرطمطراق در آن نیز از یک ایراد برخوردار است و آن اینکه خواننده ممکن است معنای بعضی کلمات نامأنوس را متوجه نشود.

مثلا همین کلمه‌ی ناآشنای «دژاوو» را مگر چند نفر شنیده‌اند؟ پس توضیح معنای این کلمه مقدم بر توضیح اصل ماجراست.

اما دژاوو؛ این کلمه لفظی فرانسوی است که آن را «آشناپنداری» تعبیر کرده‌اند. در حقیقت همان حالتی است که شخص در مواجهه با واقعیت‌ها آن را احساس کرده و گمان می‌کند که پیش‌تر آن را دیده و تجربه کرده است. مشابه همان چیزی که ممکن است در حال و هوای مذاکراتی این روز‌ها در دولت چهاردهم نیز احساس بشود!

اما اصل ماجرا

دهه خسارت‌بار ۹۰ برای ایران پر از تراژدی است. تراژدی‌هایی در همه حوزه‌ها اعم از اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، محیط زیست و سیاست خارجی. اما تراژیک‌ترین مورد در این دهه یک چیز بود؛ گروگانگیری سیاست خارجی برای اقتصاد! به تعبیر دیگر، علی‌رغم اینکه سیاست خارجی می‌بایست اهداف استراتژیک نظام سیاسی و منافع ملی را دنبال می‌کرد، اما در این دولت از سیاست خارجی برای اقتصاد بهره‌برداری و به نوعی گروگانگیری شد. همین موضوع بنیانی بود برای رقم خوردن فاجعه‌ای به نام «برجام»!

سندی که در دولت روحانی امضا شد و وی درباره آن گفت: «امروز تحریم‌ها، حتی تحریم‌هایی که مربوط به موضوع هسته‌ای نبوده برداشته شده و این مسئله نیز اعلام شده است.».

اما گذر ایام مشخص کرد که حرف‌ها و وعده‌ها چیزی جز سراب نبوده و تحریم‌ها نه‌تنها ماند بلکه تاکنون افزایش نیز یافته است. سرابی که نه‌تنها مسئله تحریم‌ها را حل نکرد بلکه بر اثر وضعیت «بی‌دولتیِ مذاکراتی» مسائل و گره‌های کشور را نیز بیشتر و پیچیده‌تر کرد. وضعیتی که در آن همه چیز تعطیل شده و به تحریم‌ها گره خورده بود، حتی آب خوردن!

حسن روحانی، رئیس‌جمهور وقت، بیان کرده بود: «اینکه می‌گوییم تحریم ظالمانه باید از بین برود بعضی‌ها چشم‌هایشان را زیاد نچرخانند! تحریم‌های ظالمانه باید از بین برود تا سرمایه بیاید. تا مسئله محیط زیست حل شود. تا اشتغال جوانان حل شود. تا صنعت جامعه حل شود. تا آب خوردن مردم حل شود. تا منابع آبی زیاد شود. تا بانک‌های ما احیا شود.»

این رویه در دیگر افراد حاضر در دولت نیز قابل مشاهده بوده است. به عنوان نمونه، علی یونسی، دستیار ویژه روحانی در امور اقوام و اقلیت‌های دینی و مذهبی، اعلام کرده بود: «اکنون کشور از بیکاری رنج می‌برد، جوانان مشکل عدم استطاعت مالی برای ازدواج دارند و دولت وظیفه دارد این مشکلات را برطرف کند و امیدوارم با لغو تحریم‌ها این مشکلات برطرف و کار‌های عمرانی نیز با سرعت بیشتری انجام شود.»

محمدباقر نوبخت، معاون روحانی نیز اظهار کرده بود: «باید تحریم‌ها برداشته شود تا پروژه‌های عمرانی را تکمیل کنیم.»

به واقع در دولت روحانی همه‌ی راه‌ها جز مذاکره و توافق با «کدخدا» بن‌بست دیده می‌شد حال آنکه تاریخ عیان کرد که تنها مسیر بن‌بست همان مسیری بود که دولت وی رفت؛ برجام و گره زدن همه چیز به مذاکرات! موضوعی که باعث شد فعالان اقتصادی همواره منتظر رفع تحریم‌ها و تغییر وضعیت کشور بمانند، اما هیچ‌گاه وعده‌های داده‌شده تحقق نیافته و شرایط بغرنج‌تر از قبل هم پدیدار شد. چراکه در دولت روحانی اینگونه انگاشته می‌شد که بدون لغو تحریم‌ها هیچ سیاست و تصمیمی عملی و امکان‌پذیر نیست و بنابراین در دوره وی اقدام مهمی در راستای بهبود وضعیت کشور برداشته نشد.

انذاری برای عدم تکرار تاریخ

از روز گذشته که مذاکرات غیر مستقیم ایران و آمریکا آغاز شده است این نگرانی و دغدغه در عموم نخبگان و جامعه وجود دارد که تاریخ تکرار شده و همانند دوران برجامی دهه ۹۰، همه چیز تعطیل و به مذاکرات وابسته شود. به عبارت دیگر، عده‌ای احساس آن را دارند که تجربه دهه ۹۰ که در آن «بی‌دولتیِ مذاکراتی» نمایان شد، به عنوان یک «دژاوو» بر سر این روز‌ها نیز سایه افکنده است.

 در صورتی که حتی با لغو تحریم‌ها، بدون اصلاحات و رفع موانع داخلی تولید وضعیت اقتصادی کشور بهبود نخواهد یافت.

در حقیقت دولت چهاردهم باید مبتنی بر فرصت‌ها و امکانات درونی و ژئوپلیتیک به گونه‌ای عمل کند که حتی در صورت شکست مذاکرات خللی در راه پیشرفت و ارتقای وضعیت کشور رخ ندهد و نه حتی آنکه مانند دولت روحانی بخواهد همه چیز را معطل نتیجه مذاکرات کند.

این راه نیز از اتکا به نیروی داخلی می‌گذرد و نه اعتماد به دشمن خارجی. همچنان که رهبر معظم انقلاب فرمودند: «ما عرض کردیم «اقتصاد مقاومتى»؛ اقتصاد مقاومتى یعنى ما اگر به نیروى داخلى، به ابتکار جوان‌ها، به فعالیت ذهن‌ها و بازو‌ها در داخل تکیه کنیم و اعتماد کنیم، از فخر و منّت دشمنان خارجى، خودمان را رها خواهیم کرد؛ راه درست این است.» راهی که در دهه ۹۰ از آن سر باز زده شد و دولت روحانی در دو دوره خود به جای حل مسائل کشور، بر آنها نیز بیش از پیش افزود.