گزارش کامل نقد کتاب «دختر شینا»؛
به گزارش گروه فرهنگی «خبرگزاری دانشجو»، نخستین نشست باشگاه کتاب فرهنگسرای انقلاب با بازخوانی و نقد کتاب «دختر شینا»، خاطرات «قدم خیر محمدی کنعان» و تدوین «بهناز ضرابی زاده» با حضور نویسنده کتاب، «معصومه ابراهیمی هژیر»، فرزند راوی کتاب، «مرتضی سرهنگی» نویسنده و مدیر دفتر ادبیات و هنر مقاومت حوزه هنری و «راضیه تجار» نویسنده و منتقد ادبی برگزار شد.
راضیه تجار در این نشست با بیان اینکه کتاب «دختر شینا» اثری خواندنی است، گفت: خوشحالم که در سال های اخیر شاهدیم که نویسندگان استانی هم همگام با نویسندگان پایتخت و حتی گاه فراتر از آن ها به تولید آثار ارزشمند مشغولند.
تجار افزود: در سال های اخیر نویسندگان خوش فکر و خوش دستی در استان های کشورمان ظهور کرده اند که شاید برای نخستین بار در مشهد و سپس در شیراز این اتفاق افتاد و در دوره های اخیر نویسندگان همدان تلاش های شایسته ای داشته و خوش درخشیده اند.
وی تاکید کرد: افرادی در سراسر کشور هستند که خاطرات و گفتنی هایی دارند و مانند گنجینه های ارزشمند و زیرخاکی پنهان اند و اگر این رویکرد تثبیت شود که نویسندگان به سراغ آن ها بروند و گنجینه ها و زیرخاکی ها استخراج کنند حرکت شایسته و خوبی جریان خواهد گرفت.
این نویسنده با اشاره به نقش خاطره نگاران انقلاب و دفاع مقدس اظهار کرد: همواره رویکردی وجود دارد که بر طبق آن نویسندگان تلاش می کنند آثار خلاقه و مبتنی بر ادبیات محض بنویسند و مورد تمجید و تجلیل قرار گیرند، اما در این میان عده ای از نویسندگان از آن تعریف ها و تمجید ها چشم می پوشند و به سراغ شخصیت هایی رفته، در مقابل آن ها زانو می زنند و خاطراتشان را جمع آوری کرده و آن ها را به متن می آورند و این کار کمی نیست.
تجار در خصوص کتاب «دختر شینا» اظهار کرد: بعضی از کتاب ها هست که وقتی در هنگام مطالعه، مخاطب از پایان آن مطلع می شود دیگر کتاب را رها می کند اما «دختر شینا» از این دست آثار نیست زیرا خواننده با دانستن پایان قصه تازه ترغیب می شود که چرایی آن را بداند و لذا خود را تا پایان با کتاب و شخصیت های آن همراه می کند.
وی متن کتاب «دختر شینا» را شیرین و روان خواند و گفت: در این اثر نورافکن بر روی شخصیت راوی که یک زن روستایی است، افتاده و همانگونه که زندگی در گذر است در جریان آن به نحو بسیار ساده شخصیت این زن پرداخته شده است، تا پایان به همین صورت پیش می رود و ما به چگونگی و چرایی رخدادها پی می بریم.
این منتقد ادبی با بیان اینکه در مطالعه کتاب «دختر شینا» هر چه جلوتر می رویم داستان جذاب تر می شود، افزود: «دختر شینا» زندگی شخصیت اصلی یعنی قدم خیر محمدی را روایت می کند اما هر چه جلوتر می رویم خود این شخصیت باعث می شود تا شخصیت مردش را بیشتر و بهتر بشناسیم و این به کار جذابیت خاصی داده است.
وی افزود: در «دختر شینا» شخصیت «قدم خیر» و «حاج ستار» کاملا مکمل هم هستند و ما در پایان کتاب نقش هر دو را به یک اندازه و متناسب با هم می بینیم.
این نویسنده با اشاره به اینکه در فرهنگ دینی ما زن و مرد یکدیگر را پوشش می دهند و لباس هم هستند، گفت: این نکته به خوبی در «دختر شینا» و ارتباط قدم خیر و حاج ستار تبیین شده است؛ آن دو ایرادات هم را رفع می کنند و محملی مناسب برای گذران زندگی با همه فراز و نشیب هایش هستند.
