نگاهی به عجیب ترین اسلحه های موجود در ایران/ از اسلحه معروف صدام تا ژ3 های زینتی و اسلحه شخصی رهبری در جنگ تحمیلی

به گزارش خبرنگار حوزه امنیت دفاعی خبرگزاری دانشجو ؛ در تاریخ پرفراز و نشیب ایران معاصر، سلاح‌ها نقشی فراتر از ابزار‌های جنگی داشته‌اند؛ آنها نماد‌هایی از قدرت، اراده و حتی راز‌های پنهان هستند. این گزارش به بررسی پنج سلاح ویژه می‌پردازد که هر یک به نوعی در شکل‌گیری وقایع مهم ایران نقش داشته‌اند. از سلاحی که آغازگر جنگ تحمیلی بود، تا سلاح‌های سازمانی و شخصی که روایت‌گر داستان‌هایی از جنگ جهانی دوم، فعالیت‌های اطلاعاتی و دفاع مقدس هستند. این سلاح‌ها نه تنها ابزاری برای نبرد، بلکه شاهدانی خاموش بر تحولات تاریخی و اجتماعی ایران بوده‌اند و در این گزارش، تلاش شده تا با نگاهی دقیق و مستند، زوایای پنهان و داستان‌های ناگفته‌ی آنها روایت شود.

۱:صدام هیچ وقت فکر نمیکرد اسلحه محبوبش که جنگ با ایران را با آن اعلام کرد، روزی سر از تهران در بیاورد!

تفنگی که صدام حسین با آن آغاز جنگ تحمیلی علیه ایران را اعلام کرد، اکنون در تهران به نمایش گذاشته شده است. این تفنگ، که در حیاط کاخ ریاست جمهوری عراق توسط صدام شلیک شد و به عنوان نمادی از آغاز جنگ هشت‌ساله ایران و عراق شناخته می‌شود، یادآور یکی از تاریک‌ترین وقایع تاریخ معاصر منطقه است.

 این سلاح بعد از دست به دست شدن متعدد در آخر در موزه ای در تهران جای گرفت

نمایش این سلاح در تهران، علاوه بر جنبه نمادین آن، گواهی بر تغییر سرنوشت و پیروزی ملت ایران در برابر تجاوزگری است. این تفنگ به‌عنوان ابزاری تاریخی از یک آغاز خونین، اکنون در مکانی دور از گورصاحبش صدام، به نوعی حامل روایت‌های جنگ و مقاومت مردم ایران است.

۲: MP۴۰، سلاح سازمانی ارتش هیتلر، در تعداد نسبتاً بالا در ایران موجود است!

مسلسل دستی‌ام‌پی ۴۰ یکی از مشهورترین سلاح‌های سبک دوران جنگ جهانی دوم است که توسط آلمان نازی طراحی و تولید شد. این سلاح به دلیل طراحی کارآمد، وزن سبک و استفاده از کالیبر ۹ میلی‌متری پرابلوم که بسیار رایج بود، در میان سربازان آلمانی محبوبیت بالایی داشت.‌ام‌پی ۴۰ با استفاده از فشار مستقیم باروت مسلح می‌شد و گلنگدن آن در نسخه بهبود‌یافته دارای مکانیزم ضامنی بود که ایمنی استفاده از سلاح را افزایش می‌داد. این ویژگی‌ها، همراه با وزن ۳.۹ کیلوگرمی و امکان جمع شدن قنداق به زیر بدنه، موجب شد این سلاح به‌طور گسترده توسط نیرو‌های زمینی و هوابرد آلمان در جبهات مختلف به کار گرفته شود.

پس از جنگ جهانی دوم، کشور‌های مختلفی از‌ام‌پی ۴۰ برای مسلح کردن نیرو‌های نظامی خود بهره بردند در واقع آمریکایی‌ها انبوه تسلیحات غنیمتی از آلمان را بین کشور‌های بلوک غرب در قالب کمک‌های نظامی پخش کردند. بلژیک و فرانسه از جمله کشور‌هایی هستند که این سلاح را در تجهیزات نظامی‌شان حفظ و استفاده کردند. در دوران پساجنگ جهانی دوم، این سلاح به‌عنوان بخشی از کمک‌های نظامی توسط ایالات متحده به کشورهایی، چون ایران نیز ارسال شد. اگرچه تعداد این سلاح‌ها در ایران محدود بود، اما  در مراسم نظامی و رژه‌ها به نمایش درمی‌آیند. این سلاح در کشور استفاده عملیاتی چندانی نشد ولی در نقش تشریفات حضور فعالی داشت.

۳:اسلحه طلایی وزارت اطلاعات در موزه شاه عبدالعظیم حسنی!

