خرید جنگنده جی ۱۰ چینی توسط ایران، از شایعه تا واقعیت/ اژد‌های چینی سرباز آسمان ایران می‌شود؟

به گزارش خبرنگار امنیت دفاعی خبرگزاری دانشجو ؛ در فضای عمومی و رسانه‌ای کشور، به‌ویژه پس از تحولات و تنش‌های اخیر در منطقه، موضوع تقویت بنیه دفاعی و مشخصاً نوسازی ناوگان نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، به یک دغدغه ملی و مطالبه‌ای عمومی تبدیل شده است. این حساسیت اجتماعی که نشان از بلوغ و درک عمیق مردم نسبت به مؤلفه‌های امنیت ملی دارد، با انتشار شایعاتی پیرامون خرید جنگنده‌های پیشرفته، از جمله جنگنده «چنگدو جی-۱۰سی» (Chengdu J-10C) از چین، ابعاد گسترده‌تری یافته است.

در ادامه به بررسی بازار داغ شایعات خرید جنگنده از چین میپردازیم:

چرا خرید جنگنده برای نهاجا یک ضرورت است؟

نیروی هوایی ارتش، نیرویی پرافتخار است که تاریخ آن با ایثار، تخصص و خلاقیت در هم آمیخته است. در طول دهه‌ها تحریم ظالمانه، این کارکنان متعهد و خلبانان شجاع بوده‌اند که با دانش فنی و همت والای خود، ناوگانی با عمر عملیاتی بالا را سرپا نگه داشته و مأموریت‌های حیاتی حراست از آسمان ایران را به انجام رسانده‌اند. این یک دستاورد بزرگ و قابل ستایش است.

با این حال، واقعیت‌های صحنه نبرد در جهان امروز، به‌سرعت در حال تغییر است. فناوری‌های نوین، به ویژه در عرصه هوافضا، شکاف میان نسل‌های مختلف جنگنده‌ها را به شدت افزایش داده‌اند. ناوگان فعلی نیروی هوایی، با تمام ارتقائات و بهینه‌سازی‌های داخلی، از نظر فناوری در جایگاهی پایین‌تر از جنگنده‌های نسل چهار و نیم و پنجم قرار دارد که توسط برخی کشورهای منطقه به کار گرفته شده‌اند. این «شکاف فناوری» یک چالش جدی است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت.

یک راهبرد دفاعی مؤثر، بر توازن و یکپارچگی میان تمامی اجزای خود استوار است. همان‌طور که سامانه‌های پدافندی زمین‌پایه بومی و وارداتی، لایه‌های دفاعی مستحکمی را بر روی زمین ایجاد کرده‌اند، وجود یک بازوی هوایی چابک، مدرن و مجهز به فناوری روز نیز برای تکمیل این چرخه دفاعی و ایجاد یک بازدارندگی معتبر، امری حیاتی و اجتناب‌ناپذیر است. بنابراین، مطالبه عمومی برای نوسازی ناوگان، یک واکنش احساسی نیست، بلکه یک ضرورت راهبردی است که از بطن واقعیت‌های میدانی برآمده است.

 جنگنده جی-۱۰سی، اژدهای چینی در مسیر ایران؟

جنگنده جی-۱۰سی که در کانون این شایعات قرار دارد، محصول پیشرفته صنایع هوایی چین و نمادی از جهش این کشور در حوزه فناوری‌های نظامی است. این جنگنده که در رده نسل ۴.۵ طبقه‌بندی می‌شود، مجموعه‌ای از قابلیت‌ها را ارائه می‌دهد که آن را به گزینه‌ای قابل توجه در بازار جهانی تبدیل کرده است.

مغز متفکر الکترونیکی (رادار AESA): مهم‌ترین برتری جی-۱۰سی، بهره‌گیری از نسل نوین «رادارهای آرایه فازی فعال» (AESA) است. این رادارها در قیاس با رادارهای مکانیکی نسل‌های قبل، از مقاومت بسیار بالایی در برابر جنگ الکترونیک و اخلالگری دشمن برخوردارند. توانایی رهگیری همزمان ده‌ها هدف و درگیری همزمان با چندین هدف، به همراه قابلیت تهیه نقشه باکیفیت از عوارض زمینی، یک آگاهی موقعیتی بی‌نظیر برای خلبان فراهم می‌آورد که در نبردهای مدرن، عاملی تعیین‌کننده است.