تجار در همین خصوص ادامه داد: به نظر من اگر همین یک پیام یعنی مکمل هم بودن و همپوشانی مرد و زن تنها پیام این کتاب باشد و نسل امروز از کتاب خاطرات «دختر شینا» این پیام را دریافت کنند کفایت می کند و این اثر توانسته تاثیر خود را بر جای بگذارد. اینکه جوانان امروز ما دریابند زندگی بالا و پایین دارد اما با محبت و صبوری می توان همه سختی ها را شیرین کرد.
این منتقد ادبی درخصوص جنبه های زیباشناسانه کتاب «دختر شینا» خاطرنشان کرد: داستان کتاب جذاب و روان است و به اوج داستانی هم می رسد و لذا خواننده تا پایان آن را رها نمی کند.
وی افزود: پایان این کتاب که قصه شهادت حاج ستار روایت می شود بسیار تاثیرگذار است به طوری که خواننده بغض کرده و اشک از چشمانش جاری می شود.
تجار ادامه داد: در «دختر شینا» لحظه پردازی ها به شکلی زیبا انجام گرفته و صحنه پردازی ها به صورتی است که خاطرات را باور پذیر و ملوس ساخته است؛ در این کتاب از فضا سازی ها و دیالوگ های خوبی استفاده شده و انتقال حس در آن به خوبی انجام می شود.
وی در پایان افزود: از نظر استفاده از آرایه های داستانی و فنی نویسنده محترم کتاب «دختر شینا» خانم ضرابی زاده موفق عمل کرده اند و امیدوارم که خواننده این کتاب دریابد که با خواندن آن چیزی بر او اضافه خواهد شد.
سرهنگی: سیمای زنان ایرانی در چهره «قدم خیر محمدی» قابل مشاهده است
سرهنگی با بیان اینکه جنگ ها وقایع مهمی در جهان محسوب می شوند، افزود: جنگ یک حادثه نیست که پیش بینی نشده باشد، بلکه یک رویداد پیش بینی پذیر و برنامه ریزی شده است.
سرهنگی ادامه داد: جنگ ها پیامد های زیادی به دنبال دارند که یکی از آن ها می تواند پیامد فرهنگی و ادبی باشد و ما امروز به همین منظور گرد هم آمده ایم تا درباره یکی از آثاری که پس از دفاع مقدس نوشته شده گفت و گو کنیم.
وی جنگ تحمیلی عراق علیه ایران را برای ما یک جنگ دفاعی خواند و تاکید کرد: در جنگ های دفاعی زن یا بچه به معنای متعارف آن نیست، بلکه همه افراد که متحمل جنگ شده اند تبدیل به سرباز می شوند.
مدیر دفتر ادبیات و هنر مقاومت حوزه هنری افزود: دشمن در جنگ تحمیلی همه چیز را به درستی محاسبه کرده بود، به جز ناگهان سرباز شدن همه مردم ایران را؛ قدم خیر محمدی هم از جمله کسانی بود که با وقوع جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، ناگهان سرباز شده بود.
وی با تاکید بر اینکه جنگ دو دستور زبان دارد، اظهار داشت: یکی دستور زبان عصر جنگ است که جنبه تبلیغی دارد و در همه جای دنیا هم به همین شکل است؛ بدین معنا که در بهبوهه جنگ این نیاز احساس می شود که با ادبیاتی تبلیغی و اقناعی همه مردم کشور را به جنگ یا دفاع ترغیب و قانع کنیم و این شیوه درستی هم هست.
سرهنگی ادامه داد: اما نوع دوم دستور زبان جنگ متعلق به دوران پس از جنگ است که کاملا جنبه تعقلی دارد؛ این دستور زبان کاملا با دستور زبان تبلیغی عصر جنگ متفاوت است.
این نویسنده و منتقد ادبی در ادامه افزود: امروز نویسنده ای که در حوزه جنگ دست به قلم می برد نمی تواند با دستور زبان تبلیغی که متعلق به دوران جنگ بوده، بنویسد بلکه باید مسائل و موضوعات را از منظر تعقلی مورد بررسی قرار داده و با این دستور زبان بنویسد.