اسلحه مذکور از نوع تندر ساخت ایران است که نمونه تولید ایران از سلاح معروف‌ام پی ۵ است. سلاح مذکور در سال ۱۳۶۵ ساخته شده بود و از اسلحه‌های مخصوص تشریفاتی-کلکسیونی بود که در سال ۱۳۶۷ به وزیر اطلاعات وقت، مرحوم ری شهری هدیه شده بود و پس از آن در سال ۱۳۸۶ در موزه آستان قدس حسنی جای گرفت.

سلاح فوق نمونه طلاکاری شده تندر بوده است که جزو خاص‌ترین سلاح‌های موجود در کشور است.

۴:,وقتی جنگ، خودروساز را مجبور به اسلحه سازی میکند/ گریس گان، اسلحه‌ای که توسط جنرال موتورز آمریکا ساخته شد!

مسلسل‌ام‌۳ یا “گریسگان” یکی از سلاح‌های مشهور دوران جنگ جهانی دوم است که به دلیل شباهت ظاهری‌اش به پمپ گریس کاری نام‌گذاری شد. این سلاح توسط شرکت جنرال موتورز برای رفع نیاز‌های فوری جنگ طراحی و با ورقه‌های فولادی خمکاری شده ساخته شد. وزن کامل آن ۳.۷ کیلوگرم و طول کلی‌اش ۷۴۰ میلی‌متر بود که از این میان، ۲۰۳ میلی‌متر مربوط به طول لوله بود.

با پایان جنگ جهانی دوم، تعداد زیادی از‌ام‌۳ به شکل دست دوم به کشور‌های مختلف صادر شد. ایران نیز در قالب کمک‌های نظامی آمریکا این مسلسل را دریافت کرد. واحد‌هایی مانند گارد شاهنشاهی و نیرو‌های ویژه تیپ‌های ۵۵ و ۶۵ هوابرد از این سلاح استفاده می‌کردند، اما همانند‌ام‌پی ۴۰، به دلیل محدودیت‌های عملیاتی، بیشتر کاربرد تشریفاتی یافت. این مسلسل در مراسمات نظامی و رژه‌ها به طور محدود دیده می‌شود و به عنوان بخشی از تاریخچه نظامی ایران باقی مانده است. طراحی مقاوم و تولید اقتصادی آن،‌ام‌۳ را به یکی از سلاح‌های مهم در دوران جنگ جهانی دوم تبدیل کرد و یکی از نماد‌های جنگ جهانی محسوب می‌شود.

۵: ژ ۳‌های کلکسیونی کاخ سعدآباد، از منبت کاری تا طلاکاری

در کاخ سعدآباد ۳ عدد سلاح ژ ۳ خاص وجود دارد که از نمونه‌های اهدایی تشریفاتی به شاه هستند. نسخه‌های موجود مورد زیباکاری قرار گرفتند که هر کدام نمونه‌های تولید صنایع داخلی کشور‌های عربستان، ترکیه و پاکستان هستند. در آن برهه سلاح ژ ۳ در کشور‌های گوناگونی از جمله ایران تولید میشد.

مشخصات نمونه اهدایی دولت عربستان به نقل موزه سعدآباد:

براساس متن حک شده برروی بخشی از بدنه آن، سلاح هجومی ژ ۳ ساخت عربستان از سوی سلطان بن عبدالعزیز (پانزدهمین فرزند عبدالعزیز آل سعود بنیانگذار عربستان جدید و برادر ناتنی ملک عبدالله پادشاه سابق عربستان و ششمین پادشاه این کشور از خاندان آل سعود درمیان سال‌های ۲۰۱۵-۲۰۰۵ م.) که در آن زمان سمت وزیر دفاع و هوانوردی و بازرس کل کشور عربستان سعودی را دارا بود به پهلوی دوم در تاریخ ۳ جمادی الاول ۱۳۹۸ ﻫ.. (۱۰ آوریل ۱۹۷۸ م.) یعنی تقریبا یک سال پیش از انقلاب اسلامی داده شده است.

برخی از مشخصات فنی آن به نقل موزه سعدآباد

کالیبر: ۳۰۸/۰ وینچستر (۶۲/۷ ناتو)

طراح: سی ئی تی‌ام ئی اسپانیا و ماوزر آلمان در دهه ۱۹۵۰ م.

