گمرک شهید رجایی؛ سکوی اصلی تجارت خارجی ایران/ جریان ۸۰ درصدی تجارت ایران در بندرعباس
به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، بندر شهید رجایی که در بندرعباس، در استان هرمزگان واقع شده، به عنوان بزرگ‌ترین و مهم‌ترین گمرک تجاری ایران شناخته می‌شود. این بندر و گمرک، نقشی حیاتی در اقتصاد کشور ایفا می‌کنند و بیش از ۸۰ درصد از فعالیت‌های تجاری و اقتصادی ایران از طریق آن انجام می‌شود. موقعیت جغرافیایی استراتژیک این بندر در سواحل خلیج فارس و دسترسی آسان به آب‌های آزاد، موجب شده که شهید رجایی به شاهراه اصلی تجارت خارجی کشور تبدیل شود.
در سال‌های اخیر، گمرک شهید رجایی به یکی از اصلی‌ترین مراکز ترانزیت کالا، واردات و صادرات تبدیل شده است. حجم بالای تخلیه و بارگیری کالا‌های اساسی، محصولات صنعتی، قطعات، مواد اولیه، و کالا‌های مصرفی، باعث شده تا این گمرک نقشی بی‌بدیل در تأمین نیاز‌های داخلی و همچنین ارزآوری برای کشور داشته باشد. صادرات غیرنفتی که از این بندر انجام می‌شود، بخش قابل توجهی از درآمد‌های ارزی ایران را تشکیل می‌دهد و در برنامه‌های توسعه اقتصادی کشور جایگاه ویژه‌ای دارد.
زیرساخت‌های پیشرفته و امکانات لجستیکی گسترده در بندر شهید رجایی، از جمله انبار‌های مکانیزه، اسکله‌های عمیق برای پهلوگیری کشتی‌های اقیانوس‌پیما، جرثقیل‌های پیشرفته و خطوط ریلی متصل به شبکه حمل‌ونقل سراسری، این گمرک را به قطب اصلی تجارت دریایی کشور تبدیل کرده است. همچنین، وجود مناطق ویژه اقتصادی و تسهیلات گمرکی ویژه در این بندر، مشوق‌های مهمی برای سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی فراهم کرده است.
گمرک شهید رجایی همچنین نقش مهمی در تسهیل تجارت خارجی و روان‌سازی فرآیند‌های گمرکی ایفا می‌کند. با اجرای طرح‌های هوشمندسازی گمرک، سیستم‌های الکترونیکی ثبت و پیگیری کالا، و کاهش زمان ترخیص، بوروکراسی اداری به طرز قابل توجهی کاهش یافته و هزینه‌های تجارت پایین آمده است. این امر موجب افزایش رقابت‌پذیری کالای ایرانی در بازار‌های بین‌المللی شده و صادرات کشور را تقویت کرده است.
از نظر اشتغالزایی، گمرک شهید رجایی هزاران فرصت شغلی مستقیم و غیرمستقیم ایجاد کرده است. کارگران بارانداز، کارکنان گمرکی، نیرو‌های لجستیکی، رانندگان حمل‌ونقل بین‌المللی و مشاغل وابسته، همگی از فعالیت‌های اقتصادی در این بندر بهره‌مند شده‌اند. این اشتغالزایی علاوه بر کاهش نرخ بیکاری در منطقه، منجر به رشد اقتصادی هرمزگان و شهر بندرعباس شده است.
نقش گمرک شهید رجایی در تامین امنیت اقتصادی کشور نیز غیرقابل انکار است. با کنترل دقیق ورود و خروج کالاها، جلوگیری از قاچاق کالا، مبارزه با تخلفات گمرکی و رعایت استاندارد‌های بین‌المللی، این گمرک به حفظ سلامت اقتصادی کشور کمک می‌کند. علاوه بر آن، توانایی مدیریت بحران در این بندر، به ویژه در زمان تحریم‌ها و محدودیت‌های بین‌المللی، نشان داد که گمرک شهید رجایی می‌تواند نقش پشتیبان راهبردی در اقتصاد مقاومتی ایفا کند.
بر اساس آمار‌های رسمی، بخش عمده‌ای از کالا‌های اساسی وارداتی از جمله غلات، روغن، تجهیزات صنعتی و مواد اولیه تولیدی از طریق گمرک شهید رجایی وارد کشور می‌شود. همچنین، این بندر نقش ویژه‌ای در صادرات محصولات پتروشیمی، معدنی، کشاورزی و صنایع دستی ایفا می‌کند. در واقع، بسیاری از واحد‌های تولیدی و صنعتی کشور برای تأمین مواد اولیه یا صادرات محصولات خود به ظرفیت عملیاتی این بندر وابسته هستند.
با توجه به تحولات بین‌المللی و افزایش رقابت در بازار‌های جهانی، توسعه پایدار گمرک شهید رجایی اهمیت مضاعفی پیدا کرده است. پروژه‌های توسعه‌ای نظیر گسترش اسکله‌ها، تجهیز به فناوری‌های نوین گمرکی، و ارتقاء ظرفیت‌های حمل‌ونقل ریلی و جاده‌ای، برای پاسخگویی به رشد حجم تجارت در دستور کار قرار گرفته است. این برنامه‌ها هدف دارند که نه تنها ظرفیت فعلی حفظ شود، بلکه ایران بتواند از فرصت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی برای افزایش سهم خود در تجارت جهانی بهره گیرد.
علاوه بر مسائل فنی و زیرساختی، توسعه منابع انسانی نیز در گمرک شهید رجایی مد نظر قرار دارد. آموزش نیروی انسانی ماهر و متخصص در حوزه‌های حقوق گمرکی، بازرگانی بین‌الملل، فناوری اطلاعات و حمل‌ونقل دریایی، یکی از الزامات موفقیت این مجموعه است. ارتقای سطح دانش و مهارت پرسنل، بهره‌گیری از تجارب بین‌المللی، و بهبود فضای کسب‌وکار، می‌تواند قدرت رقابتی بندر شهید رجایی را در مقیاس منطقه‌ای و جهانی افزایش دهد.
در نهایت، گمرک شهید رجایی نه تنها دروازه ورود و خروج کالا‌های کشور است، بلکه شریان حیاتی اقتصاد ملی محسوب می‌شود. نقش این گمرک در رشد تولید ملی، توسعه صادرات غیرنفتی، ایجاد اشتغال، تامین امنیت غذایی و صنعتی، و ارتقاء جایگاه ایران در تجارت بین‌الملل، اهمیت آن را فراتر از یک مرکز تجاری صرف قرار داده است.