از مصرف کنندگی دوره رضاخان تا هوافضایی که مدیون «تهرانی مقدم»هاست

گروه علمی «خبرگزاری دانشجو»، حمیدرضا عامری سیاهوئی، کارشناسی ارشد هوافضا؛ بیش از یک قرن از موفقیت بشر در امر پرواز می گذرد. در طی این سال‌ها صنعت هوانوردی به واسطه‌ تحقیقات و آزمایش‌های علمی فراوان و همچنین اختراعات گوناگون، توسط پژوهشگران و صنعتگران فعال در صنعت کشورهای مختلف پیشرفت نموده است.

توسعه و پیشرفت در این حوزه علمی که به عنوان علم مهندسی هوافضا مطرح می‌شود تاثیرگذاری بسیاری بر قدرت علمی و اقتصادی هر کشور دارد، حال آنکه با توجه به اینکه رشد گسترده در علوم هوایی و فضایی زمینه ساز توسعه سایر علوم فنی و مهندسی از قبیل برق، مکانیک، مواد، کامپیوتر و غیره خواهد شد.

بنابراین داشتن برنامه‌های راهبردی مناسب در حوزه نظامی و اقتصادی مرتبط با وسایل هوایی و فضایی راهگشای بسیار ایمنی برای آینده بهتر خواهد بود.

در این نوشته تلاش خواهد شد با تقسیم بندی علوم هوافضا به سه بازه زمانی گذشته، حال و آینده به تحلیل هر یک از این‌ها پرداخت و در آخر ضعف‌ها و قوت‌ها را بیان نمود.

در یکی از روزهای آخر سال 1292هجری شمسی (1914میلادی)،  مردم تهران فقط پس از 11 سال از ابداع هواپیما توسط براداران رایت، شاهد پرواز طیاره (هواپیما) در آسمان شهر بودند، این هواپیما که در ارتفاع پایین پرواز می‌کرد، چند دقیقه‌ای در حال پرواز بود و چون فرودگاهی در تهران وجود نداشت، خلبان که مدتی در آسمان تهران به دنبال محل مناسبی برای فرود می‌گشت، نهایتا میدان مشق قزاق (محل فعلی وزارت امور خارجه و نیروی انتظامی) را مناسب‌ترین محل برای فرود تشخیص داد، اما در هنگام فرود با لوله توپی که در میدان قرار داشت تصادف کرد و آسیب دید اما به خلبان آن صدمه وارد نشد.

نیروی هوایی شاهنشاهی ایران به  : (Imperial Iranian Air Force)‏ به اختصار (IIAF) به نیروی هوائی ایران در زمان حکومت رژیم پهلوی گفته می‌شد.

 تاریخ تاسیس نیروی هوایی در ایران سال 1303 خورشیدی (1924 میلادی) به دستور رضا شاه بود. اولین گروه از خلبانان این نیرو در 25 فوریه 1925 میلادی، آموزش دیده و آماده عملیات شدند.

خلبانان این نیرو همراه خلبانان نیروی هوایی اسرائیل تنها خلبانان خاورمیانه بودند که دوره‌های آموزشی خلبانی را در ایالات متحده آمریکا گذراندند.

 پس از آن نیز محمدرضا پهلوی که به عنوان ژاندرم خلیج فارس بود، با خرید هواپیمایی اف-4، اف-5 و اف-14 و همچنین احداث کارخانه بالگرد سازی بل در شاهین شهر اصفهان سعی در ایجاد نیروی هوایی قدرتمندی نمود، اما آن چه که تا اینجا برای جامعه علمی آن زمان روشن شده بود، ایران فقط یک مصرف کننده بسیار خوب است و هیچ‌گونه قابلیتی در تولید و بومی سازی آن ندارد، شایان ذکر است حتی در آن زمان تعمیر و نگهداری خیلی از بخش‌های حساس و تکنولوژیکال نیز توسط خود غربی‌های برای کشور صورت می گرفته است.