ساخت شرکت الخرج عربستان سعودی/ Military Industries Corporation (MIC) تحت لیسانس هکلر و کخ آلمان (واقع در شهر الخرج این کشور)

سیستم مسلح شدن: فشار مستقیم گاز – تاخیری غلطکی

طول لوله ۴۵۰ میلی متر

وزن ۳۸۰/۴ کیلوگرم

جنس بدنه از ورق فولاد زاج کاری شده با قبضه‌ای که در برخی از قسمت‌ها به منظور تزئین از آبکاری طلا استفاده گردیده، قنداق و بچه قنداق از چوب کنده کاری شده، قبضه از پلاستیک سیاه سخت

متون و حروف (سمت چپ بدنه سلاح) حک شده در بخش بالایی قبضه: حضره صاحب الجلاله الامبراطور محمدرضا بهلوی اریامهر شاهنشاه ایران المعظم، ۳ جمادالاول ۱۳۹۸ ﻫ.. ۱۰ ابریل ۱۹۷۸ م. حروف اس (S)، ئی (E)، اف (F) که بیانگر حالت‌های مختلف برگه ناظم آتش در قابلیت انتخاب ضامن، تک تیر و رگبار، برروی بدنه آن و دقیقا بالای ماشه تصویر درخت نخل در بالای دو شمشیر متقاطع (نشان ملی عربستان که  در سال ۱۹۵۰ به تصویب رسید. درخت نخل نمایانگر دارایی‌های پادشاهی است که به عنوان مردم، میراث، تاریخ و منابع طبیعی و غیر طبیعی می‌باشد. دو شمشیر نمایانگر پادشاهی حجاز و سلطان نجد و وابستگی‌های آن به یکدیگر می‌باشد.) در زیر آن نوشته المملکه العربیه السعودیه و Kingdom of Saudi Arabia، در بالای بخش قرارگرفتن خشاب در بدنه متن سلطان بن عبدالعزیز وزیر الدفاع والطیران والمفتش العام به چشم می‌خورد.

نمونه‌های اهدایی دولت پاکستان به نقل موزه سعدآباد:

پاکستان دو سلاح ژ3 کلکسیونی به دربار هدیه کرد که امروزه در موزه سلاح ها قرار دارند.

یکی از ژ ۳ ها، اهدائی از سوی ذوالفقار علی بوتو چهارمین رئیس جمهور کشور پاکستان بوده است.

مشخصات

-   جنس هردو سلاح: بدنه از ورق فولاد زاج کاری شده، قنداق و بچه قنداق از جنس چوب، قبضه‌ای از جنس پلاستیک سیاه

-    طول کامل هر دو سلاح:حدود ۱۰۲ سانتی متر

-    جنس جعبه یکی از این دو سلاح: چوب و در داخل با روکشی از پارچه مخمل زرشکی

-   ابعاد جعبه سلاح: ۹×۲۵×۱۰۶ سانتی متر

-   محل نمایش دو سلاح: دو ویترین در سالن‌های طبقه فوقانی و زیرزمین موزه سلاح‌های دربار

متون و حروف (سمت چپ و راست بدنه هر دو سلاح) حک شده در بخش بالایی قبضه هر دو سلاح ژ ۳: حروف اس (S)، ئی (E)، اف (F) که بیانگر حالت‌های مختلف برگه ناظم آتش در قابلیت انتخاب ضامن، تک تیر و رگبار می‌باشد.

-  تصویر طلائی هلال ماه و ستاره در داخل دو شاخه زیتون به همراه نام پاکستان در زیرآن/ نشان رسمی رئیس جمهوری پاکستان  حک شده برروی بدنه و بالای ماشه

آرم فلزی دایره‌ای شکل با تصاویر هلال ماه، ستاره و دو شاخه زیتون به همراه نام پاکستان در پایین آن (نشان مخصوص رئیس جمهوری پاکستان)

نمونه اهدایی ترکیه‌ به نقل از موزه سعدآباد:

اهدائی از سوی ششمین رئیس جمهور ترکیه فخری اس. کوروترک (۱۹۸۰ م. - ۱۹۷۳ م.)

مشخصات

-   جنس: بدنه از ورق فولاد زاج کاری شده دارای قبضه و قنداق بچه قنداق از جنس پلاستیک سبز

-  طول کامل سلاح با سرنیزه:حدود ۱۲۷ سانتی متر (بدون سرنیزه ۱۰۲ سانتی متر)

-  جنس جعبه: چوب با روکش داخلی از پارچه مخمل قرمز

-  ابعاد جعبه: ۸×۲۹×۱۱۱ سانتی متر

متن (سمت راست بدنه سلاح) حک شده در قست بالای ماشه و کنار برگه ناظم آتش:

KANIŞFAHRİ S. KORUTÜRK TÜRKİYE CUMHURBA

فخری اس. کوروترک رئیس جمهور ترکیه/ ۱۹۰۳ تا ۱۹۸۷ م. (افسر نیروی دریایی، دیپلمات و ششمین رئیس جمهور این کشور در میان سال‌های ۱۹۸۰-۱۹۷۳ م.)

