کلی‌گویی‌کارشناسان‌اقتصادی در ارتباط با هدایت‌نقدینگی‌ها

گروه اقتصادی «خبرگزاری دانشجو»؛ در یک سال و نیم گذشته مهمترین اخبار اقتصادی که تقریبا هر روز در صدر اخبار خبرگزاری ها و روزنامه ها بوده تحولات بازار ارز و طلا و سکه است. تغیرات نرخ ارز شاید در چند سطر بیان می شد اما اثرات آن بر اقتصاد کشور بسیار فراتر از آن بوده است. واردات، صادرات، تولید، نرخ بهرهف افت ارزش پول ملی، سرازیر شدن پس اندازهای مردم به سوی بازار کاذب ارز، خروج سرمایه از بانک ها و خرید سکه و ارز و ... نمونه ای از مهمترین تاثیرات آن در اقتصاد کشور بوده است.

در این میان کارشناسان اقتصادی کشور مهمترین عامل این اتفاق را حرکت نقدینگی های به این سمت می دانند. و معتقد بودند کاهش سود بانکی در ابتدای سال 90 سبب شد مردم برای کسب سود بیشتر سپرده های خود را از بانک ها خارج کنند و به بازارهای همچون ارز و سکه منتقل کنند. این افزایش تقاضا در این دو بازار سبب ایجاد التهاب شده و در نهایت سبب بالارفتن قیمت ها گشت.

اما مهمترین مسئله در این میان این است که چرا همه کارشناسان دلیل التهاب را می دانند اما برای بازگرداندن آرامش به این بازار هیچ پیشنهاد عملی و اجرایی با نحوه اجرا کردن آن به طور دقیق را به کارگزاران و عوامل اجرایی کشور ارائه نمی داده اند. این کارشناسان همواره با کلی گویی راهکارهایی همانند هدایت نقدینگی به سمت تولید، مسکن و یا بورس را پیشنهاد می دادند که قطعا این راهکارها را مقامات بانک مرکزی و دولت نیز می دانند اما نحوه اجرایی کردن آن بسیار مهمتر از ارائه کردن یک راهکار است.

انواع روشهاي تامين منابع مالي

راهكارهاي ايجاد رشد و توسعه‌ اقتصادي، عموماً شناخته شده است و مي‌توان گفت فراهم‌سازي و اجراي پروژه‌هاي بزرگ زيربنايي و توسعه‌اي توسط دولت، سريعترين راه و مناسبترين روش براي دست‌يابي به توسعه اقتصادي مي‌باشد؟ اما سوال ديگري نيز بايد در اين راستا جواب داده شود و آن سوال اين است كه دولت، چگونه، از چه "منابعي" و به چه "راه‌هايي" مي‌تواند سرمايه مالي مورد نياز جهت انجام سرمايه‌گذاري جهت توسعه را فراهم نمايد؟

روش­هاي گوناگوني براي تامين منابع مالي وجود دارد. در واقع "تامين مالي" به آن بخش از دانش مالي اطلاق مي‌شود كه روش‌هاي مختلف را جهت جذب نقدينگي با بهترين ساختار و كمترين هزينه سرمايه، ابداع يا مورد بررسي قرار مي‌دهد.

مشارکت دادن مردم مهمترین راهکار برای کنترل بازار

بهترین روش جمع آوری نقدینگی برای جلوگیری از تورم، مشاركت مردم و سهیم كردن آنان در پروژه های درآمدزا است. محمد حسن صرافی زاده، كارشناس فنی و اقتصادی در این باره می گوید: روش های كنونی جذب نقدینگی از سوی دولت مفید نیست، چرا كه این روش ها به نوعی ایجاد تعهد در یك فاصله زمانی طولانی برای مردم است، همین ایجاد تعهد برای مردم، خود ایجاد كننده تورم در كشور است.

وی اظهار داشت: روش های مختلفی همانند ثبت نام تلفن همراه كه چند سال پیش از سوی دولت صورت می گرفت سرمایه گذاری محسوب نمی شود، بنابراین با گذشت زمان هزینه های بالایی برای این ثبت نام ها به وجود می آید وقیمت ها را افزایش می دهد پس این ثبت نام ها به هیچ وجه سرمایه گذاری محسوب نمی شود.صرافی زاده گفت: سرمایه ها در ایران سرگردان نیستند این كانون جذب سرمایه می باشد كه مفقود شده است، بنابراین زمانی این سرمایه ها جذب می شوند كه بنای قانونی و حقوقی اطمینان بخشی برای جذب سرمایه ها ایجاد شود.

