حرف‌هایی در تعارض با مشهورات زمانه

پرسش از چگونگی رابطه ی ما و غرب، از زمان اولین مواجهات بین ایرانیان و غربیان در دوره ی جدید برای اندیشمندان و متفکران به یک پرسش اساسی تبدیل شده است. پاسخ دادن به ماهیت غرب، به عنوان یکی از پایه ای ترین سوالات در این حوزه، نشان دهنده ی ایجاد یک زمینه فکری برای پیدا کردن راه مناسب برای تعامل با غرب است.

از زمان وقوع انقلاب اسلامی و نشانده شدن نیرویی مخالف جریان مسلط در عالم، بر مسند قدرت، این مباحث با شدت و حدت بیشتری پی گیری شد و جریانات متعدد فکری و فرهنگی بعد از انقلاب تشکیل شده، و افراد و انقلابیون به دنبال یافتن پاسخی برای این سوال خود بودند.

شهید آوینی به عنوان یکی از این افراد به تفکر و مطالعه و تحقیق در این حوزه پرداخت و مقالات متعددی را برای آشنایی جریان مذهبی با این مسائل نگاشت. «توسعه و مبانی تمدن غرب»، کتابی است که این نوشته قصد معرفی آن را دارد. این کتاب مجموعه ای از مقالات ایشان در این حوزه است که بیشتر به وجه تمدنی غرب  پرداخته است. موضوعات این مقالات همانطور که در نام کتاب پیداست، به دو بخش اصلی تقسیم می شود. قسمتی به عنوان تلاش برای رسیدن به تعریفی از غرب و قسمتی دیگر به مساله ی «رابطه ی ما وغرب» ذیل بحث توسعه می پردازد. تأکیدات وی در این چند مقاله نشان دادن تفاوت در نظرگاه اسلام و غرب تجددی در حوزه ی این مفاهیم است.

شهید آوینی در این مقالات سعی در شکستن انگاره های مسلط در حوزه ی تعریف ماهیت غرب را دارد. مسائلی همچون «تکامل ذاتی غرب نسبت به جهان اسلام»، «پیشی گرفتن غرب در عمل به احکام اسلام»، «وحدت در مورد ماهیت علم از نظر اسلام و غرب» و .... .

این کتاب شامل هجده بخش است. به نظر شهید آوینی، ترجمه ی development به معنای تکامل، ترجمه ی درستی نیست و معنای این کلمه را به درستی بیان نمی کند. وی این لفظ را لفظ خاص قلمداد می کنند که در دوره ی به اصطلاح مدرن  معنی  یافته و با مفهوم تکامل نزد ادیان و اختصاصاً دین اسلام تفاوت دارد. بحث در مورد چگونگی تعریف ماهیت توسعه در غرب و ماهیت تکامل در اسلام را می توانیم در کتاب به صورت مبسوط دنبال کنیم.

اما بخش دیگری هم در این کتاب به دنبال دادن نشان دادن ماهیت تمدن جدید غرب است. آشنایی‌ای که از خواندن این بخش از کتاب به خواننده داده می شود از مشهورات  متداول فاصله دارد.
 فصل های کتاب عبارتند از: «در معنای توسعه»، «توسعه‌یافتگی، اوتوپیای‌ قرن‌ حاضر»، «بهشت زمینی»، «میمون برهنه!»، «توسعه برای تمتع»، «تمدن اسراف و تبذیر»، «نظام‌ آموزشی‌ و آرمان‌ توسعه‌یافتگی»، «انسان‌ از نسل‌ میمون، خرافه‌ای‌ جاهلانه».

لازم به ذکر است علاقه مندان می توانند این کتاب را از نشر ساقی و همچنین واحه خریداری کنند.