چابکی و مانورپذیری بالا: معماری آیرودینامیکی پیشرفته این جنگنده، مبتنی بر ترکیب بال دلتا و کانارد (بالچه‌های متحرک جلویی)، به آن توانایی اجرای مانورهای بسیار سنگین و تغییر جهت‌های آنی را می‌دهد. این ویژگی، شانس بقای جنگنده در نبردهای هوایی نزدیک را به شکل چشمگیری افزایش می‌دهد.

زرادخانه مدرن: جی-۱۰سی قادر به حمل طیف گسترده‌ای از تسلیحات هوا به هوا و هوا به سطح است. از موشک‌های راداری دوربرد مانند PL-15 که به جنگنده اجازه می‌دهد از فاصله‌ای امن و خارج از دید دشمن، اهداف هوایی را منهدم کند، تا انواع بمب‌ها و موشک‌های هوشمند و نقطه‌زن برای انهدام اهداف زمینی و دریایی، این جنگنده را به یک سکوی تسلیحاتی چندمنظوره و کارآمد تبدیل کرده است.

ورود چنین جنگنده‌ای به ناوگان نیروی هوایی، بی‌تردید یک ارتقای کیفی چشمگیر در توان رزم هوایی کشور محسوب می‌شود. اما این تمام داستان نیست.

کوه یخ خرید تسلیحاتی، نگاهی به پیچیدگی‌های عملیاتی کردن جنگنده های جدید در کشور

فرمانده نهاجا در بازدید از جنگنده جی 10 نیروی هوایی چین

خرید یک سامانه تسلیحاتی استراتژیک مانند جنگنده، تنها بخش آشکار و کوچک ماجراست؛ مانند قله یک کوه یخ که از آب بیرون زده است. بخش اعظم چالش‌ها، هزینه‌ها و الزامات، در زیر سطح آب پنهان شده و نیازمند توجهی به مراتب بیشتر است. تصور «خرید فوری» و عملیاتی شدن سریع، با واقعیت ‌های فنی و لجستیکی در تضاد کامل قرار دارد.

۱. ابعاد مالی و دیپلماتیک:
فرآیند خرید، با مذاکراتی پیچیده و طولانی بر سر قیمت، شیوه پرداخت، حجم قرارداد، و مهم‌تر از همه، سطح «انتقال فناوری» و آموزش همراه است. تأمین بودجه چند میلیارد دلاری برای چنین خریدی، یک چالش بزرگ اقتصادی است. اما فراتر از آن، این یک تصمیم سیاسی-راهبردی است که ملاحظات دیپلماتیک خاص خود را برای هر دو کشور خریدار و فروشنده در پی دارد.

۲. نیازمند تحول زیربنای فنی و لجستیکی:

این بخش، قلب چالش‌های پیش رو و دلیل اصلی زمان‌بر بودن فرآیند است:

لزوم تحول در زیرساخت‌ها:

یک جنگنده نسل جدید، نیازمند زیرساخت‌های استاندارد و به‌روزی است که با الزامات فنی آن تطابق داشته باشد. این به معنای ساخت یا بهسازی آشیانه‌هایی با محیط کنترل‌شده (Clean Room)، تجهیز پایگاه‌ها به ابزارهای عیب‌یابی دیجیتال، سامانه‌های تست اختصاصی برای موتور و اویونیک، و انبارهای استاندارد برای نگهداری از مهمات هوشمند است. این موارد، خود به مثابه یک پروژه عمرانی و تجهیزاتی گسترده در سطح چندین پایگاه هوایی کشور است.

