موانع صادرات محصولات غذایی ایران چیست؟

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، ندا زارعی: پس از افزایش تولید محصول، یکی از راهکار‌های حضور پررنگ محصولات غذایی ایران در بازار‌های منطقه، برقراری ارتباط و بازاریابی مناسب برای محصولات است.

در سال‌های گذشته صادرات برخی از محصولات غذایی ایران به کشور‌های همسایه بیشتر بود و حضور این کالا‌ها در بازار‌های منطقه ملموس‌تر بود. به عنوان مثال برند کاله در بازار کشور عراق، نوشیدنی‌های برند پاک در کشور افغانستان، بستنی میهن در کشور‌های حاشیه خلیج‌فارس و رامک در کشور‌های عراق و افغانستان حضور پررنگی داشت.

بنابر آمار‌های غیررسمی، در سال‌های ۱۳۹۲ الی ۱۳۹۵، حجم فروش کاله در بازار عراق حدود ۵ تا ۷ میلیون دلار در سال بود که این عدد در سال ۱۴۰۲، به کمتر از یک میلیون دلار رسیده است. در سال‌های ۱۳۹۰ الی ۱۳۹۵ نیز میزان صادرات نوشیدنی‌های برند پاک به افغانستان حدود ۲ تا ۳ میلیون دلار در سال بود که در حال حاضر کمتر از ۵۰۰ هزار دلار شده یا تقریباً متوقف است.

در سال ۱۳۸۵ نیز فروش بستنی میهن حدود ۱ تا ۲ میلیون دلار در سال بود که در حال حاضر کمتر از ۲۰۰ هزاردلار است. در سال‌های ۱۳۹۰ الی ۱۳۹۵ نیز میزان صادرات لبنیات رامک به کشور‌های عراق و افغانستان حدود ۳ تا ۵ میلیون دلار بود که در حال حاضر کمتر از ۵۰۰ هزاردلار یا قطع شده است.

روند کاهش حضور برند‌های ایرانی در بازار غذایی کشور‌های همسایه، خبر از وجود ظرفیت تولید در این صنعت دارد؛ ظرفیتی که به دلیل مشکلات و برخی چالش‌ها، در حال حاضر درست مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.

چالش‌های صادرات محصولات صنایع غذایی

در رابطه با چالش‌هایی که مانند یک مانع در راه صادرت محصولات غذایی قرار گرفته است، می‌توان آنها را در چند دسته از جمله قوانین و مقررات تجاری داخلی و محدودیت‌های مقاصد تجاری، فضای سیاسی و اقتصادی کلان، مشکلات تولید، قیمت و بازارسازی محصولات و زیرساخت‌های تجاری حمل و نقل دسته‌بندی کرد.

به عنوان مثال تنوع بالای قوانین و تعدد مراکز، وجود قوانین موازی برای صادرات و تولید، مقررات گمرکی و تعرفه‌ای کشور‌های مقصد، محدود بودن مقاصد صادراتی و عدم تنوع بازار‌های صادراتی، عدم ثبات قیمت‌ها در بازار، نوسانات ارزی، عدم استفاده مطلوب از ظرفیت عضویت در پیمان‌های تجاری منطقه‌ای، فرسوگی ماشین آلات تولیدی، مشکلات مربوط به واردات و تامین مواد اولیه برای تولید، عدم شناخت بازار‌های هدف و نیاز‌های آن، بسته بندی محصولات، بی‌توجهی به رقبای بازار، ناکافی بودن شبکه و زیرساخت‌های حمل جاده‌ای، هوایی، ریلی و دریایی، قدیمی بودن شبکه راه آهن و ... بخشی از موانع توسعه صادرات محصولات غذایی ایران است.

با توجه به اینکه کشور‌های همسایه با فرهنگ ایران نیز آشنایی دارند، می‌توان با سرمایه‌گذایر بر این موضوع و بازارسازی در منطقه، باعث رشد این صنعت شد. آشنایی با فضای کشور‌های همسایه، شناخت نیاز‌های آنها و در نهایت برقراری ارتباط با بازار‌های هدف، از اصلی‌ترین اقدامات برای توسعه صادرات محصولات مختلف است. چرا که نزدیکی جغرافیایی و مشابهت فرهنگی با کشور‌های همسایه، فرصت مناسبی برای ایران محسوب می‌شود که با صادر کردن محصولات غذایی خود به بازار‌های خارجی، علاوه بر رشد صنایع غذایی و تامین نیاز بازار‌های منطقه، جایگاه خود را نیز تثبیت کند.