وی در خصوص اهمیت ادبیات جنگ با اشاره به سفرش به روسیه و دیدارش با اعضای اتحادیه نویسندگان جنگ روسیه اظهار کرد: کشور روسیه دارای ادبیات قدرتمندی در حوزه جنگ است، تا جایی که نویسندگان جنگ این کشور دارای اتحادیه رسمی هستند؛ هنگامی که از آن ها پرسیدیم چرا پس از گذشت این مدت طولانی از جنگتان هنوز در حوزه ادبیات جنگ کار می کنید، در پاسخ به ما گفتند که روسیه بدون ادبیات جنگ، تنها یک خاک پهناور است و هیچ چیز دیگری ندارد.
مدیر دفتر ادبیات و هنر مقاومت حوزه هنری درباره کتاب «دختر شینا» گفت: هنگامی که خانم ضرابی زاده متن این کتاب را برایم ایمیل کرد تقریبا یک روزه همه آن را خواندم و از آنجا که سوژه این اثر بسیار شیرین بود و به صورت ساده و روان و خواندنی نوشته شده بود، در حداقل زمان ممکن به انتشار رسید.
وی درخصوص فنون مورد نیاز برای نگارش آثار مبتنی بر خاطره خاطرنشان کرد: یکی از مهارت هایی که یک مصاحبه گر باید دارا باشد، مهارت درست گوش دادن است که به نظر من خانم ضرابی زاده این مهارت را داشته و به خوبی به خاطرات خانم محمدی گوش داده است.
سرهنگی افزود: نکته دیگر این که مصاحبه گر نباید و نمی تواند در امر مصاحبه منفعل باشد بلکه فعال بودن او در به ثمر رسیدن اثرش تاثیر به سزایی دارد که باز خانم ضرابی زاده در برابر خانم محمدی یک مصاحبه گر فعال بوده و این از متن کتاب «دختر شینا» به خوبی قابل تشخیص است.
وی ادامه داد: یک نکته عاطفی هم در زمینه مصاحبه و خاطره نگاری وجود دارد و آن نکته این است که روایت کننده و خاطره نگار باید یکدیگر را دوست داشته باشند و یک علقه و ارتباط عاطفی میان آن ها ایجاد شود تا روایتگر با اطمینان خاطر همه جنبه های رویدادها را برای مصاحبه گر بیان و توصیف کند و این اتفاق در کتاب «دختر شینا» رخ داده است.
سرهنگی با بیان اینکه نقش زنان و خاطرات آن ها در دفاع مقدس از اهمیت ویژه ای برخوردار است، افزود: ما زنانی را در جنگ تحمیلی داشتیم که در شهر های مرزی کشورمان دشمن را از پا درآوردند و تعداد زنانی که در دفاع مقدس مانند قدم خیر محمدی کنعان واقعا قهرمان بوده اند کم نیست؛ اما با وجود این ها تاریخ رسمی جنگ هیچگاه حرفی از قم خیر ها نزده و نمی زند و اینجا وظیفه نویسندگان و هنرمندان برای شناساندن این قهرمانان پنهان جنگ اهمیت می یابد.
وی گفت: ما با مطالعه کتاب «دختر شینا»، در چهره قدم خیر محمدی کنعان، سیمای زنان ایرانی را می بینیم. زنانی مانند قدم خیر محمدی با جنگ و دشواری های ملازم با آن تسلط بیشتری بر زندگی پیدا می کنند و این تسلط باعث می شود که بعد از جنگ هم این شجاعت را داشته باشند که خاطراتشان را بیان کرده و با این کار مبارزه و خدمت شان را تکمیل کنند زیرا نوشتن خاطرات در واقع تکمیل کننده چهره یک سرباز و مبارز در جنگ های دفاعی است.
مدیر دفتر ادبیات و هنر مقاومت حوزه هنری تاکید کرد که به خاطر اهمیت این موضوع، ما در دفتر ادبیات و هنر مقاومت واحد مستقلی را برای پرداختن به خاطرات زنانی که در دفاع مقدس نقش داشته اند، اختصاص داده ایم.
ارسال نظرات