سرمایه گذاری بر روی بخش مسكن یكی از بهترین راه های جذب نقدینگی به شمار می رود اما وقتی سرمایه گذاری در این بخش به بخش خصوصی كه هیچ تضمینی برای آن وجود ندارد سپرده شده است، هیچ انتظاری نباید از این بخش برای سرمایه گذاری و جذب نقدینگی داشت. دولت برای جذب نقدینگی در بخش های مختلف باید به عنوان یك ناظر یا انتقال دهنده نقش خود را ایفا كند تا سرمایه گذاران بدون هیچ دغدغه ای برای سرمایه گذاری وارد شوند.

 

استقبال گسترده مردم از اوراق مشارکت عرضه شده براي توسعه پارس جنوبي نشان داد که جذب نقدينگي سرگردان در اقتصاد ايران نسخه شفاف و روشني دارد که با وجود اين شفافيت اقدام موثري طي یک سال گذشته براي جمع آوري نقدينگي سرگردان صورت نگرفته بود.

وعده عرضه مجدد اوراق مشارکت براي پارس جنوبي و موافقت با انتشار اوراق مشارکت براي پروژه هاي راه سازي و حمل و نقل مي تواند روند جذب نقدينگي از بازارهاي مخرب اقتصاد نظير سکه و ارز را شدت بخشد.
اما نکته مهمي که بايد در انتشار اوراق مشارکت لحاظ شود جايگاه بخش خصوصي و دولت در اين روش تامين مالي است. اتکاي به اوراق مشارکت در حد معقول مي تواند موجب جذب نقدينگي سرگردان به فعاليت هاي مولد شود اما رويکرد نادرست در فروش اوراق مشارکت دولتي به حجيم شدن دولت و فرار منابع از سمت فعاليت هاي بخش خصوصي به سمت فعاليت هاي دولتي است. ضروري است که علاوه بر فراهم شدن زمينه هاي انتشار اوراق مشارکت توسط بخش خصوصي، نقدينگي جذب شده توسط دولت به واسطه فروش اوراق مشارکت نيز در اختيار پيمانکاران بخش خصوصي قرار گيرد تا بخش خصوصي با کارآيي بيشتر بتواند استفاده بهتري از منابع مالي مردم داشته باشد.

از سویی دیگر اتکاي هرچه بيشتر به اوراق مشارکت نبايد مانع سلب مسئوليت دولت در تامين بخشي از منابع مالي طرح هاي عمراني شود. واقعيت اين است که در اقتصاد ايران همچنان دولت سهم بيشتري از درآمدهاي کشور را به خود اختصاص مي دهد و براي تزريق منابع مالي به طرح هاي عمراني تشنه پول از جمله طرح هاي عظيم پارس جنوبي، ميادين مشترک نفتي، طرح هاي پالايشگاهي، پروژه هاي سدسازي، ساخت کيلومترها راه آهن و بزرگراه  و ساير پروژه ها و طرح ها سرمايه هاي خرد مردم به تنهايي کافي نيست و مسئوليت پذيري جدي تر دولت در تامين بودجه عمراني ضروري است.

بورس دارای شفافیت اقتصادی و تشنه نقدینگی است

حضور صنایع مختلف تولیدی، خدماتی و سرمایه گذاری در بورس و نیاز به تامین منابع مالی سهل الوصول برای اجرا و بهره برداری از طرح های توسعه ای و از یک طرف علاقه صاحبان نقدینگی های سرگردان برای کسب سود مناسب سرمایه گذاری می تواند بازار سرمایه را نقطه عطفی برای حل مشکلات معیشتی و اقتصادی جامعه ایرانی و محل مناسب برای جذب نقدینگی های سرگردان تبدیل کند.