با پیروزی شکوهمند انقلاب و شروع جنگ تحمیلی، احساس نیاز به در اختیار داشتن علم هوافضا بر همگان آشکار شد.

بسیاری از تجهیزات نظامی در روزهای جنگ به خاطر مسائل فنی زمین‌گیر شدند، هواپیماهای جنگنده نیاز به تعمیر و نگهداری در سطح بالایی داشتند، موشک‌ها دچار  مشکلات فنی شده بودند، که قابلیت پرتاب را از آنها گرفته بود، و علی رغم این‌ها برد مناسبی هم برای زدن مواضع حساس دشمن نداشتند، که همه این مشکلات دست به دست هم می‌داد برای ایجاد شکستی بزرگ، اما همان گونه که ایرانی‌ها همیشه اثبات کرده‌اند با ایجاد خود باوری توانستند نه تنها بر این مشکلات فایق آیند، بلکه حتی امروز به عنوان یکی از بزرگترین قدرت‌های منطقه در زمینه موشکی جایگاه خود را تثبیت نمایند.

 سپس با پیشرفت بالایی که در زمینه‌ موشکی داشتند به فکر حضور در فضا باشند و امروزه شاهد پرتاب موفقیت آمیز ماهواره‌های ایرانی به فضا هستیم، که ایران را در بین چند کشور خاص دنیا در این زمینه به جهانیان معرفی نمود.
 

پیشرفت‌های دیگر در زمینه‌های هواپیما‌های جنگنده است، که شامل ارتقا و به روز رسانی‌ آنها و ساخت جنگنده‌های بومی نظیر آذرخش، صاعقه و شفق باشیم.

در زمینه بالگرد نیز وضعیت به همین صورت است که امروزه بالگرد شاهد را می‌توان معرفی کرد و نیز در زمینه طراحی و ساخت انواع مختلف پهپادها (هواپیمای بدون سرنشین) رزمی و شناسایی به سرعت در حال رسیدن به سطح‌های بالای جهانی هستیم.

در بخش‌ هواپیمایی غیر نظامی نیز امروزه تعمیر و نگهداری بخش قابل توجهی از آن ها نیز توسط متخصصان داخلی انجام می‌شود و امروز خط تولید هواپیمای ایران-140 را نیز در کارخانه هواپیما سازی ایران موسم به هسا داریم، البته این فقط در بخش مسافربری بود، در بخش‌های گردشگری هواپیمایی نظیر فجر به صورت کاملا بومی طراحی و ساخته شده است و در حال حاضر استفاده می‌شود.
 

 از این دست موفقیت‌های هوافضایی در جمهوری اسلامی ایران واقعا زیاد و حیرت انگیز است که این نیز مدیون فداکاری بزرگانی همچون سردار شهید تهرانی مقدم، ستاری و امثال  اینان می‌باشد.
 

آینده ای که برای هوافضای  ایران، توسط مسئولان کشور طراحی شده است، فرستادن ماهواره مخابراتی و تلویزیونی به مدار زمین آهنگ که در ارتفاع 35000 کیلومتری سطح زمین قرار دارد، فرستادن انسان به فضا، طراحی و ساخت هواپیمای مسافربری 150 نفره، طراحی و ساخت جنگنده‌های نسل جدید، طراحی و ساخت پهپاد‌های مختلف در زمینه رزمی و شناسایی، ساخت موشک‌های مختلف با برد و قابلیت‌های متناسب می‌توان اشاره کرد.

 به هرحال این برنامه‌ریزی‌های دقیق و راهبردی نشان از عزم و اراده برای رسیدن به سطح بالایی از توانایی در زمینه هوافضاست، که بزرگترین دلیل آن نیز تاثیرگذاری پیشرفت در این زمینه بر ایجاد برتری سیاسی، نظامی و اقتصادی کشور عزیزمان ایران می‌باشد.