خط لوله گاز ایران به پاکستان؛ خط ‌و نشان برای تحریم انرژی در کنار درآمدزایی

گروه اقتصادی «خبرگزاری دانشجو»؛ دو روز پیش پروژه ساخت خط لوله گاز ایران به پاکستان با حضور روسای جمهور دو کشور آغاز به کار کرد؛ این خط لوله قرار است در طول دو سال ساخته شده و گاز ایران را به پاکستان منتقل کند.

مهمترین موضوع در این میان تنها سود اقتصادی حاصل از این قرارداد نیست که عاید ایران می شود، بلکه به اذعان کارشناسان جنبه های سیاسی، منطقه ای و بین المللی این قرارداد است که بر بحث مالی آن مقدم تر است؛ چرا که تکمیل این پروژه بر صلح، امنیت و توسعه دو کشور بشدت تاثیرگذار است و روابط سیاسی، اقتصادی و امنیتی هر دو کشور را توسعه می دهد.

پاکستان کشوری در حال توسعه است و نیاز این کشور به انرژی بسیار جدی می باشد؛ به گونه ای که در زمستان امسال این مسئله برای پاکستان دردسرساز شد؛ چرا که بعضی از شهرهای پاکستان در برخی از روزها 18 تا 20 ساعت برق نداشتند.

همچنین علاوه بر بخش خانگی، بسیاری از کارخانه های این کشور، خصوصاً صنعت نساجی به دلیل کمبودهای انرژی تعطیل بودند؛ این که این خط لوله می تواند برای پاکستان انرژی مطمئن و بلندمدتی را تامین کند، برای پاکستان حائز اهمیت است.

از سوی دیگر ایالت های هم‌مرز پاکستان با ایران دچار عقب ماندگی اقتصادی و سیاسی هستند که دلیل عمده آن دور بودن این شهرها از مرکز پاکستان است، در نتیجه حکومت مرکزی نیز نسبت به اقتصاد این مناطق بی توجه بوده که این موضوع خود باعث ناامن شدن این مناطق شده، اما بعد از عبور خط لوله گاز ایران از این شهرها، به صورت طبیعی گرایش دولت مرکزی برای کمک به این مناطق و تحت پوشش قرار دادن این شهرها از جنبه های اقتصادی و رفاهی نیز تغییر خواهد کرد.

منافع احداث این خط لوله برای پاکستان به حدی بالا بوده که با وجود مخالفت های شدید آمریکا، این کشور خواهان اجرایی شدن این طرح شده است.

بر همین اساس و با وجود فشارهای فراوان آمریکا و غرب بر دولت پاکستان برای خودداری از اجرایی شدن این طرح (در راستای جلوگیری از نفوذ ایران بر منطقه و منزوی کردن تهران در نظام بین‌الملل در چارچوب تحریم‌های فراقطعنامه‌ای و یکجانبه خود)، زرداری تلاش خود را برای آغاز این طرح به کار بسته است تا منافع درازمدت کشورش را تامین کند.

از سویی دیگر مسائل داخلی هم بی‌تاثیر نیست، از جمله مسیر عبور خط ‌لوله در پاکستان؛ هزار ‌کیلومتر از خط لوله صلح در خاک پاکستان قرار دارد و از استان بلوچستان می‌گذرد. این منطقه بشدت ناامن است، آمار بیکاری در آن بالاست، فقر در آن بیداد می‌کند و جولانگاه گروه‌های تروریستی است؛ پاکستان امید دارد با عبور خط لوله از بلوچستان، امنیت بر آن حکمفرما شود و با جذب کارگران محلی، تا حدی از بیکاری و فقر در آن بکاهد.

علاوه بر این، احداث این خط لوله و ادامه آن به هند می‌تواند علاوه بر سود حاصل از فروش گاز به این دو کشور برای ایران، در نفوذ و جایگاه اقتصادی تهران در شبه قاره نیز تاثیر بسزایی داشته باشد.

از همان ابتدا نیز کسی در اقتصادی بودن این طرح تردید نداشت؛ پاکستان کشوری است محتاج انرژی و ایران کشوری است سرشار از انرژی؛ ذخایر گاز ایران، پس از روسیه، دومین ذخیره بزرگ شناخته شده گاز جهان است، بنابراین کافی است همسایگی و مرزهای مشترک طویل را هم در نظر گرفت تا هر تردیدی در اقتصادی بودن این طرح از میان برود.

از سوی دیگر ایران نیز در این میان به دنبال تامین منافع خود بوده و از احداث این خط لوله همزمان به چند هدف خود خواهد رسید؛ یکی اینکه با توجه به شرایط خاص ایران و تحریم‌هایی که در یک سال اخیر از سوی غرب اعمال شده است و ایران در فروش انرژی خود دچار مشکلاتی گردیده، این خط لوله می‌تواند به نوعی تحریم‌ها را دور بزند و در شراط کنونی اقتصادی کمک جدی به ایران باشد.

همچنین این خط لوله با فراهم کردن مشتریان دائمی گاز، امکان چانه‌زنی بهتر ایران با دیگر خریداران انرژی را فراهم خواهد کرد و تحقق این خط لوله علاوه بر سودآوری، صادرات گاز ایران را تنوع بخشیده و نه تنها وزن ایران را در تحولات سیاسی منطقه‌ای و بین المللی افزایش می دهد، بلکه در حوزه بازار انرژی نقش آن را پر رنگ‌تر خواهد کرد.

از محل فروش گاز به پاکستان، درآمد قابل توجهی برای‌ ایران ایجاد خواهد شد و همچنین با توجه به منابع عظیم گاز ایران که بعضاً با برخی از کشورهای منطقه مشترک است، ایجاد و استفاده از این خط لوله در جهت بهره برداری بیشتر کشور از منابع مشترک، مفید خواهد بود.

علاوه بر درآمدزایی، خط لوله صلح، ایجاد اشتغال در مناطق جنوب شرق ایران را به دنبال خواهد داشت؛ به شکلی که در برقراری ثبات و امنیت برای این بخش از کشور که به جهت هم مرزی با پاکستان و افغانستان از ظرفیت خطرپذیری برخوردار است، کمک خواهد کرد.

یکی دیگر از منافعی که این خط لوله برای ایران دارد، اتصال کشور به یکی از مهمترین حوزه‌های مصرف انرژی، بویژه در آینده است، استفاده و بهره گیری پاکستان از این خط لوله، به جهت کمبود شدید انرژی در آن کشور، می تواند در جهت همگرایی بیشتر پاکستان با ایران مفید واقع شود.

در نهایت اینکه احداث این خط لوله از همه لحاظ هم برای ایران و هم برای پاکستان دارای منفعت است؛ اینکه تحریم های آمریکا و غرب در حوزه انرژی ایران از سوی کشورهای دیگر کم اهمیت جلوه می کند، شاید مهمترین بحثی باشد که در این معامله از آن ایران می شود؛ همچنین می تواند خط و نشانی برای غرب باشد که بهترین راهکار در مقابل ایران تعامل و همکاری است نه فشار و تحریم.