این در حالی است که رهبر معظم انقلاب در دیداری که با اعضای هیئت دولت در هفته گذشته داشتند، ضمن ریشه یابی برخی مشکلات اقتصادی روز جامعه، افزایش نقدینگی را یکی از علت های اصلی بروز مشکلات فعلی دانستند و یافتن راهی برای کنترل و سوق دادن آن به سمت مراکز تولیدی کشور را مورد تاکید قرار دادند.

 در این باره یک کارشناس ارشد بازار سرمایه با اعتقاد به اینکه بورس می تواند با جذب بخشی از وجوه سرگردان جامعه و بکارگیری آنها در تولید و عرضه کالا، جوابگوی رشد نقدینگی باشد، اظهار کرد: بازار سرمایه به تنهایی کنترل کننده رشد نقدینگی جامعه نیست چراکه این متغییر بسته به سیاست هایی که از سوی مقام ناظر بازار پولی کشور بکار گرفته می شوند، نوسان می کند.

علی سنگینیان افزود: با این همه بازار سرمایه و ابزار های موجود در آن می تواند به عنوان یک مجرای مناسب کمک شایانی در مدیریت نقدینگی سرگردان جامعه نماید.

وی با بیان اینکه رشد نقدینگی و عدم بکارگیری آن از سوی واحد های تولیدی به افزایش قیمت نهاده های مصرفی و تورم روزافزون خواهد انجامید، افزود: بازار سرمایه می تواند با جذب منابع صاحبان نقدینگی و هدایت وجوه سرگردان به سمت بنگاههای اقتصادی و تولیدی و به تبع آن تمرکز بر سرمایه گذاری های مولد، نقش مهمی را در کنترل رشد نقدینگی ایفا کند.

 در کنار بانک ها، بازار سرمایه می تواند با جذب منابع مالی صاحبان نقدینگی و با توسعه ابزار های مختلفی همچون افزایش سرمایه، اوراق مشارکت، صکوک و غیره و هدایت آنها به سمت واحد های تولیدی و اقتصادی،نقشی مهم در کاهش اثر مخرب رشد نقدینگی و ایجاد تورم لجام گسیخته جامعه ایفا کند.

ورود نقدینگی به مسکن مهر و انبوه سازی، یک تیر با دو نشان

انبوه سازی پیمانکاران بخش خصوصی و مسکن مهر که در چند سال گذشته توانسته است عرضه مسکن را در بیشتر شهرهای ایران متناسب با تقاضا افزایش دهد می تواند در کنار تامین مسکن خانوارها در ایران نقدینگی های مردم را نیز به سمت مناسب هدایت کند.

بخش مسكن ارتباط پسين و پيشين گسترده اي با ساير بخش هاي اقتصادي دارد، بنابراين طبيعي است كه رونق در بخش مسكن منجر به تحريك كل اقتصاد مي شود؛ البته بايد به اين نكته هم توجه كنيم كه نماد واقعي رونق در بخش مسكن، افزايش ساخت و ساز است. در واقع روند صدور پروانه هاي ساختماني حاكي از رونق در سرمايه گذاري و بالطبع جذب نقدينگي توسط بخش مسكن است.

صنعت نفت و گاز موتور محرک صنعت با سود آوری بالا

می‌توان در شرایط موجود که به دلیل احتمال کاهش درآمدهای دولت ناشی از اعمال تحریم‌های نفتی نگرانی‌هایی برای کاهش اعتبارات عمرانی دولت وجود دارد، روند پیشرفت پروژه‌های نفت و گاز را تداوم بخشید.

مقام معظم رهبری (مد ظله العالی) در دیدار خود با اعضای هیات دولت ضمن تاکید بر توجه به شرایط اقتصادی مردم، افزایش نقدینگی در جامعه را دلیل اصلی گرانی‌ها عنوان فرمودند و هدایت نقدینگی موجود به سمت تولید را به عنوان راهکار اصلی برای برطرف کردن این مشکل عنوان کردند.

اجرایی شدن این راهکار نیازمند الزاماتی مانند تعیین چگونگی جمع‌آوری نقدینگی و محل مناسب تزریق آن است. هر چند چگونگی جمع‌اوری نقدینگی موجود در جامعه اهمیت خاص خود را دارد اما تاثیر محل مصرف بر روش‌های جذب نقدینگی باعث می‌شود تا اولین گام برای عملیاتی شدن این راهکار تعیین محل مناسب برای تزریق نقدینگی‌ها باشد.

