بحران سوریه و بلوک بندی جدید جهانی

گروه بین الملل «خبرگزاری دانشجو»، رحیم محمدی: در ادبیات موجود در روابط بین الملل فروپاشی اتحاد جماهیر شوروری به مثابه پایان جنگ سرد و همچنین پایان جهان دو قطبی ارزیابی می شود ، جهانی که در آن دو ابر قدرت متفاوت با ایدئولوژی متفاوت و مناطق اقماری متفاوت می زیسته اند. در طول این مدت از 1991 تاکنون برخی سخن از جهان تک قطبی به رهبری آمریکا به میان آورده اند برخی صحبت از جهان چند قطبی به رهبری قدرت برتر آمریکا به میان آورده اند و برخی سخن از هژمونی آمریکا در روابط بین الملل و امپراتوری آمریکا . در این میان، سیستم جهانی با جایگاههای مختلف هرکشور شناسایی می شده است و تفسیر های چندان متفاوتی از ساختار قدرت بین المللی عرضه نمی شد و حادثه خاصی که مجدد ادبیات جهان دو قطبی قبل را زنده کند نیز به چشم نمی خورده است ولی اکنون در بحران سوریه اوضاع به گونه دیگری در حال شکل گیری می باشد. شرایطی که نوع تازه ای از تحلیل های ساختاری در روابط بین الملل را منجر شده است. در این مطلب بدنبال چرایی وقوع تحلیل های فعلی در روابط بین الملل می باشیم.

روسیه بعد از جنگ سرد به عنوان کشوری شناخته می شده است که از نقش خود به عنوان یک ابر قدرت به دلیل ضعف های فراوان درونی کناره گیری کرده و ترجیح می داده است تا بدور از تعارضات جدی بین المللی با غرب به بازسازی درونی خود بپردازد. در طول این مدت حوادث زیادی در روابط بین الملل صورت گرفته است که روسیه با تصمیم غرب و به خصوص آمریکا مشکل داشته است. ولی در هیچ یک از این مسائل این کشور سطح تعارضات را از حد خاصی فراتر نبرده و وارد چالش جدی با غرب نشده است.

در حال حاضر اما وضعیت بین المللی به صورت دیگری در حال رقم خوردن می باشد. در مورد سوریه شاهد عمق یافتن تعارضات میان روسیه و همفکرانش با غرب می باشیم . غرب به رهبری آمریکا خواهان اجرای سناریوی لیبی در مورد روسیه می باشد نقشه ای که در آن با تکیه بر بمباران های هوایی و تخریب تاسیسات نظامی سوریه عرصه را برای عملکرد گروه های مخالف سیاسی باز نماید تا قدرت را در این کشور تغییر دهد و رژیمی دوست و همراه با غرب در این کشور روی کار بیاورد. در این مسیر همفکران و همراهانی هم از کشور های اروپایی گرفته تا بسیاری از کشور های عربی منطقه  دارند. برای نمونه عربستان به طور رسمی دست به تجهیز گروههای مخالف سوریه از طریق مالی و انسانی می زند و از طرف دیگر بسیاری از کشور های اروپایی نظیر آلمان فرانسه و انگلستان به طور ضمنی و گاهی اوقات به شکل واضح، همراهی خود را با تصمیم آمریکا جهت تغییر رژیم در سوریه به نمایش گذارده اند.

طرف دیگر ماجرا به شکل محوری به روسیه اختصاص دارد . این کشور بعد از بازیابی نسبی توان از دست رفته خود وبازسازی درونی خود، در مورد سوریه بشدت به مخالفت با تصمیم غرب پرداخته است. در این خصوص می توان به اظهارات پوتین در این رابطه نحوه برخورد با سوریه اشاره کرد پوتین تأکید کرد: روسیه با اسد و سردمداران سوریه در ارتباط خواهد بود و به صراحت معتقد است با استفاده از زور نمی‌توان چیزی را تحمیل کرد. این اظهارات پوتین در شرایطی بیشترقابل درک می شود که امریکا در مورد سوریه به طور مصرانه بر استفاده از سناریوی لیبی تاکید می کنند و روسیه را مخل برنامه های خود در مورد سوریه می داند. در این خصوص کلینتون بیان نموده است که ارسال مداوم سلاح از سوی روسیه، رژیم بشار اسد را تقویت کرده است .روسیه حتی به اروپایی ها نیز نسبت به همکاری در اقدام نظامی با آمریکا در قبال سوریه هشدار داد.در این خصوص نماینده روسیه در اتحادیه اروپا اذعان کرد: اروپایی ها از مداخله نظامی در سوریه خودداری کنند. در این میان کشور هایی مانند چین نیز با عملکرد غرب در رابطه با سوریه مخالف می باشند و درکنار روسیه قرار گرفته اند البته در این خصوص محوریت بحث با روسیه می باشد. نکته جالب، جایگاه کشورهای عضو بریکس در این خصوص می باشد که از حوزه تجاری به حوزه سیاسی ورود پیدا نموده اند و در مورد سوریه درحوزه سیاست بین المللی نیز ورود پیدا کرده اند و با غرب به مخالفت پرداخته اند. ازمیان متحدان منطقه ای نیز ایران شاخص ترین عضو این گروه تلقی می شود.

با توجه به وضعیت سیاسی بین المللی و در نظر گرفتن تقسیم قدرت در سطح جهانی به نظر می رسد که باز توزیع قدرت در سطح بین المللی در حال تغییر می باشد و این تغییر به سمت مشخص تر شدن مرزهای گروههای قدرت بین المللی می باشد. بلوک بندی ها متفاوت بین المللی در حال دگردیسی می باشد و بحران سوریه به عنوان نمادی از این شکل گیری جدید جهانی مطرح می باشد . در فضای جدید بین المللی از یک طرف آمریکا ، اروپا و بسیاری از کشورهای خاورمیانه از جمله عربستان و ترکیه قرار دارند و از طرف دیگر روسیه، چین و کشورهای بریکس قرار دارند. در منطقه خاورمیانه نیز ایران جزو این دسته از کشورها قرار می گیرد.