ویترین فریبنده اصلاحات در عربستان/ چه سرنوشتی در انتظار زنان دارالرعایاست؟

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری دانشجو؛ در کشوری که در سال‌های اخیر تلاش کرده خود را با چهره‌ای تازه به جهان معرفی کند؛ از اعطای حق رانندگی به زنان گرفته تا رواج بی‌حجابی در قالب آزادی، واقعیتی تاریک‌تر در سایه باقی مانده است. پشت تصویر پرزرق‌وبرق اصلاحات، زنان نافرمان سعودی همچنان در معرض بازداشت، سرکوب و کنترل شدید هستند؛ جایی که سکوت قانون، به خشونت مشروعیت می‌بخشد، و نام آن «دارالرعایا» گذاشته‌اند.

دارالرعایا یا آن‌طور که حکومت آن را معرفی می‌کند ظاهرا«خانه مراقبت» برای حمایت از زنان و دختران جوان است. اما گزارش اختصاصی روزنامه گاردین، تصویری کاملاً متفاوت از این مکان‌ها ارائه می‌دهد: فضاهایی بسته، محروم از ارتباط با دنیای بیرون، همراه با تنبیه فیزیکی، تحقیرهای روانی، آموزش‌های مذهبی اجباری و گاه، تجاوز به کرامت انسانی.

دارالرعایا؛جهنم زنان عربستانی

این مراکز از دهه ۱۹۶۰ در عربستان سعودی فعالیت دارند و به عنوان محل بازپروری دخترانی طراحی شده‌اند که از نگاه خانواده یا جامعه، «منحرف» یا «نافرمان» تلقی می‌شوند. بر اساس گزارش گاردین، خانواده‌ها یا همسران می‌توانند به راحتی، بدون وجود پرونده قضایی، دختر یا همسر خود را به این مراکز تحویل دهند؛ تنها با این اتهام که او نافرمان است.

شلاق، محدودیت‌های شدید، داروهای آرام‌بخش، تست‌های بکارت، و منع ارتباط با خانواده یا وکیل بخشی از واقعیت این مراکز است. گاردین در گفت‌وگو با ده‌ها زن بازمانده، روایت‌هایی منتشر کرده که از جهنمی در پشت این درهای بسته حکایت دارد.

در یکی از نادرترین تصاویر منتشرشده، زنی جوان با عبای مشکی در طبقه دوم ساختمانی در شمال‌غرب عربستان، در آستانه پریدن از پنجره دیده می‌شود. در عکس بعدی، او را می‌بینیم که مردان با کمک جرثقیل پایین می‌آورند. منابع محلی می‌گویند این زن یکی از ساکنان دارالرعایا بوده که قصد فرار داشته است.

این تصویر، اگرچه کوتاه، اما نمایانگر هزاران روایت نانوشته از زنان در بند است؛ زنانی که گاه برای فرار از خشونت خانواده، به دام خشونتی شدیدتر در این مراکز گرفتار می‌شوند.

از کتک و تحقیر تا سکوت اجباری

یکی از زنانی که از کشور گریخته و در تبعید زندگی می‌کند، به گاردین می‌گوید:«هر دختری که در عربستان بزرگ می‌شود، دارالرعایا را می‌شناسد. جهنم است. وقتی فهمیدم قرار است من را آنجا ببرند، خواستم خودم را بکشم. می‌دانستم آنجا چه بلایی سر زن‌ها می‌آید.»

سارا الیحیی، فعال حقوق زنان و از مخالفان سرسخت این مراکز، در گفت‌وگویی با گاردین اعلام کرده است که دختران هنگام ورود به دارالرعایا، تحت بازرسی بدنی، آزمایش بکارت، و داروهای خواب‌آور قرار می‌گیرند.

او می‌گوید:«این مکان‌ها زندان‌اند. دختران را با شماره صدا می‌زنند. اگر نام خانوادگی‌اش را بگوید، شلاق می‌خورد. اگر نماز نخواند، شلاق می‌خورد. اگر با دختری دیگر تنها باشد، متهم به همجنس‌گرایی می‌شود. نگهبان‌ها برای شلاق‌زدن صف می‌کشند و تماشا می‌کنند.»