 علائم و متن (سمت راست بدنه سلاح) موجود در بالای بخش قرارگرفتن خشاب در بدنه /Magazine Housing: تصویر ماه و ستاره (نشان ملی ترکیه)، نیرو‌های مسلح ترکیه/TÜRK SİLAHI KUVVETLERİ  به همراه آرم شرکت‌ام کی ئی/MKE در زیر آن

۶: اسلحه عجیب رهبری در دوران جنگ/ سلاح کلاش با خشاب ۵۰ تیری!

در جریان  نمایشگاه "در لباس سربازی" در سال ۱۴۰۰، رونمایی خاصی از تاریخ انقلاب صورت گرفت. رونمایی که از جنس جهاد در دفاع مقدس در دوران مسولیت کشوری حضرت ایت الله خامنه‌ای بود. در این نمایشگاه لباس نظامی شخصی رهبری (متعلق به دفاع مقدس) و اسلحه شخصی ایشان مورد رونمایی عمومی قرار گرفت. جالب است بدانید رهبری در سال ۱۳۷۲ در مصاحبه‌ای با روایت فتح، جریان لباس و سلاح را شرح دادند:

مرحوم چمران هم با من به اهواز آمد. در یک هواپیما، با هم وارد اهواز شدیم. یک مقدار لباس آورده بودند توی همان پادگان لشکر ۹۲، برای همراهان مرحوم چمران. من همراهی نداشتم. محافظینی را هم که داشتم همه را مرخّص کردم. گفتم من دیگر به منطقه‌ی خطر می‌روم؛ شما می‌خواهید حفاظت جانِ مرا بکنید؟! دیگر حفاظت معنی ندارد! البته، چند نفرشان، به اصرار زیاد گفتند: «ما هم می‌خواهیم به عنوان بسیجی در آن‌جا بجنگیم.» گفتیم: «عیبی ندارد.» لذا بودند و می‌رفتند کار‌های خودشان را می‌کردند و به من کاری نداشتند.

مرحوم چمران، همراهان زیادی با خودش داشت. شاید حدود پنجاه، شصت نفر با ایشان بودند. تعدادی لباس سربازی آوردند که اینها بپوشند، تا از همان شبِ اوّل شروع کنیم. یعنی دوستانی که آن‌جا در استانداری و لشکر بودند، گفتند: «الان میدان برای شکار تانک و کار‌های چریکی هست.» ایشان گفت: «از همین حالا شروع می‌کنیم.» خلاصه، برای آنها لباس آوردند. من به مرحوم چمران گفتم: «چطور است من هم لباس بپوشم بیایم؟» گفت: «خوب است. بد نیست.» گفتم: «پس یک دست لباس هم به من بدهید.» یکدست لباس سربازی آوردند، پوشیدم که البته لباس خیلی گشادی بود! بنده حالا هم لاغرم؛ اما آن‌وقت لاغرتر هم بودم. خیلی به تن من نمی‌خورد. چند روزی که گذشت، یکدست لباس درجه داری برایم آوردند که اتّفاقاً علامت رسته زرهی هم روی آن بود. رسته‌های دیگر، بعد از این‌که چند ماه آن‌جا ماندم و با من مأنوس شده بودند، گله می‌کردند که چرا لباس شما رسته توپخانه نیست؟ چرا رسته پیاده نیست؟ زرهی چه خصوصیتی دارد؟ لذا آن علامت رسته زرهی را کندم که این امتیازی برای آنها نباشد.

به‌هرحال، لباس پوشیدم و تفنگ هم خودم داشتم. البته حالا یادم نیست تفنگ خودم را برده بودم یا نه. 

سلاح مذکور که در جریان نمایشگاه مورد بازدید عموم قرار گرفت از نمونه‌های تولید آلمان شرقی این سلاح است (Mpi-72 kms) که تحت ارتقا در زمینه خشاب و لوله  قرار گرفته است و از از خشاب دستساز منحصر به فردی بهره میبرد.

خوشبختانه تمامی تسلیحات مذکور در شرایط مطلوبی نگهداری می‌شوند. سلاح‌ها خود بخش مهمی از روایتگری تاریخی هستند و از عناصر مهم در روایت تاریخ سیاسی محسوب می‌شوند.

این سلاح‌ها نه‌تنها به دلیل ویژگی‌های فنی، بلکه به خاطر بار تاریخی و فرهنگی‌شان، جایگاه ویژه‌ای در مطالعه تسلیحات ایران دارند.