اعتمادسازی با سواد رسانه ای در بحران

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو، بیژن یاور؛ مشاور حوزه ریاست مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران و استاد دانشگاه  در یادداشتی در مورد اعتماد سازی با سواد رسانه ای در بحران نوشت: همان‌طور که همه ما می‌دانیم به دنبال رخداد اولیه یک شرایط اضطراری اعم از اینکه حادثه، سانحه، بلا، بحران یا فاجعه باشد که از آن به موج اول تعبیر می‌شود امواج رخدادهای ثانویه‌ای رخ می‌دهد که می‌توان آن را به بازی دومینو تشبیه کرده و از همین رو است که به آن تأثیرات دومینویی یا تأثیرات آبشاری اطلاق می‌شود. این موضوع باعث می‌شود که نه‌تنها مشکلات پیچیده‌ای در خصوص اطلاع‌رسانی پیش بیاید؛ بلکه باعث تشویش اذهان عمومی هم شود.

بررسی تطبیقی شناختی انواع اطلاعات در قالب حکمرانی هوشمند

موج دوم به عبارتی فعالیت‌های رسانه‌ای در قالب اینفودمیک‌ها (همه‌گیری اطلاعات غلط)، فیک نیوزها و نمونه‌های مشابه است که بلافاصله پس از رخداد موج اول یعنی رخداد شرایط اضطراری که احساس در مرتبه بالاتری از تعقل قرار دارد، است. این مورد یعنی موج دوم می‌تواند توسط افراد مسئول یعنی رسانه‌ها یا افراد غیرمسئول صورت پذیرد که هر چه سطح شرایط اضطراری بالاتر باشد سرعت انتشار همه‌گیری اطلاعات غلط یا همان اینفودمیک‌ها بسیار بالاتر است.
اطلاعات، دارای شقوق مختلفی است که باید برای اتخاذ تصمیم مناسب بر روی آن تمرکز کرده و از نظر شناختی برای دریافت حکمرانی مطلوب به طور هوشمند درک شود و برنامه‌ریزی لازم صورت پذیرد. به همین منظور در ادامه، انواع وضعیت‌های یک اطلاعات مورد بررسی قرار گرفته تا دیدی مطلوب برای تصمیم‌گیری مناسب ارائه کند. 

بی‌تصمیمی، تأخیر در تصمیم‌گیری، تصمیم‌گیری بی‌موقع و تصمیم‌گیری غلط

باید به‌خاطر بسپاریم که اتخاذ تصمیم درست، به‌موقع، در مکان مناسب و با سایر ویژگی‌های مربوطه همیشه باید بر اساس اطلاعات درست و مناسب صورت پذیرد تا نتیجه مدنظر را به همراه داشته باشد. یکی از مباحث و فاکتورهای مهم در هر یک از انواع «شرایط اضطراری» شامل حوادث، سوانح، بلایا، بحران‌ها و فجایع زمان تصمیم‌گیری است، این مطلب زمانی اهمیت مضاعف پیدا می کند که تصمیم‌گیری در زمان مقتضی و در بهترین شرایط، شامل زمان، مکان و نیروی انسانی دوره ‌دیده اتخاذ شود.

گاهی اوقات ملاحظه می‌شود که تصمیم‌گیری صورت نمی‌پذیرد و موضعی توسط مراجع رسمی اتخاذ نمی‌گردد، در چنین شرایطی یک بی‌تصمیمی عارض می شودکه مدیر شرایط اضطراری تا زمانی که افکار عمومی فشار نیاورند قادر به تصمیم‌گیری نیست.

در چنین شرایطی و در هر نوع شرایط اضطراری که باشد کم‌کم احساس در برابر تعقل پررنگ‌تر شده و تبعات بی‌تصمیمی بسیار سنگین است، در این حالت و وضعیت، جملاتی معروف همچون «ببینیم چه می‌شود!»  یا «یک کاری اش بکن! » استفاده می شود.

تأخیر در تصمیم‌گیری زمانی است که کار از کار گذشته و تصمیم‌گیری برای توجیه شرایط در نظر گرفته می‌شود که خود این مطلب مشکل‌ساز بوده و شرایط را پیچیده‌تر می کند. تصمیم‌گیری غلط هم زمانی است که یک فرد تحت عوامل مختلفی اعم از فشار، کارنابلدی و نمونه‌های مشابه دچار تصمیم‌گیری غلط می شود.

بهترین وضعیت تصمیم‌گیری درست بر اساس شرایط موجود و در زمان مقتضی است که شجاعت خاص خود را می‌طلبد. تصمیم‌گیری وظیفه مسئولان است و از طرف دیگر سواد رسانه‌ای و مراجعه به مراجعه به مراجع رسمی نیز وظیفه مردم است، اگر این موارد درست انجام شود اعتمادسازی بسیار خوب و عمیقی صورت می‌پذیرد.

اشراف بر اطلاعات گامی برای تسلط و پیش‌دستی در جنگ‌شناختی هیبریدی 
برای تسلط بر جنگ‌شناختی هیبریدی باید بر کیفیت، کمیت و انواع اطلاعات مسلط و آنها را بهتر شناخت تا از این طریق بتوان بر ماهیت و کیفیت دقیق جنگ‌شناختی هیبریدی تسلط یافت در ادامه به جدول بررسی تطبیقی شناختی انواع اطلاعات در قالب حکمرانی هوشمند می‌پردازیم تا مخاطبان بتوانند دراین‌خصوص سیر تحول و انواع اطلاعات را بهتر درک کنند. 

در صفحه ۸ گزارش انواع ریسک جهان در سال ۲۰۲۵ (The Global Risk Report, 20th Edition, Insight Report, 2025)، ویرایش بیستم که توسط مجمع جهانی اقتصاد (World Economic Forum ,WEF)، تولید و منتشر شده است، ذیل نمودار C با عنوان ریسک‌های جهان (در قالب ده ریسک منتخب از مهم‌ترین آنها) که بر اساس سختی و برای دو دوره کوتاه (۲ساله) و بلندمدت (۱۰ساله) طراحی شده است. این ریسک‌ها در پنج طبقه‌بندی شامل: اقتصادی (Economic)، زیست‌محیطی(Enviornmental) ،  ژئوپلیتیکی(Geopolitical) ، اجتماعی(Societal)  و فناورانه(Technological)  می‌گردد. 

نمودار C در صفحه ۸ این گزارش نشان می‌دهد که در سناریو کوتاه‌مدت یعنی سناریو ۲ساله، مهم‌ترین و در مقام اول از میان مهم‌ترین ریسک‌ها در جهان Misinformation and disinformation  است که در اصل به معنای اطلاعات نادرست و اطلاعات دروغ است که این جایگاه در مقام پنجم در سناریو بلندمدت یعنی ۱۰ساله در نظر گرفته می‌شود که این مورد هم بسیار مهم است.