تربیت دختران در سایه رعب و وحشت

ترس از دارالرعایا نه در بزرگسالی، بلکه از همان کودکی در ذهن دختران سعودی کاشته می‌شود. شمس، یکی از زنانی که در نوجوانی شاهد حضور زنی از این مراکز در مدرسه‌اش بوده، روایت می‌کند:«آن زن تعریف کرد که به خاطر رابطه با پسر، دستگیر و از خانه طرد شده. گفت اگر زنی خودش را بی‌ارزش کند، تا ابد همین‌طور می‌ماند. مرد هر کاری کند، هنوز مرد است، ولی زن نه.»

این آموزش‌ها در مدارس، که گاهی با اهداف تربیتی انجام می‌شود، در واقع زنان را با ترس و اطاعت بزرگ می‌کند، نه آگاهی و حمایت.

قربانیانی که دوباره قربانی شدند

آمنه، زنی ۲۵ ساله، پس از کتک خوردن از پدرش، به دارالرعایا در بریده پناه برد. او فضای آنجا را «قدیمی، فرسوده و سرد» توصیف می‌کند. کارکنان به او گفتند:«خوش‌شانس باش که زنجیر نشدی. بعضی‌ها وضعیت بدتری دارند.»

او مجبور شد شرایطی را امضا کند که در آن وعده داده بود بدون اجازه از خانه خارج نشود، ازدواج اجباری را بپذیرد و همراه محرم باشد. در مقابل، تنها خواسته‌اش این بود که دیگر کتک نخورد و اجازه کار داشته باشد. نتیجه؟ بازگشت به همان خانه و همان کتک‌ها.

لیلى، یکی دیگر از قربانیان، پس از شکایت از خشونت پدر و برادرانش به دارالرعایا فرستاده شد. او نیز تنها زمانی آزاد شد که همان پدرِ متهم به بدرفتاری، اجازه خروج را صادر کرد.

ادعای عربستان: دارالرعایا برای حمایت از زنان آسیب‌دیده است

در واکنش به گزارش‌های منتشرشده توسط گاردین، سخنگوی دولت عربستان سعودی مدعی شد:«مراکز تخصصی برای حمایت از زنان آسیب‌دیده از خشونت خانگی وجود دارد. این مکان‌ها زندان نیستند و زنان آزادند هر زمان بخواهند از آن خارج شوند.»

او اضافه کرد که برای گزارش‌های خشونت خانگی، خط تماس محرمانه فعال است. اما آنچه گزارش گاردین و شهادت زنان نشان می‌دهد، با این بیانیه رسمی هم‌خوان نیست.

فعالان حقوق بشر بارها تأکید کرده‌اند که خروج زنان از این مراکز نه با خواست خود، بلکه با اجازه یک مرد (پدر، شوهر یا برادر) یا ازدواج امکان‌پذیر است. در مواردی نادر، زنان موفق به فرار شده‌اند و برخی نیز دست به خودکشی زده‌اند.

یک فعال سعودی در این‌باره به گاردین می‌گوید:«تنها راه نجات: ازدواج، رضایت قیم مرد یا پریدن از ساختمان است.»

درخواست برای تعطیلی دارالرعایا

ندین عبدالعزیز، از اعضای سازمان حقوق بشری ALQST، با اشاره به وظیفه حکومت در برابر حقوق زنان می‌گوید:«اگر عربستان واقعاً در مسیر اصلاحات است، باید این مراکز را ببندد و پناهگاه‌های واقعی، امن و قانونی برای قربانیان خشونت خانگی ایجاد کند. دارالرعایا، ابزار مجازات است، نه نجات.»

گزارش گاردین بار دیگر نشان داد که اصلاحات اجتماعی در عربستان، اگرچه در ظاهر پررنگ‌اند، اما هنوز فاصله زیادی با آزادی وعدالت واقعی دارند. دارالرعایا به عنوان یکی از ساختارهای نهادینه تبعیض جنسیتی، همچنان با چراغ خاموش به سرکوب زنان ادامه می‌دهد.