در میان صنایع مختلف کشور صنعت نفت و گاز از آنجا که به عنوان یکی از موتورهای محرک صنعت و سرشاخه­ای برای سایر صنایع وابسته شناخته می‌شود، می‌تواند موجب اشتغال­زایی و رونق تولید و به تبع آن رشد و شکوفایی اقتصادی شود. به همین جهت می‌توان صنایع نفت و گاز را به عنوان اولویت اصلی برای هدایت نقدینگی معرفی کرد.

علاوه بر کمک به حرکت دیگر بخش‌های اقتصاد، دلیل دیگری که این صنعت را بهترین انتخاب برای تزریق نقدینگی معرفی می‌کند، تمرکز فشارهای اقتصادی خارجی بر این صنعت است. این فشارهای به گونه­­ای است که تامین مالی پروژه‌های صنایع نفت و گاز در این شرایط با مشکل مواجه شده است. لذا در صورتی که با استفاده از روش‌های مختلف تامین مالی نقدینگی موجود در کشور به سمت این صنعت هدایت شود می‌توان در شرایط موجود که به دلیل احتمال کاهش درآمدهای دولت ناشی از اعمال تحریم‌های نفتی نگرانی‌هایی برای کاهش اعتبارات عمرانی دولت وجود دارد، روند پیشرفت پروژه‌های نفت و گاز را تداوم بخشید.

افزایش سود اوراق مشارکت صنعت نفت و گاز به دلیل دارا بودن این پتانسیل

کارشناسان پیشنهاد افزایش نرخ سودها برای اوراق مشارکت صنعت نفت و گاز را دارند چرا که معتقدند این صنعت توانایی پرداخت این سود را به دلیل توجیه اقتصادی و برگشت مناسب سرمایه دارد.

در همین ارتباط چندی پیش مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس با اشاره به درخواست شرکت ملی نفت برای افزایش سود اوراق مشارکت طرحهای پارس جنوبی از آمادگی برای پرداخت سود 2 برابری به اوراق مشارکت ریالی خبر داد و گفت: توسعه پارس جنوبی حتی با سود 35 درصدی هم توجیه اقتصادی دارد.

اختصاص سود 17 درصد برای اوراق مشارکت طرحهای پارس جنوبی با توجه به بازگشت سرمایه پایین و سوآوری بالای این پروژه های گازی توجیه اقتصادی ندارد و از سویی دیگر هر روز تاخیر در عدم برداشت بیشتر گاز طبیعی و سایر محصولات گازی در پارس جنوبی یک زیان و عدم النفع ملی را به همراه دارد.

این مقام مسئول با یادآوری اینکه توسعه پارس جنوبی حتی با سود 35 درصدی برای اوراق مشارکت ریالی بازهم دارای توجیه اقتصادی است، اظهار داشت: در حال حاضر مهمترین مشکل در تکمیل و راه اندازی فازهای پارس جنوبی تامین خرید کالا و تجهیزات بوده که با اختصاص منابع مالی این مشکل به طور کامل مرتفع می‌شود.

 وی خواستار افزایش سود اوراق مشارکت ریالی طرحهای پارس جنوبی توسط شورای پول و اعتبار شد و افزود: شرکت ملی نفت ایران با جذب 20 میلیارد دلار اعتبار می تواند تولید زودهنگام گاز را از تمامی طرحهای نیمه کاره پارس جنوبی آغاز کند.

تامین مالی ریالی صنایع نفت و گاز علاوه بر مزایای فوق و برخی ویژگی‌های دیگر مثل کنترل نقدینگی و تورم برای دولت، برای صاحبان سرمایه نیز به دلیل بهره‌مندی مستقیم از سود حاصل از فعالیت‌های واحدهای نفت و گاز جذاب خواهد بود. لذا ضروری است برنامه‌ریزی صحیح برای جذب نقدینگی موجود در جامعه و تزریق‌ آن به صنایع نفت و گاز باعث خواهد شد عموم جامعه علاوه بر اینکه از مزایای کنترل نقدینگی در جامعه بهره‌مند شوند سود قابل توجهی از سرمایه‌گذاری در این صنعت بدست آورند.