سرمایه‌گذاری بلندمدت و مسله آموزش نیروی انسانی:

تربیت نیروی انسانی متخصص، اعم از خلبان و تیم‌های نگهداری، یک سرمایه‌گذاری زمانی و آموزشی بلندمدت است. یک خلبان ماهر در یک پلتفرم قدیمی، برای تسلط بر یک جنگنده نسل جدید با کابین تمام شیشه‌ای و سامانه‌های دیجیتال، نیازمند گذار از یک دوره جامع آموزشی است که از کلاس‌های تئوری و کار با شبیه‌سازهای پیشرفته پروازی آغاز شده و به صدها ساعت پرواز عملیاتی تحت نظر مربیان کشور سازنده ختم می‌شود. این فرآیند برای تیم‌های فنی نگهداری زمین، به مراتب پیچیده‌تر و طولانی‌تر است، چرا که آن‌ها باید با تمام اجزای یک فناوری ناآشنا، از موتور تا رادار و نرم‌افزارها، آشنایی کامل پیدا کنند.

 چالش نهایی؛  یکپارچه‌سازی با شبکه دفاعی کشور:

شاید پیچیده‌ترین مانع فنی، «یکپارچه‌سازی» (Integration) جنگنده جدید در شبکه دفاعی موجود کشور باشد. شبکه پدافندی ایران، متشکل از تجهیزات متنوع شرقی، غربی و بومی، یک اکوسیستم پیچیده با پروتکل‌های ارتباطی متفاوت است. ورود یک عضو جدید با یک «زبان» کاملاً متفاوت (پروتکل‌های داده چینی)، نیازمند مهندسی نرم‌افزاری و سخت‌افزاری بسیار پیچیده‌ای برای ایجاد «زبان مشترک» و لینک با شبکه پدافند کشور است.

 چگونه قرار است رادار جی-۱۰سی با مرکز فرماندهی و کنترل شبکه پدافندی ارتباط برقرار کند؟ چگونه سامانه شناسایی دوست از دشمن (IFF) آن با سایر سامانه‌ها هماهنگ خواهد شد تا از بروز حوادث ناگوار جلوگیری شود؟ پاسخ به این پرسش‌ها، در گرو همکاری کامل فناورانه کشور فروشنده و توانمندی بالای متخصصان داخلی برای تعریف و پیاده‌سازی این ارتباطات پیچیده است؛ فرآیندی که خود می‌تواند سال‌ها به طول انجامد.

خرید تسلیحاتی، یک ضرورت راهبردی، مسیری نیازمند بردباری:

 می‌توان گفت که نوسازی نیروی هوایی، یک ضرورت قطعی و انکارناپذیر برای حفظ و ارتقای توان بازدارندگی جمهوری اسلامی ایران است. خواست و دغدغه عمومی در این زمینه نیز کاملاً صحیح و نشان‌دهنده هوشمندی ملی است. با این حال، مسیر تحقق این هدف، از جاده شتاب‌زدگی و اقدامات واکنشی نمی‌گذرد.
خرید یک جنگنده خارجی، آغاز یک تعهد و وابستگی لجستیکی بلندمدت به کشور سازنده برای تأمین قطعات، به‌روزرسانی‌ها و پشتیبانی فنی است. بنابراین، هرگونه قرارداد خرید باید با نگاهی آینده‌نگر و با اصرار بر حداکثرسازی «انتقال فناوری» و «آموزش جامع» صورت پذیرد تا به تدریج به سمت خودکفایی در حوزه نگهداری و ارتقا حرکت کنیم.
راهبرد صحیح، مسیری مبتنی بر «بردباری راهبردی» است که در آن، سرمایه‌گذاری بر توانمندی‌های رو به رشد بومی در عرصه طراحی و ساخت جنگنده (مانند پروژه کوثر و سایر طرح‌های آتی) به موازات بررسی گزینه‌های خرید هوشمندانه و سنگین  خارجی پیش برده شود.

 امنیت پایدار کشور، محصول برنامه‌ریزی دقیق، کارشناسی عمیق و حرکت بر مبنای واقعیت‌های فنی و راهبردی است، نه پیگیری شایعات و گمانه‌زنی‌های رسانه‌ای. امید است با برنامه ریزی صحیح و تخصیص بودجه کامل، شاهد فصل جدیدی از تاریخ نیروی هوایی ارتش باشیم و عقابان ایرانی با سقف تکنولوژی جهانی به نبرد بدخواهان ایران بروند.